Złoża węgla kamiennego, ropy naftowej i soli kamiennej

1. Największe złoża węgla kamiennego: Federacja Ros. (m.in. zagłębia: Leńskie, Tunguskie, Kuźnieckie, Peczorskie), Ukraina (gł. Zagłębie Donieckie), USA (m.in. stany: Wirginia, Pensylwania, Ohio, Kentucky), Kanada (gł. prow. Alberta), Niemcy (m.in. zagłębia: Ruhry i Saary), Chiny (zwł. prow. Shanxi), RPA (gł. Transwal), W. Brytania (zagłębia: Yorkshire, Derbyshire, Durham i in.), Polska (Górnośląskie Zagłębie Węglowe, Lubel. Zagłębie Węglowe), Indie (gł. dorzecze rz. Damodar), Australia (Nowa Pd. Walia, Queensland).
2. Najbogatszym obszarem roponośnym w świecie jest region Zat. Perskiej; w utworach mezozoicznych platformy arab., szelfie zatoki oraz osadach mezozoicznych i trzeciorzędowych gór Zagros występuje ok. 65% świat. rezerw ropy naftowej. Z państw położonych nad Zat. Perską największe zasoby ma Arabia Saudyjska (35,4 mld t, ponad 25% zasobów świat., 1990), na obszarze której występują wielkie pola naft. Al-Ghawar, Abu Hadrija i podmor. As-Saffanija; b. duże zasoby ropy naftowej posiadają również: Irak (13,6 mld t, pola naft. Ar-Rumajla, Kirkuk), Kuwejt (13,1 mld t, Al-Burkan), Zjedn. Emiraty Arab. (13 mld t, szczególnie wydajne podmor. pola Az-Zakkum, Umm asz-Szaif, Mubarraz) i Iran (12,7 mld t, Aga Dżari, Gacz Saran i podmor. w rejonie wyspy Chark); ponadto ropa naftowa występuje w Katarze, Bahrajnie i Omanie. W Afryce ważnymi obszarami roponośnymi są pn. Sahara (złoża w utworach paleozoicznych, mezozoicznych i trzeciorzędowych platformy saharyjskiej) i wybrzeża Zat. Gwinejskiej; kraje afryk. o największych zasobach ropy to: Libia (3,1 mld t, pola naft. Zaltan, Sarir), Nigeria (2,4 mld t, delta Nigru i podmor. pole Okan) i Algieria (1,8 mld t, Hasi Masud). Do najzasobniejszych regionów roponośnych Ameryki należy strefa Zat. Meksykańskiej i M. Karaibskiego, obejmująca złoża USA na Niz. Zatokowej (m.in. wielkie pola naft. Midland i East Texas w Teksasie, Luizjanie) i w szelfie Zat. Meksykańskiej, Meksyku (zwł. bogate w stanach Veracruz i Tabasco), Wenezueli (wokół jez. Maracaibo, delta Orinoko) i Kolumbii; inne ważniejsze pola naft. znajdują się w stanach: pn. Alaska, Kansas i Oklahoma w USA oraz w prow. Alberta w Kanadzie; największe rezerwy ropy naftowej w Ameryce posiadają: Wenezuela (8,6 mld t), Meksyk (6,1 mld t) i USA (3,6 mld t). W Eurazji (bez regionu Zat. Perskiej) b. duże rezerwy ropy naftowej ma Rosja (ok. 7 mld t), której szczególnie zasobne złoża występują na Niz. Zachodniosyberyjskiej (pola naft.: samotłorskie, mamontowskie, fiodorowskie) i w regionie wołżańsko-uralskim, zw. Drugim Baku (Samarska Łuka, Tujmazy); znacznymi zasobami ropy dysponują Chiny (3,2 mld t, złoża w rejonie Daqing w Mandżurii, w delcie Huang He, podmor. w M. Żółtym i w M. Wschodniochińskim), Indonezja i Indie, a spośród krajów zachodnioeur. — Norwegia (1 mld t) i W. Brytania, eksploatujące złoża podmor. na M. Północnym (pole naft. Ekofisk w sektorze norw., Forties, Piper i Brent w sektorze bryt.).
3. Duże złoża sli kamiennej są eksploatowane m.in. w: USA, Federacji Ros., Niemczech, Chinach, Francji; w Polsce duże złoża permskie (cechsztyńskie) występują w środk. i pn.-zach. części kraju (m.in. Inowrocław, Wapno, Kłodawa), niewielkie — trzeciorzędowe (mioceńskie) — na Podkarpaciu (Wieliczka, Bochnia). Sól kamienna, szeroko stosowana w gospodarce (® sodu chlorek), jest eksploatowana na wielką skalę różnymi metodami (® solnictwo).(9 maja 2001)olas-sexsi