1. Pojęcia
Repertuar aktywności jest to zbiór wszystkich czynów, jakie dany sprawca jest w stanie podjąć i wykonać. Za pośrednictwem tych czynów odbywa się interakcja sprawcy z otoczeniem.
Działanie standardowe ma miejsce, gdy sprawca podejmuje działanie dobrze mu znane. W trakcie takiego działania nie ulegają zmianie podstawowe cechy sprawcy i sposób jego funkcjonowania (podstawowe cechy sprawcy to: repertuar aktywności, umiejętność wartościowania, wola)
Działanie umyślnie twórcze jest to zamierzone działanie sprawcy na samego siebie. Sprawca poszerza swój repertuar aktywności, umiejętności wartościowania i wolę. Jest to zamierzone wprowadzenie nowych zachowań w celu poszerzenia sprawności działań sprawcy.
Działanie twórcze ma miejsce, gdy sprawca podejmuje działanie nowe, wcześniej mu nieznane. Okazuje się wówczas, że jest ono sprawniejsze od działań realizujących ten sam cel. Działanie twórcze wzbogaca sprawcę i jego otoczenie. Otoczenie zostaje wzbogacone o nowe produkty i zjawiska, które są efektem działania twórczego. Podczas działania twórczego wzrasta zakres autonomii sprawcy (działa on sprawniej, lepiej i efektywniej).
2. Ewolucja pojęcia twórczości
3. Aspekty twórczości wg Mel Rhodes
- osoba
- proces
- środowisko
- wytwór
4. Czynnik stymulujące pojawianie się zachowań twórczych wg E.P. Torrance.
Do tych czynników zaliczamy:
- Nietraktowanie siebie zbyt poważnie oraz chęć podejmowania ryzyka
- Postrzeganie siebie jako różnego od innych, spostrzeganie swojej specyfiki,
- Otwartość zarówno na idee innych jak i docenienie własnych poglądów
- Świadomość i kontakt z doświadczonymi odczuciami
- Dobre relacje międzyludzkie
5. Twórczość nieświadoma – pojęcie opisz w punktach.
Twórczość nieświadoma - twórcy nie potrafili tego opisać, zrozumieć i nazwać tego zjawiska.
1. Sztuki plastyczne- ideałem było naśladowanie natury przy zachowaniu pewnych kanonów, które określały idealne proporcje ciała ludzkiego.
2. Muzyka, balet czyli sztuki mimetyczne (naśladowcze)- miały naśladować i wyrazić uczucia bohaterów przy zachowaniu pewnych wzorców np: w tragedii- jedność czasu, miejsca i akcji
3. Poeci – stanowili oni wyjątek gdyż prze poetów przemawiali Bogowie, źródłem poezji było natchnienie boskie a twórca nie może działać pod wpływem natchnienia, twórca musi kierować sam sobą.
6. Pojęcia:
Natywizm inaczej racjonalizm genetyczny, pogląd z dziedziny źródeł poznania głoszący, że wszystkie pojęcia, które znamy są w naszym umyśle od urodzenia. Przeciwieństwo empiryzmu genetycznego mówiącego, że pojęcia te zapisują się w nas wraz z doświadczeniem. Przedstawicielem natywizmu jest Platon.
Kreacjonizm w sztuce opieranie się w twórczości artystycznej na własnej fantazji a nie na obserwacji życia. Wykorzystuje wyobraźnię artystycznie ukształtowanej jednostki, tworzącej odrębną rzeczywistość, rządzącą się własnymi prawami i przedstawioną w sposób twórczy, swobodny.
7. Twórczość umyślna
Działanie twórcze stanowi często reakcje sprawcy na niemożność kontynuowania działania standardowego. Aby sprawca mógł wyprzedzić niekorzystny bieg wydarzeń, konieczna jest twórczość umyślna. Wyprzedzanie, przygotowywanie się do ewentualnych zmian stanowi jeden z argumentów na rzecz twórczości umyślnej.
8. Pozytywne efekty twórczości umyślnej
a) twórcza praca nad sobą pozwala wykroczyć poza posiadanie możliwości. Wywołanie każdego aktu twórczego za każdym razem wiąże się z wzbogacaniem sił i mocy człowieka. Sprawca wykracza poza granice tego, co dotychczas potrafił. Człowiek rozwija siebie i uwalnia się od części ograniczeń, jakie nakłada na niego otoczenie.
b) zmienia się sam proces rozwoju, jest on prostszy i związany z mniejszym nakładem siły.
c) działanie twórcze pozwala zadbać o przestronność i harmonię rozwoju. Dla potrzeb koncepcji zaadoptowana została idea kalokagatii funkcjonująca w obrębie kultury fizycznej (idea o wszechstronności i harmonii). Twórczość daje możliwość stymulowania własnym rozwojem poprzez rozwiązywanie napotkanych trudności w codziennym życiu.
d) edukacja ku twórczości ma charakter praktyczny treningowy w przeciwieństwie do edukacji scjentystycznej, która ma charakter teoretyczny.
9. Kto i w jakim zakresie interesował się problematyką twórczości w Polsce?
Można wyróżnić 2 grupy zajmujące się problematyką twórczości w Polsce. JEDNI naukowcy utworzyli twórczość jako dziedzinę dodatkową - należy do niej Bog¬dan Suchodolski (twórczość w aspekcie pedagogiki), Stefan Morawski (w aspekcie sztu¬ki), Zbigniew Pietrasiński i Witold Dobrołowicz (rozwijają psychologiczne aspekty two¬rzenia).
Do DRUGIEJ grupy naukowców można zaliczyć: Andrzeja Góralskiego, Edwarda Nęc-ka, Krzysztofa Brocławik, Wiesława Korolaka, Krzysztofa Makary-Stasiaka z Warszawy Wojciech Eichelberger, Zofia Milska-Wrzesińska, Jacek Santorski.
10. Scjentyzm, pozytywistyczni przedstawiciele. Kto poruszał wątki scjentystyczne w czasach starożytnych?
Scjentyzm nie jest nauką, jest to pewien pogląd lub przekonanie na temat roli nauki w świecie i poznawaniu świata. Głosi, że jedyny prawdziwy obraz świata, to ten dostarczony przez nauki empiryczne. Wyrażano również przekonanie, że metody i pojęcia obowiązujące w naukach empirycznych maja zastosowanie w naukach humanistycznych. Humanistyka nie posiadała swoistego charakteru. Pozytywistyczni przedstawiciele: - August Comte, - John Stuart Mill, - Herbert Spencer, - Karl Person.
W czasach starożytnych wątki scjentystyczne poruszali: - Arystoteles, - Galileusz, - Kartezjusz, - Isaac Newton.
11. Mechanicyzm i jego przedstawiciele
Pojęcie to powstało już w starożytnej Grecji. Jest to przekonanie, że wszystkie zjawiska, procesy i rzeczy są efektem ruchów małych elementów, które mogą być opisane prawami mechaniki. Dotyczy to również istot żywych i świadomości ludzkiej. Prekursorem mechanicyzmu był Demokryt z Abdery. W czasach nowożytnych powstanie mechaniki ujawniło, że bardzo wiele zjawisk, które dotychczas uważano za nieregularne, ujawniło swą powtarzalność. Za pomocą mechaniki łatwo było obliczyć ruchy ciał niebieskich lub działanie zegara. Opis ten zapewniał możliwość przewidywania jak będzie zachowywał się ten mechanizm w przyszłości. Człowiek był jedynie mechanizmem, różniącym się od zegara jedynie stopniem skomplikowania.
Przedstawiciele:
- Kartezjusz (uważał, że modelem świata jest zegar)
- Pierre Simon de Laplece (uważał, że umysł znając warunki początkowe poszczególnych elementów jakiegoś układu, mógłby precyzyjnie określić wszystkie jego stany w przyszłości)
- Isaac Newton
- Francis Bacon
- Thomas Hobbes
- Julien Offray de la Mettrie
- Paul Holbach
12. Schemat, elementy i efekty procedury „techne”
Techne jest pewną procedurą składającą się z czynności myślowych oraz praktycznych.
Elementy:
- RZECZYWISTOŚĆ Jest punktem wyjścia dla wszystkich działań. Jest przedmiotem refleksji i oddziaływania. - DOŚWIADCZENIE Na podstawie obserwacji (Arystoteles) i eksperymentu
(wprowadził go dopiero Galileusz) badacze wyróżniają w rzeczywistości stałe związki przyczynowo-skutkowe, zwane też prawidłowościami. - NAUKI EMPIRYCZNE Jest to zbiór sądów ogólnych prawdziwie opisują¬
cych prawidłowości przyrodnicze wyróżniane w poszczególnych dziedzinach wiedzy naukowej. Stanowią one pewien opis rzeczywistości, czyli symbo¬licznie zastępuj ą j ą, reprezentują. - NAUKI DEDUKCYJNE Są to formy rozumowań, wedle których można poprawnie operować sądami ogólnymi, czyli z jednych sądów wywodzić inne, również prawdziwe. Sądy wywiedzione również są prawdziwe, a więc repre¬zentują rzeczywistość. - ROZUMOWANIE I PROJEKTOWANIE Korzystając z logiki i matematyki można poprawnie operować sądami naukowymi, czyli można z danych sądów „przesłanek pierwszych", wywodzić inne, również prawdziwe. Posługując się rozumowaniem można, po pierwsze, wzbogacać posiadaną wiedzę. - WYTWARZANIE praktyczna realizacja wcześniej przygotowanych pro¬jektów. Symbolicznie określony obraz jakiegoś fragmentu rzeczywistości (projekt) zostaje faktycznie wytworzony. - RZECZYWISTOŚĆ WTWORZONA W wyniku swojej aktywności człowiek wytworzył pewne obiekty i sytuacje. Wzbogacają one rzeczywistość zastaną
Efekty:
- Po pierwsze, posługując się tą procedurą wzbogaca się wiedzę naukową ponad dane uzyskiwane z bezpośredniego doświadczenia empirycznego. Są to twierdzenia wywiedzione z sądów pośrednio doświadczalnych.
- Drugim efektem Arystotelesowskiej procedury jest możliwość trafnego przewidywania przyszłości i symbolicznego projektowania. Sądy o przyszłości formułowane w obrębie nauki zachowują swój walor prawdziwości. Stąd na ich podstawie można projektować potrzebne obiekty.
- Trzecim i najważniejszym efektem metody techne jest znaczna oszczęd¬ność wysiłku człowieka. Oszczędność ta wynika z zastąpienia wielu realnych operacji, między innymi rozwiązywania problemów, operacjami symbolicz¬nymi. Operacje symboliczne są energooszczędne. Otwiera to dodatkową moż¬liwość. W sferze symbolicznej dokonuje się zwykle większego przeglądu możliwych rozwiązań (ze względu na taniość) i wybiera rozwiązania bardziej dogodne. Efekt ten nabrał dodatkowego znaczenia wraz z wynalezieniem komputerów. Posiłkując się nimi, szczególnie łatwo jest projektować i opty¬malizować działania.
13. Redukcjonizm, fizykalizm, marksizm, psychoanaliza Freuda.
Redukcjonizm jest to pogląd, który głosi, że zjawiska pewnego rodzaju mogą być zredukowane do zjawisk innego rodzaju, np. zjawiska psychiczne do zjawisk mechanicznych. Śmierć mechanicyzmu nie oznaczała jednak śmierci redukcjonizmu. Mechanicyzm został zastąpiony innym stanowiskiem redukcjonistycznym zwanym fizykalizmem. Teza fizykalizmu głosi, że wszystkie zjawiska, nawet biologiczne i psychiczne mogą być zredukowane do zjawisk fizyko chemicznych.
Fizykalizm, podobnie jak mechanicyzm, jest również przykładem skrajnego scjentyzmu. Podobnie bowiem jak w mechanicyzmie zakłada się, że wszystkie zjawiska są powtarzalne i mogą być opisane za pomocą praw fizyki i chemii. Dla fizykalisty człowiek nie jest podmiotem, lecz przedmiotem i nie przysługuje mu wolność. Do poglądów fizykalistycznych powrócimy przy okazji omawiania behawioryzmu w psychologii.
W marksizmie twierdzi się, że istnieją trzy formy ruchu materii. Najniższy poziom zajmuje materia nieożywiona. Zjawiska w niej zachodzące są powtarzalne i mogą być opisane przez fizykę i chemię. Wyższy poziom zajmuje materia ożywiona. Zjawiska zachodzące w świecie organizmów żywych również są powtarzalne. Część z nich da się opisać prawami fizyki i chemii, gdyż zjawiska z poziomu niższego występują również na poziomie wyższym, np. organizmy żywe podlegają tym samy prawom mechaniki co przedmioty nieożywione. Jednak część (powtarzalnych) zjawisk biologicznych nie występuje wśród przedmiotów nieożywionych. Zjawiska te są opisywane przez swoiste prawa biologii. Najwyższy poziom zajmują zjawiska psychiczne, społeczne, kulturowe i ekonomiczne. Tu również obowiązują prawa fizyki, chemii i biologii, lecz znaczna część zjawisk z tego poziomu opisywana jest przez takie nauki jak psychologia, socjologia czy ekonomia. Zjawiska te bowiem, chociaż nieredukowalne do zjawisk przyrody nieożywionej i ożywionej są całko wiek powtarzalne. Założenie, że zjawiska społeczno-ekonomiczne są powtarzalne daje możliwości ich poznania i sterowania ich przebiegiem.
Freud buduje model struktury psychicznej człowieka, w którym występują trzy elementy: świadomość (ego czyli „ja"), podświadomość i nadświadomość (superego). W freudowskiej wizja człowieka nie ma jednak miejsca na wolność. Świadomość ludzka sterowana jest podświadomością, dynamiczną warstwą na którą składają się prymitywfte pragnienia i namiętności, często wzajemnie wykluczające się. Nadświadomość jest warstwą, która ogranicza pragnienia podświadomości. Prymitywne popędy przybierają dzięki superego wysublimowaną postać zastępczą- kulturę. Wszelkie przejawy twórczości, np. twórczość artystyczna i naukowa, są próbą manifestacji prymitywnych instynktów tkwiących w podświadomości. Człowiek w poglądach psychoanalityków nie jest wolny. Niezaspokojenie utajonych potrzeb człowieka, najczęściej o charakterze seksualnym, we wczesnym okresie życia odbija się na osobowości człowieka. Zaspokojenie lub niezaspokojenie podświadomych potrzeb płciowych determinuje los człowieka. Wola i rozum nie są bowiem dla Freuda władzami człowieka, za pomocą których podejmuje on autonomiczne decyzje i wprowadza je w życie. Są one instrumentami służącymi do zaspokojenia prymitywnych i irracjonalnych popędów tkwiących w podświadomości. Człowiek Freuda, jest zatem sterowany przez podświadomość, która odpowiedzialna jest zarówno za psychozy i nerwice, jak i za przejawy twórczości artystycznej i naukowej.
14. Rodzaje ćwiczeń treningowych
Ćwiczenia rozwijające repertuar aktywności trening grupowy, grupy niejednorodne, celem tego ćwiczenia jest wzbogacenie repertuaru aktywności, do wykonania ćwiczenia nie jest potrzebna żadna specjalna wiedza, ani specjalne umiejętności. Każdy uczestnik może zrealizować polecenie wg własnego uznania, bo polecenie jest otwarte. Uczestnicy mają dostrzec schematyczność własnego sposobu rozumienia świata i strategii rozwiązywania problemów. Podejmowane jest działania pozbycia się własnych ograniczeń
Ćwiczenia wzbogacające umiejętność wartościowania. Mamy do czynienia z autentycznym problemem i rozwiązaniem. Celem tych ćwiczeń jest ujawnienie każdemu z uczestników jego autentycznych hierarchii wartości. Te hierarchie niekiedy nie uświadomione przez podmiot decydują o jego wyborach. Ćwiczenia te musza uświadomić podmiotowi konsekwencje własnych decyzji, których często nie łączymy z dokonywanymi wyborami.
15. Etapy ćwiczenia treningowego
1. Sformułowanie polecenia. Polecenie powinno polegać na zaproponowaniu ćwiczącym wykonania pewnej czynności praktycznej. Specyfika ćwiczeń wymaga nałożenia na polecenie pewnych ograniczeń. - polecenie musi być proste i nie powinno wymagać od uczestników szczególnych kwalifikacji, - polecenie powinno być otwarte, zaowocuje to wieloma różnymi rozwiązaniami, - polecenie powinno być wyraźnie sformułowane, dobrym sposobem jest zapisanie polecenia na tablicy; każdy wykonuje polecenie tak jak je rozumie, - w poleceniu powinno pojawić się żądanie, aby przybrało ono charakter materialny.
2. Wykonanie polecenia. Każdy wykonuje polecenie tak jak je rozumie. Celem tego etapu ćwiczenia jest uzyskanie jak największej różnorodności rozwiązań. Aby to otrzymać musimy przestrzegać pewnych zasad:
a) wykonanie polecenia nie powinno zdominować treningu. W przeciwieństwie do tradycyjnych zajęć nie stanowi ono celu, lecz jedynie środek. Czas potrzebny na wykonanie polecenia zależy od jego charakteru. Powinien on zajmować mniejszą część zajęć.
b) prowadzący powinien ujednolicić warunki wykonania polecenia i wyrównać szanse uczestników. Narzędzia i tworzywa powinny być ujednolicone, każdy powinien mieć taki sam dostęp do materiałów
c) każdy z uczestników powinien pracować pojedynczo lub w wyznaczonych grupach. Wszystkie rozwiązania traktowane są na tym samym poziomie. Dla każdego uczestnika najlepszym rozwiązaniem jest jego własne rozwiązanie.
3.Prezentacja dzieł. Prowadzący zachęca do prezentowania dzieł. Zwykle każde dzieło jest inne. Podczas prezentacji uczestnicy mogą skonfrontować swoje wyobrażenia z wyobrażeniami innych osób. Każde rozwiązanie jest dobre. Celem jest uświadomienie sobie przez uczestników własnych schematów pojęciowych, powinni dostrzec własny schematycyzm. Ocena powinna być bezwzględnie wyeliminowania.
4.”Spróbuj inaczej”. Celem jest podjęcie innego niż za pierwszym razem sposobu wykonywania polecenia. Podczas prezentacji uczestnicy zdali sobie sprawę, że można działać inaczej. Uświadomili sobie ograniczenia. Powinni oni świadomie je przekroczyć na tym etapie ćwiczeń i podjąć wcześniej niedostępne im działania.
16. Człowiek w koncepcji behawiorystycznej
Behawiorystyczna wizja człowieka przekroczyła ramy psychologii. Behawioryści traktowali z nieufnością i określali jako nienaukowe wszelkie terminy subiektywistyczne i mentalistyczne np. rozum, wola, wolność i godność. Myślenie i świadomość traktowali jako niesłyszalną mowę, polegającą na niedostrzegalnych ruchach narzędzi artykulacyjnych. Drugą cechą behawioryzmu jest przekonanie o braku istotnej różnicy między zachowaniem człowieka, a zachowaniem zwierzęcia. Kolejna cecha polegała na programowym pomniejszaniu znaczenia cech wrodzonych na rzecz uczenia się. Większa rola przypisywana była wpływom środowiska, nie zaś dziedziczeniu cech. Ostatnią cechą behawioryzmu był fizykalizm i determinizm. Wszelkie zjawiska psychiczne redukowane były do stanów fizyko- chemicznych w badanym organizmie. Poznanie owych stanów oraz działających na organizm bodźców pozwalało na przewidywanie reakcji. Człowiek- organizm w koncepcji behawiorystycznej jest wielofunkcyjnym układem, w którym zachodzą nieustanne procesy fizyczne i chemiczne. Układ ten nie jest odizolowany od otoczenia, które nieustannie wywiera na niego wpływ. Odebrany bodziec czyli pobudzenie organów wzroku, słuchu, węchu, smaku lub dotyku rozpoczyna proces zjawisk fizycznych i chemicznych zachodzących w układzie nerwowym. Niektóre z owych bodźców wywołują bezpośrednią reakcję organizmu, inne wywołują reakcje zastępcze. Do reakcji zastępczych należą przede wszystkim zachowania językowe i myśli. Można również mówić o bodźcach zastępczych, którymi są słyszane wypowiedzi innych osób. Sposób funkcjonowania organizmu prowadzi do traktowania człowieka jako przedmiotu.
17. Cele kształcenia podmiotu.
Celem kształcenia podmiotowego jest stymulowanie rozwoju autonomii człowieka. Kształcenie tradycyjne ukierunkowane jest na poznawanie przedmiotu i obiektywnych praw rządzących przedmiotami. W kształceniu podmiotowym nie chodzi o nauczenie się tej czy innej umiejętności, lub opanowania pewnego zakresu materiału. Chodzi o rozwinięcie dyspozycji podmiotowych, które są zaniedbywane w kształceniu tradycyjnym. Do dyspozycji tych należą:
- świadomość samego siebie
- świadomość nadawania sensu rzeczom
- świadomość nadawania rzeczom wartości
18. Przebieg aktu twórczego.
Akt twórczy jest zdarzeniem nowym, prowadzi do powstania w świecie empirycznym nowego stanu rzeczy, nowego działania lub wynalazku. Jest specyficznie ludzki, to człowiek jest sprawcą aktu twórczego. Akt twórczy nie ma przyczyn w świecie empirycznym, jest zatem manifestacją wolności ludzkiej.
Przebieg:
1. aktywność twórcza zaczyna się od tego, że sprawca wzbogaca swój repertuar aktywności. Mogą być różne źródła tego wzbogacenia. Może być to przypadek (twórczość niezamierzona), lub celowy zabieg podmiotu (twórczość umyślna) .
2. nastepuje podjęcie nowego działania. Wzbogacony o nowe umiejętności sprawca działa po nowemu, zgodnie z nową technologią.
3. w efekcie nowego działania powstaje nowy wytwór. Niekiedy tworzywo ulega zmianie, a niekiedy pozostaje to samo. Działanie twórcze może polegać tez na zastosowaniu znanej wcześniej technologii do nowego tworzywa.
4. czwartym krokiem jest użytkowanie wytworów. Jeśli sprawca działa po nowemu, ale mniej efektywnie, nie mamy do czynienia z działaniem twórczym. Musi ono prowadzić do wzrostu sprawności działania.
5. ostatni krok polega na powrocie efektów działania do sprawcy. Sprawca działając twórczo zaspokaja potrzeby przy mniejszym wydatku swej energii. Działanie twórcze związane jest ze wzrostem ekonomiczności działania, a więc sprawca uwalnia się od części ograniczeń i zyskuje nowy obszar wolności.
19. Czym różni się działanie twórcze od działania standardowego?
Działanie twórcze w odróżnieniu od działania standardowego, związane jest ze zmianą podstawowych elementów w schemacie działania. Składa się ono z tych samych kroków co działanie standardowe, jednak każdy krok podlega istotnej modyfikacji. Sprawca za każdym razem wykracza poza to, co dotychczas potrafił. Działanie standardowe ma miejsce gdy sprawca podejmuje zadanie dobrze mu znane, natomiast w działaniu twórczym podejmuje się zadania nowego, wcześniej mu nieznanego. W działaniu twórczym sprawca działa efektywniej i sprawniej niż w działaniu standardowym. W trakcie działania standardowego nie ulegają zmianie podstawowe cechy sprawcy i sposób jego funkcjonowania, natomiast działanie twórcze wzbogaca sprawcę i jego otoczenie. Działanie twórcze musi się przyczynić do chociażby takiego samego lub lepszego zaspokojenia potrzeb przez podmiot, w działaniu standardowym podmiot nie zmienia swojego repertuaru wartościowania.
20. Jakie są związki między działaniem twórczym a działaniem standardowym?
Działanie twórcze jest jednorazowe. Działania standardowe jest są rutynowe i ciągłe. Jednak każde działanie standardowe ma swój początek w działaniu twórczym. Technologia działania twórczego przekazywana jest bowiem z pokolenia na pokolenie jako działanie standardowe. Dzięki działaniom twórczym gatunki rozwijają się. Rozszerza się repertuar aktywności, wzbogaca się umiejętność wyboru czynów z tego repertuaru. Rosną i różnicują się również potrzeby. Podniesie efektywności działania i wiążąca się z tym nadwyżka użytkowania powstała na skutek wprowadzenia nowej technologii prowadzi do pojawienia się nowych potrzeb. Nowe działania rodza nowe potrzeby.
21. Przebieg działania standardowego.
Składa się z 5 kroków:
1. Sprawca uruchamia, planuje jakieś działanie, które w danej chwili jest mu potrzebne. Wybiera je spośród znany sobie czynności, czyli z repertuaru aktywności.
2. Sprawca działa, czyli podejmuje kolejne czynności, które będziemy nazywali technologią działania.
3. Na skutek aktywności sprawcy zmianie ulega tworzywo. Zostaje ono przekształcone z surowca w wytwór. Zmiana tworzywa następuje w wyniku kolejnych czynności w ramach znanej sprawcy technologii działania.
4. Natępuje użytkowanie wytworu. Sprawca za jego pośrednictwem zaspakaja swoje potrzeby.
5. Nastepuje powrót efektów działania do sprawcy.
W akcie działania standardowego nie zmieniają się w sposób istotny ani parametry podmiotowe, ani przedmiotowe. Nie zmienia się zatem ani repertuar aktywności, ani umiejętność wartościowania, ani wola działania. Nie zmienia się również działanie na które składają się czyny określone przez jego technologię nie zmienia się tworzywo i pozostaje stałe użytkowanie. Zmianom nie ulega sprawność działania.
22. Schemat działania podmiotu.
sprawca (podmiot)
- repertuar aktywności
- umiejętność wartościowania
- wola działania
(parametry podmiotowe)
użytkowanie
działanie
S=U/D (TO MA BYĆ NAPISANE W KÓŁKU)
(wytwór) tworzywo (surowiec)
parametry podmiotowe
(działanie, tworzywo, użytkowanie)
Kołowy charakter działanie podmiotu wskazuje na to, że podmiot prowadzi swoista grę z otoczeniem, której celem jest zaspokajanie potrzeb. Na grę składają się różnorodne interakcje z otoczeniem. Jest to gra w niemal dosłownym sensie, gdyż podmiot podejmuje decyzje, które musza być zgodne z pewnymi regułami zwanymi prawami przyrody. Podstawową potrzebą każdego organizmu jest przeżycie. Błędne decyzje kończą się fatalnie. Decyzje trafne maja natomiast tendencje do utrwalania się. W rezultacie działanie, które wielokrotnie przyniosło sukces staje się schematyczne. Schematy zachowań przenoszone są na kolejne pokolenia droga genetyczną lub przez uczenie się młodszych osobników od starszych. Wydaje się często, że zachowania są automatyczne, że nie są rezultatem wyboru. Zachowujemy się często w utarty i schematyczny sposób. Pewne zachowania wydają się nam oczywiste i naturalne. Edukacja polega najczęściej na wpojeniu nam pewnych strategii rozwiązywania problemów. Wolność sprawcy (podmiotu, organizmu) jest „różnicą” między użytkowaniem a działaniem. Zachowania utarte i schematyczne są to działania będące powtórzeniami trafnych i wolnych wyborów dokonanych w przeszłości. Każde działanie podmiotu przekształca nie tylko otoczenie, ale również sam podmiot.
S=U/D sprawność działania = stosunek użytkowania do działania.
23. Pojęcia:
Sprawca jest to podmiot który sam oddziałuje na otoczenie i na tworzywo, dysponuje on bogatym repertuarem działań i w konkretnej sytuacji wybiera konkretne działanie. Jest podmiotem aktywnym, istota bycia sprawcą polega na działaniu, czyli podejmowaniu czynu. Sprawca działa zgodnie z własną wolą. Jest niż każdy organizm, który może dokonywać wyborów. Często są to wybory bardzo proste – prymitywny organizm ma ograniczoną wolność. W niewielkim stopniu prowadzi grę z otoczeniem.
Wola działania jest swoistą dzielnością sprawcy, który aby zrealizować własne wybory musi pokonywać zarówno opór otoczenia jak i opór własnego organizmu. Wola działania jest to umiejętność wprowadzania wybranych czynów w życie.
24. Sensotwórcza rola podmiotu.
Każdy przedmiot z naszego otoczenia posiada zastane przeznaczenie. Gdy nadamy mu nowe przeznaczenie, nadamy mu zarazem nowy sens i wzbogacimy w sposób istoty jego istnienie. Kawałek krzemienia jest tylko krzemieniem, w rękach człowieka pierwotnego zyskał nowe znaczenie, stał się narzędziem. To samo dotyczy dowolnego przedmiotu lub zjawiska. Pozostając w zgodzie z prawami przyrody można przedmiotom i zjawiskom nadawać nowe przeznaczenia i nowe sensy. Nadawanie sensu odbywa się poprzez działanie. Warunkiem działania jest wybór, a zatem działanie warunkowane jest przez wolność. Na wybory podmiotu wpływają nawyki, przyzwyczajenia oraz wpojone w nas schematy pojęciowe. Wydaje nam się często, że nie jesteśmy w swoich wyborach wolni, a wszystkie rzeczy mają ściśle określony i niezależny od nas sens.
25. Co łączy dialog egzystencjalny z warsztatami samorozwoju.
1. przede wszystkim nie operuje się absolutnym pojęciem prawdy, a w związku z tym nie ocenia się dzieł i decyzji uczestników
2. nie przekonuje się nikogo do swych racji i nie narzuca się żadnych rozwiązań. Wszelkie zabiegi ukierunkowane są na świadomość uczestników, nie zaś na naukę czegokolwiek.
3. wykorzystuje się różnice między uczestnikami w celu uświadomienia sobie własnych ograniczeń i aranżuje się sytuacje, które prowokują do przekraczania własnych ograniczeń
4. uczestnicy są równi wobec siebie. Aby to zapewnić rezygnuje się z poleceń, które mogą być wykonane tylko przez osoby posiadające określoną wiedzę i kwalifikacje.
5. prowadzący trening jest faktycznie z jednym z jego uczestników. Nie jest arbitrem i nie ocenia pracy.
Zajęcia stymulujące twórczy samorozwój:
- muszą oddziaływać na samoświadomość
- muszą być zajęciami praktycznymi
- powinny obejmować trening rozwijający repertuar aktywności
- muszą obejmować trening umiejętności wartościowania
- musza obejmować trening woli działania.