Świeta w Niemczech

Wigilia i boże narodzenie

Nazwa „wigilia" pochodzi od słowa łacińskiego vigilia oznaczającego m.in. czuwanie, straż nocną. Tradycja czuwania przed dniami świąt chrześcijańskich wywodzi się z praktyk starotestamentowych. W potocznym rozumieniu słowo „wigilia" kojarzy się przede wszystkim z dniem poprzedzającym Boże Narodzenie, ze zwyczajami i obrzędami praktykowanymi tego dnia, zwłaszcza z uroczystą ucztą obrzędową, jaką jest wieczerza wigilijna.
„Boże Narodzenie“ obejmuje trzy dni: 24 grudnia, „Wigilię“, pierwszy dzień Świąt Bożego Narodzenia, narodziny Jezusa Chrystusa (25.12.) i drugi dzień Świąt Bożego Narodzenia (26.12.). Niemcy przygotowania do świąt zaczynają cztery tygodnie wcześniej – w pierwszą niedziele adwentu. W większości katolickich domów wiesza się tzw. adwentowe wianki z jodły lub świerku przystrojone fioletowymi wstążkami i czterema świeczkami. Zieleń jodły symbolizuje nadzieję, fiolet wstążek – refleksję nad przeszłością, a świeczki – światło. W każda kolejną niedzielę wypala się jedną ze świec. Drugim zwyczajem - mało znanym w Polsce - jest umieszczanie w oknach światełek - białych lub kolorowych gwiazdek migających albo i nie. Dzieci już od pierwszego dnia grudnia mają kalendarze adwentowe w kształcie domku z dwudziestoma czterema okienkami; każdego dnia adwentu mogą otworzyć jedno okienko i wyciągnąć z niego niespodziankę. Najczęściej są to słodycze, czekoladki, ale niektórzy rodzice przygotowują samodzielnie dla swoich pociech kalendarze, w których okienkach można znaleźć ciasteczka, krótkie wierszyki albo małe obrazki – krajobrazy zimowe. Drzwi do domku zrobionego przez rodziców otwierane są w Wigilię i ukazują szopkę z dzieciątkiem Jezus i świętą rodziną. Już od listopada sporządza się wypieki, ozdoby choinkowe i szopki. W wielu niemieckich miastach odbywają się w czasie adwentu kiermasze bożonarodzeniowe – Weihnachtsmrkte o specyficznej atmosferze, najsłynniejszym kiermaszem jest Christkindlmarkt w Norymberdze. Na kiermaszu można kupić ozdoby choinkowe, lampki, prezenty, przyprawy, posłuchać kolęd, a także napić się grzanego wina z przyprawami korzennymi, zjeść potrawy i ciasta bożonarodzeniowe. Najsłynniejszym ciastem jest strucla bożonarodzeniowa „der Weihnachtsstollen” z rodzynkami i bakaliami, pierniczki „Lebkuchen lub Pfefferkuchen”, a także inne ciasteczka o różnych kształtach. Na każdym kiermaszu przygotowane są atrakcje dla najmłodszych, zabawy i gry, spotkania i rozmowy z Mikołajem. Same Święta Bożego Narodzenia obchodzone są w Niemczech – tradycyjnie – w domu, w gronie rodziny lub najbliższych przyjaciół. W Niemieckich domach czas kolacji i prezentów oznajmia dzwoniący po południu dzwoneczek. Na wieczerzę podaje się najczęściej dania z ryb. Na niemieckich stołach wigilijnych króluje sałatka kartoflana z kiełbasą; kulinarnym apogeum jest pierwszy dzień świąt. Je się także mięso - pieczoną gęś. Pojawia się ona na stole w co trzecim domu w Niemczech wschodnich i w co piątym na zachodzie Niemiec. Szczególnie dobrą opinię mają gęsi importowane z Polski, uważane za smaczniejsze i zdrowsze od hodowanych w Niemczech. Charakterystycznym przysmakiem, który pojawia się na niemieckich stołach podczas świąt Bożego Narodzenia jest bakaliowe ciasto stollen. W wigilijny wieczór niemieckie dzieci otrzymują "kolorowy talerz" ze słodyczami i owocami". Kształtem przypomina nowo narodzone dzieciątko zawinięte w becik. O północy rozbrzmiewają dzwony z wież kościołów katolickich i ewangelickich, obwieszczając narodziny Jezusa, ewangelicy i katolicy przybywają do swoich kościołów na pasterkę. Z Niemiec właśnie wywodzi się zwyczaj strojenia choinki. Drzewko bożonarodzeniowe pojawiło się najpierw na przełomie XV i XVI w. W Nadrenii. Świerk, (którego igły nie opadają) miał symbolizować drzewko życia, które stało się dostępne dla ludzi w momencie narodzin Chrystusa. Wieszano na nim jabłka, jako przypomnienie, iż grzech pierworodny został odkupiony – zerwany przez Ewę owoc – symbol powrócił na swoje miejsce. Wieszano także świeczki symbolizujące światło Chrystusa. Czubek drzewka wieńczyła betlejemska gwiazda – symboliczny zwiastun narodzin Chrystusa. Zwyczaj strojenia choinki został przeniesiony na inne kraje i obowiązuje do dnia dzisiejszego.

wielkanoc

Wielkanoc wraz z „Wielkim Piątkiem“, „Niedzielą Wielkanocną“ i „Poniedziałkiem Wielkanocnym“ jest największym chrześcijańskim świętem i stanowi główne święto w roku kościelnym. To najstarsze święto Kościoła upamiętniające śmierć (ukrzyżowanie) i zmartwychwstanie (=Niedziela Wielkanocna) Chrystusa. Ukrzyżowanie i Zmartwychwstanie to fundamenty wiary chrześcijańskiej. Śmierć nie jest postrzegana jako koniec, lecz jako zbawienie. Wielkanoc przypada zawsze na pierwszą niedzielę po wiosennej pełni księżyca. Wielki Piątek i Poniedziałek Wielkanocny to dni świąteczne wolne od pracy.
Z Wielkanocą wiąże się ogień wielkanocny i świeca wielkanocna. Symbolizuje ona Jezusa Zmartwychwstałego, który zwyciężył śmierć i zmartwychwstał. W licznych ludowych obyczajach wiosennych zachowały się motywy mistyczne i przedchrześcijańskie, do których dołączono później symbolikę chrześcijańską. Dwa centralne symbole to jaja wielkanocne i zając wielkanocny. Według prastarych wierzeń jajko jest źródłem wszelkiego życia. Zając uważany jest za symbol płodności. Od wielu wieków jaja wielkanocne maluje się na kolorowo. W niedzielę wielkanocną rodzice chowają pomalowane jaja, zajączki z czekolady oraz inne słodycze, a dzieci szukają ich w mieszkaniu lub ogrodzie.

Nowy rok

Początek Nowego Roku jest świętowany w noc sylwestrową z 31 grudnia na 1 stycznia. Tak jak w wielu innych krajach, również w Niemczech wszędzie jest świętowany Sylwester i o północy fajerwerkami wita się Nowy Rok. 1 stycznia (Nowy Rok) jest ogólnoniemieckim dniem świątecznym.

1 maja

1 maja, tak jak w wielu innych krajach, jest świętem „ruchu robotniczego“. Niemieckie Zrzeszenie Związków Zawodowych (DGB) rano, w dniu 1 maja w wielu większych miastach organizuje demonstracje i manifestacje polityczne. W wieczór poprzedzający dzień 1 maja wszędzie organizuje się imprezy pod hasłem „Taniec w maj“. W ten sposób, kontynuując stare tradycje, witany jest wiosenny miesiąc maj. W niektórych miejscowościach ustawia się również „Majowe drzewka“. Również to jest starą tradycją: Majowe drzewko było pierwotnie symbolem płodności wiosny.

zielone świątki

„Zielone Świątki“ z niedzielą i poniedziałkiem Zielonych Świątek przypadają na 50 dzień po Wielkanocy. Zesłanie „Ducha Świętego“ w Zielone Świątki było punktem wyjścia misjonarskiego działania uczniów Jezusa. Dlatego też Zielone Świątki można określić mianem narodzin Kościoła. Poniedziałek Zielonych Świątek jest dniem świątecznym wolnym od pracy.

3 pażdziernika

3 października jest dniem oficjalnego, ponownego zjednoczenia Niemiec Zachodnich i Wschodnich w roku 1990. To „święto narodowe“ w porównaniu ze świętami narodowymi w innych państwach – chociażby „dniem republiki“ (14 lipca) we Francji lub „dniem niepodległości“ (4 lipca) w USA – świętowane jest bardziej powściągliwie. Nie ma parad wojskowych, a jedynie festyny i spotkania z politycznymi przemowami w parlamentach i wielu ratuszach.

świeto trzech króli

Jest świętowane w Bawarii, Badenii - Wirtembergii i Saksonii - Anhalt. Poprzez Święto Epifanii (Epifania = objawienie) czczone są narodziny i chrzest Jezusa Chrystusa. Zgodnie z ludowym obyczajem w tym dniu święci się domy. Dzieci przebrane za Trzech Króli piszą nad drzwiami domów litery C + M + B. Oznaczają one „Christus mansionem benedicat“, „Niech Chrystus błogosławi dom“.

Boże ciało

Katolickie święto Bożego Ciała obchodzone jest w drugi czwartek po Zielonych Świątkach. Nazwa „Boże Ciało“ wskazuje na elementy eucharystii. W Badenii -Wirtembergii, Bawarii, Hesji, Północnej Nadrenii - Westfalii, Nadrenii - Palatynacie, Kraju Saary, Saksonii i Turyngii dzień ten jest dniem wolnym od pracy.

Wniebowziecie najświetszej Maryji Panny

Przyjęcie ciała i duszy Maryi, „Matki Boskiej“ do Nieba określane jest jako Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny i jest świętowane 15 sierpnia tylko w Bawarii i w Kraju Saary.

Dzień reformacji

31 października chrześcijanie wyznania protestanckiego na całym świecie obchodzą Dzień Reformacji jako święto szczególne. W Niemczech, Dzień Reformacji jest dniem świątecznym w następujących krajach związkowych: Brandenburgia, Meklemburgia – Pomorze Przednie, Saksonia, Saksonia - Anhalt i Turyngia. Dzień Reformacji wywodzi się z Reformacji Kościoła prowadzonej w XVI w. przez Martina Luthra i związanego z tym utworzenia nowej wspólnoty kościelnej – Kościoła ewangelicko - luterańskiego.

wszystkich świetych

Co roku 1 listopada wspomina się wszystkich Świętych, męczenników i zmarłych. Krewni odwiedzają i przystrajają groby na cmentarzach, katolicy zapalają znicze, które świecą się także w następnym dniu, dniu zadusznym; Znicz jest symbolem „wiecznego światła“, które świeci zmarłym. W Badenii - Wirtembergii, Bawarii, Północnej Nadrenii - Westfalii, Nadrenii - Palatynacie i Kraju Saary święto to jest dniem wolnym od pracy.

9 listopada

9 listopada w historii Niemiec jest dniem godnym uwagi pod wieloma względami.
Dni około 9 listopada 1918 roku uznawane są za okres niemieckiej „rewolucji listopadowej“. Pod koniec Pierwszej Wojny Światowej doszło do powstań robotników i żołnierzy przeciwko staremu porządkowi. Wilhelm II, ostatni niemiecki Cesarz, musiał abdykować. Ponadto proklamowano pierwszą Republikę Parlamentarną – „Republikę Waimarską“. Prezydentem Rzeszy został socjaldemokrata Friedrich Ebert.
W wieczór poprzedzający 9.11.1923 r. Adolf Hitler wywołał w Monachium „narodową rewolucję“ i uznał rząd bawarski oraz rząd Rzeszy za obalony Zaimprowizowana próba puczu Hitlera nie powiodła się. Marsz zorganizowany rankiem 9 listopada pod przewodnictwem Hitlera i Ludendorffa zakończył się akcją policji krajowej przy Feldherrenhalle (Hali Przywódców).
9 listopada 1938 roku narodowi socjaliści i ich sympatycy w całym kraju napadli na synagogi i podpalili żydowskie świątynie i sklepy. Wiele synagog i skarbów żydowskiej wspólnoty religijnej zostało tego dnia zniszczonych bezpowrotnie. W języku władców narodowo-socjalistycznych ta noc pogromu, w nawiązaniu do odłamków tłuczonych szyb, nazwana została „nocą kryształową“.
W 1989 roku 9 listopada w Berlinie otworzono przejścia graniczne pomiędzy wschodem i zachodem: był to tzw. „upadek muru“. Dzień ten uznawany jest za symboliczny początek ponownego niemiecko-niemieckiego zjednoczenia.