Tadeusz Kościuszko

Kościuszko Tadeusz Andrzej Bonawentura (1746-1817), generał, bohater narodowy. Pochodził ze średniej szlachty, po ukończeniu szkoły średniej kształcił się w Szkole Rycerskiej, następnie jako stypendysta królewskiej wyjechał do Paryża. W 1774 roku w stopniu kapitana artylerii powrócił do kraju.

W 1775 roku wyjechał do Ameryki, by wziąć udział w walce o niepodległość Stanów Zjednoczonych. Jako inżynier wojskowy fortyfikował Filadelfię i obozy amerykańskiej armii północnej. W październiku 1775 roku został mianowany przez Kongres pułkownikiem. W walkach szczególnie odznaczył się przy oblężeniu Saratogi (1777), w 1783 r. mianowany został generałem brygady.

W następnym roku wrócił do Polski i osiadł w swym majątku Siechnowicze. W 1789 r. powołany został do wojska polskiego w stopniu generała – majora. W 1792 roku w czasie wojny polsko-rosyjskiej walcząc w Armii Koronnej odznaczał się w bitwach pod Zielenicami, a zwłaszcza pod Dubienką. Po przystąpieniu Stanisława Augusta do Targowicy podał się do dymisji i wyjechał do Lipska.

W 1793 r., z ramienia emigracji polskiej, udał się do Paryża, by uzyskać pomoc dla Polski od francuskiego rządu rewolucyjnego. Jego misja nie powiodła się. Przewidziany na przyszłego wodza powstania w Polsce, brał udział w pracach zaprzysiężenia powstańczego w latach 1793-1794. We wrześniu 1793 r., uznając brak możliwości zorganizowania skutecznego powstania narodowego, wyjechał do Włoch. Powrócił do Polski w marcu 1794 roku.

Po ogłoszeniu insurekcji w Krakowie (24 III 1794 roku) Kościuszko objął władzę dyktatorską jako Najwyższy Naczelnik Siły Zbrojnej Narodowej. W czasie trwania walk stosował nową taktykę w zakresie współdziałania broni, starając się rekompensować niedostateczne uzbrojenie i wyszkolenie armii powstańczej. Wykazał duże umiejętności w zakresie fortyfikacji polowych. Rozbicie wojsk rosyjskich w bitwie pod Racławicami (4 IV 1794 r.) umożliwiło spokojniejsze organizowanie armii polskiej i pozyskanie chłopów. Dla zjednania wsi ogłosił dwa uniwersały (pod Winiarami 2 V i Polańcem 5 V 1794 roku) znoszące poddaństwo osobiste i ograniczające pańszczyznę.

Po klęsce pod Maciejowicami (10 X 1794 r.) więziony w twierdzy pietropawłowskiej w Petersburgu. Zwolniony przez cara Pawła I w 1796 roku, po złożeniu przysięgi wierności carowi, w 1797 roku wyjechał do Stanów Zjednoczonych. W lipcu 1798 roku przybył do Paryża, gdzie współdziałał przy tworzeniu Legionów polskich. Sprzeciwiał się jednak wiązaniu sprawy polskiej z Napoleonem, któremu nie ufał. W 1799 roku brał udział w zakładaniu w kraju Towarzystwa Republikanów Polskich. Zmarł w Szwajcarii (w Solurze), gdzie spędził ostatnie lata swego życia. Pochowany na Wawelu.