Samorząd

Podmioty administracji publicznej
- Samorząd oznacza publiczną administrację wykonywaną samodzielnie przez odrębne od państwa, posiadające osobowość prawną wspólnoty osób (korporacje, związki publicznoprawne).
- Pojęcie samorządu wywodzi się z niem: Selbstverwaltung, (samodzielny zarząd, samorząd), używanego dla określenia lokalnej administracji publicznej nie sprawowanej przez państwo.

Rodzaje samorządu
- terytorialny – dotyczący wspólnoty osób zamieszkujących dane terytorium
- specjalny – dotyczący wspólnoty osób opartej na więzi pracy, wykonywania zawodu lub innej działalności (samorząd adwokacki , samorząd radców prawnych, samorząd sędziowski, samorząd prokuratorski, samorząd notarialny, samorząd lekarski, samorząd rzemieślniczy, samorząd akademicki, samorząd rolniczy itp.).

Samorząd terytorialny
- forma administracji publicznej, w której mieszkańcy tworzą z mocy prawa wspólnotę i decydują o realizacji zadań wynikających z potrzeb tej wspólnoty na danym terytorium, pod określonym ustawowo nadzorem państwa

Samorząd terytorialny:
- Województwa
- Powiatowy
- Gminny

Samorząd gminny - zadania
wykonuje zadania na szczeblu podstawowym, m.in.zadania dotyczące:
- gminnych dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego
- lokalnego transportu zbiorowego- porządku publicznego i ochrony przeciwpożarowej
- ochrony zdrowia-pomocy społecznej, w tym ośrodków i zakładów opiekuńczych- oświaty, w tym szkół podstawowych, przedszkoli i innych placówek oświatowo-wychowawczych
- kultury fizycznej, w tym terenów rekreacyjnych i urządzeń sportowych

Samorząd powiatowy – zadania
Zasadniczym zadaniem jest zaspokajanie ponadgminnych potrzeb zbiorowych, m.in. -edukacja publiczna
- promocja i ochrona zdrowia
- pomoc społeczna
- polityka prorodzinna
- wspieranie osób niepełnosprawnych -transport i drogi publiczne
- kultura fizyczna i turystyka
- przeciwdziałanie bezrobociu oraz aktywizacja lokalnego rynku pracy
- ochrona praw konsumenta
- utrzymanie powiatowych obiektów urządzeń użyteczności publicznej -współpraca z organizacjami pozarządowymi

Samorząd wojewódzki – zadania
Realizuje przede wszystkim zadania z zakresu polityki regionalnej, a głownie tworzenie warunków rozwoju gospodarczego, w tym :
- kreowanie rynku pracy - pozyskiwanie i łączenie środków finansowych (publicznych i prywatnych) w celu realizacji zadań z zakresu użyteczności publicznej-wspieranie działań na rzecz podnoszenia poziomu wykształcenia obywateli
- ochrona środowiska
- wspieranie rozwoju kulturalnego i turystyki

Warunki spełniane przez poszczególne szczeble organizacyjne samorządu terytorialnego
- są w pełni samodzielne
- są podmiotami prawnymi zdolnymi do czynności cywilnoprawnych
- opierają się na demokratycznych mechanizmach kontroli funkcjonowania administracji publicznej i weryfikacji wyborczej
- sprawność wykonywania funkcji władczych
- wiążą bezpośrednio funkcjonowanie administracji z konkretnymi potrzebami społeczności terytorialnych

Samorząd specjalny:
Samorząd gospodarczy
Samorząd zawodowy

Samorząd zawodowy
- Jest organizacyjną formą zrzeszania się obywateli opartą na wspólnocie zawodowej, powstałą w celu reprezentowania interesów osób wykonujących zawody wymagające szczególnego zaufania społecznego wobec instytucji państwa, prowadzenia doskonalenia zawodowego oraz ochrony socjalnej swoich członków

13 obligatoryjnych samorządów zawodowych w Polsce:
- Adwokatów
- Komorników
- Notariuszy
- Radców prawnych
- lekarzy
- Lekarzy weterynarii
- Pielęgniarek i położnych
- Aptekarzy
- Biegłych rewidentów
- Rzeczników patentowych
- Architektów
- Inżynierów budowlanych
- Urbanistów

Samorząd zawodowy
jest instytucjonalnie upoważniony do nadawania i odbierania prawa do wykonywania zawodu oraz do stosowania sankcji dyscyplinarnych wobec osób naruszających normy etyczne i zawodowe.

Samorząd gospodarczy
- Jest organizacyjną formą zrzeszania się przedsiębiorców i podmiotów gospodarczych w celu reprezentowania ich interesów wobec władz państwowych i samorządu terytorialnego oraz organizowanie rozmaitych działań sprzyjających rozwojowi przedsiębiorczości.

W Polsce jedyną obligatoryjną formą samorządu gospodarczego są Izby Rolnicze.

Członkami samorządu rolniczego z mocy prawa są:
- osoby fizyczne i prawne, będące podatnikami podatku rolnego w rozumieniu przepisów o podatku rolnym,
- osoby fizyczne i prawne, będące podatnikami podatku dochodowego z działów specjalnych produkcji rolnej w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych i podatku dochodowym od osób prawnych,
- członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych posiadających w tych spółdzielniach wkłady gruntowe.

Organizacja i zasady działania
- Każdy samorząd zawodowy ma określoną strukturę organizacyjną. Podstawową zasadą jest korporacyjność, która oznacza, że przynależność do struktur samorządu jest obowiązkowa.
- Samorząd gospodarczy ma charakter dobrowolny i nie realizuje żadnych uprawnień władczych w stosunku do osób zrzeszonych