Stulecie nauki
Wiek XIX był stuleciem rozwoju nauki i rewolucji przemysłowej, w wyniku których życie codzienne ludzi uległo zmianie, Niespotykany dotąd na taką skalę rozwój nauki sprawił, że dla wielu wykształconych ludzi stała się ona najważniejszym autorytetem, zastępując im nierzadko nawet religię. Coraz częściej za prawdę uznawano nie to, co było zgodne z zasadami wiary, lecz to, co potwierdzały odkrycia naukowe. Przełomowa teoria ogłoszona przez angielskiego przyrodnika Karola Darwina podważyła wiele dotychczasowych przekonań i dotknęła nawet prawd religijnych. Teoria ewolucji gatunków była bowiem zupełnie sprzeczna z opisem stworzenia świata przedstawionym w Biblii. Podzieliło to społeczeństwo Europy i Ameryki na zwolenników oraz przeciwników jego poglądów.
Medycyna
Wyraźny postęp w medycynie widoczny był już w XVIII w., jednak pod koniec XIX w. odkrycia w tej dziedzinie następowały bardzo szybko. W 1874 r. Polak Tadeusz Borowicz odkrył zarazek duru brzusznego, a sześć lat później tego samego odkrycia niezależnie dokonał Niemiec Karl Eberth. Badania francuskiego uczonego Ludwika Pasteura umożliwiły zastosowanie w 1885 r. pierwszej szczepionki przeciw wściekliźnie. W latach 1882-1884 niemiecki lekarz Robert Koch odkrył zarazki gruźlicy i cholery. W 188 r. odkryto zarazki dyfteryty i tężca, 10 lat później – dżumy, a w 1898 r. Japończyk Shitsaburo Kitasako wykrył zarazki dyzenterii.
Nie ograniczano się oczywiście tylko do rozpoznawania bakterii wywołujących choroby. Równocześnie powstawały lekarstwa przed nimi chroniące. W 1899 r. w sprzedaży pojawiła się aspiryna, a dziesięć lat później wyprodukowano salvalsan pierwszy skuteczny lek przeciw gruźlicy.
Od około 1880 r. zaczęło sterylizować narzędzia chirurgiczne używane do operacji około 1900 r. poddawać pasteryzacji mleko przeznaczone do spożycia. Poprawa warunków zdrowotnych i zmiana nasad żywienia spowodowała zmniejszenie śmiertelności oraz znaczny wzrost liczby ludności.
Fizyka
Zarówno dla medycyny, jaki i dla fizyki ogromne znaczenie miało odkrycie w 1895 r. promieni X przez Wilhelma Rontgena. W następnym roki odkryto zjawisko promieniotwórczości, a w 1898 r. Maria Skłodowska-Curie i Piotr Curie odkryli dwa nowe pierwiastki promieniotwórcze : rad i polon.
W 1900 r. sformułowana została klasyczna teoria kwantów. Albert Eistein w 1905 r. Przedstawił podstawy teorii względności. Odkrycia te doprowadziły do XX w. do ogromnych zmian- między innymi stał się podstawą rozwoju energetyki atomowej.
Prasa i powieści
Wiek XIX był nie tylko stuleciem rozwoju nauki, ale również literatury i sztuki. Rosnąca liczba ludzi potrafiących czytać doprowadziła do zwiększenia nakładów prasowych. Wydawcy czasopism, chcąc pozyskać czytelników, zaczęli od 1836 r. umieszczać w swoich gazetach powieście w odcinkach. Wiele dzieł literackich jeszcze przed publikacją ukazywało się w prasie, dzięki czemu pisarze zaczęli więcej zarabiać – byli więc bardziej niezależni. Tworzyli wówczas powieściopisarze tej miary co Honoriusz Balzac, Karol Dickens, Lew Tołstoj Fiodor Dostojewski i Joseph Condrad, a na ziemiach polskich – Bolesław Prus i Henryk Sienkiewicz. Wiek XIX był wiec nie tylko wiekiem węgla i pary, lecz także „wiekiem powieści”. To właśnie wtedy powstały słynne do dziś powieści, stanowiące wzorzec tego gatunku literackiego.
Akademizm i impresjonizm
W sztukach plastycznych na początku wieku dominował kierunek zwany akademizmem, mający swe źródło w ówczesnych akademiach sztuk pięknych. Uważano wówczas, że malarze i rzeźbiarze powinni korzystać z ustalonych wzorców. Powstawały więc dzieła przede wszystkim o tematyce historycznej, religijnej i mitologicznej. Kierunek ten cieszył się zarówno uznaniem władców, którzy z przyjemnością patrzyli na swoje portrety w klasycznym stylu, jak i publiczności, która mogła oglądać to, do czego przywykła i co rozumiała.
Najważniejszą rolę w rozwoju sztuki nowoczesnej odegrał jednak inny kierunek sztuki. W latach siedemdziesiątych XIX w. powstał impresjonizm, będący zaprzeczeniem sztuki akademickiej. W 1874 r. grupa malarzy urządziła wystawę swoich obrazów w atelier Nadra w Paryżu. Wśród nich znajdowało się dzieło Claude’a Moneta pt. „Impresja-wschód słońca”. Od tego tytułu nazwę przyjął cały kierunek. Impresjoniści dążyli do pokazywania świata takim, jakim go widzą, a nie jakim maja go widzieć wedle ustalonych wzorców. Najważniejsze dla nich były bezpośrednie wrażenia zmysłowe, dlatego tek wielką wagę przywiązywali do ukazania zależności pomiędzy światłem i kolorem. Najchętniej malowali więc pejzaże i sceny z życia.
Pierwszy seans filmowy
28 grudnia 1895 r. bracia Auguste i Louis Lumiere zaprosili publiczność paryską na półgodzinny seans „Kinematografia Lumiere” w Salonie Indyjskim w podziemiach Grand Cafe. Jako pierwszy wyświetlono dwuminutowy film „Wyjście robotników z fabryki”. W ten skromny sposób zaczęła się wielka kariera kina. Początkowo filmy były czarno-białe i nieme, a ruch sfilmowanych postaci, ze względu na przyśpieszone tempo, wyglądały dość nienaturalnie. W rozwoju kinematografii ogromne zasługi miał także Polak- Kazimierz Prószyński, który ulepszył projektory kinowe i skonstruował pierwsza kamerę ręczną.
