Chrystianizacja Polski

Od setek lat trwa dyskusja nad datą przyjęcia przez ludność mieszkającą na terenie Polski chrześcijaństwa. Oficjalną datę przyjęcia chrześcijaństwa w naszym państwie podaje się zwyczajowo rok 966, kiedy to Mieszko I ówczesny władca polski przyjął chrzest.

Poprzez przyjęcie chrztu Polska weszła do grona ówczesnych państw cywilizowanych, uzyskując równoprawne miejsce w ramach chrześcijańskiej Europy. Otwierała się na wpływy kultury chrześcijańskiej, z której mogła czerpać wzorce i rozwiązania wykształcone w ciągu długiego procesu rozwoju cywilizacji śródziemnomorskiej. W tworzącej się organizacji kościelnej władca uzyskiwał oparcie i pomoc dla państwa. W 968 r. biskup Jordan zorganizował w Polsce pierwsze biskupstwo misyjne, zależne bezpośrednio od papieża, co było poważnym sukcesem nowego państwa.

Po śmierci MIESZKA w latach 992-1025 panował w Polsce Bolesław Chrobry, jego najstarszy syn. Z jego inicjatywy biskup praski Wojciech podjął misję chrystianizacyjną w Prusach, w trakcie której poniósł męczeńską śmierć (997). Chrobry wykupił jego ciało, złożył je w Gnieźnie i doprowadził w 999 r. do kanonizacji Wojciecha, który stał się pierwszym patronem państwa polskiego.

W 1000 r. Z pielgrzymką do grobu św. Wojciecha udał się cesarz Otton III. Przy tej okazji nastąpiło w Gnieźnie jego spotkanie z Bolesławem Chrobrym. Cesarz wręczył księciu insygnia władzy i zgodził się na utworzenie arcybiskupstwa w Gnieźnie oraz biskupstw w Krakowie, Wrocławiu i Kołobrzegu. Wbrew powszechnej opinii chrystianizacja Polski wcale nie przebiegała sprawnie ani bezproblemowo. Po roku 1031 nastąpiła tak zwana reakcja pogańska, czyli trwające w niektórych zakątkach Polski aż kilkadziesiąt lat, powstanie ludowe przeciw władzy królewskiej i kościelnej. Powstanie zostało ogólnie zdławione przez Kazimierza Odnowiciela za pomocą zbrojnych rycerzy cesarza niemieckiego. Przystąpiono wówczas do energicznego zwalczania kultu pogańskiego, niszczenia świątyń, posągów, a także dowodów pisemnych.

Ugruntowanie się chrześcijaństwa jako religii wyznawanej nie tylko przez elity państwowe stało się jednak faktem w wieku XII, z którego to okresu pochodzą liczne świątynie romańskie, a także słynne Drzwi Gnieźnieńskie, jeden z najważniejszych zabytków sztuki sakralnej w Polsce. Wiek XIII z kolei obfituje w niezliczone fundacje zakonne, co pociąga za sobą rozwój szkolnictwa katolickiego. Powszechnie przyjmuje się, iż chrystianizacja ziem polskich trwała aż do początków XIII w. jednak liczne wzmianki szczególnie w źródłach chrześcijańskich, odnotowują silne ślady pogaństwa aż do XVII wieku. W okresie późniejszym wierzenia etniczne zachowały się przede wszystkim w baśniach, pieśniach i przekazach ustnych w tradycji ludowej. Po obrzędach pogańskich pozostały też mimo wszystko bogate obrzędy ludowe, których Kościołowi chrześcijańskiemu nie udało się wykorzenić.