„Analizując wybrane teksty kultury przedstaw literackie, plastyczne i filmowe wizje PRL”

PRZECZYTAJ!!! najpierw powiem tak. nie wem na jakiego tarfisz nauczyciela bo m isie nie udało. on był za PRl em a ja nie i dzieki temu po najnizszej lini zdałem mature z polskiego. jak coś potrzeba do tego teamtu to dajcie cynk. nie ręcze że jest to super. ale zdać sie da. email\": zgrychu małpa wp kropka pl


Wizja PRL, z jaką obecnie mamy do czynienia, jest obrazem, który z pewnością wynika ze scen zapamiętanych z młodości czy też dzieciństwa. Wielokrotnie nie ma on nic wspólnego z tym, jaka PRL naprawdę była. Wypieranie faktów ze zbiorowej pamięci niewątpliwie wpływa znacząco na ten obraz. Nie da się przecież zaprzeczyć, że ówczesna Polska była krajem niewydolnym i represyjnym.

Komunizm jest z założenia ustrojem, w którym panuje wspólna własność dóbr. W Polsce panował jednak socjalizm. Jak z tym było – wiadomo. Sztuka w okresie PRL (1952-1989 r.) miała specyficzny wymiar. Była ona traktowana jako narzędzie opiewające pracę, szczególnie pracę ludu. Tematyka również była narzucana z góry. Oczywiście wszystkie dzieła musiały zostać ocenzurowane. Te które nie spełniały wymogów cenzury nie trafiały do obiegu.

W związku z tym sztukę tworzoną w czasie PRL-u można podzielić na 2 grupy. W skład pierwszej wchodzą dzieła oficjalne(wszechobecne), w skład drugiej nieoficjalne tj. objęte cenzurą, rozprowadzane potajemnie. Całą kunsztowność epoki Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej można ukazać na przykładzie dzieł promujących jak i zarówno propagujących dane środowisko. Czy PRL była krainą miodem i mlekiem płynąca? Postaram się zobrazować epokę na przykładzie książek, wierszy, filmów oraz plakatów.

W wierszu Do robotnicy Juliana Przybosia widzimy promowanie ludu robotniczego. Cały wiersz jest zwrotem do pracującej kobiety. Poezja autora korzy się przed wielkością pracy robotników. Przyboś nawiązuje do planu pięcioletniego przedstawionego w utworze jako „5 młotów ciężkich jak 5 lat”. Plan, który miał być zrealizowany lecz nie udało się jego wykonanie. Rola robotników jest ważniejsza niż krwawica poety. Widzimy tu nieważność jednej osoby względem grupy. Wartość pracy palaczki podczas wykonywania obowiązków jest ważna tylko pod względem jej wykonywanej pracy. Lecz gdy skończy swoją pracę staje się niczym w porównaniu do tej osoby, która przed momentem pracowała. Kobieta pracująca jest wyrazicielem kolektywu tzn. ludu pracującego.

Adam Ważyk Pieśń o coca-cola jest utworem o charakterze antyamerykańskim. Komuniści od początków byli negatywnie nastawieni do „zepsutego, kapitalistycznego Zachodu”, będącego całkowitym, ideologicznym przeciwieństwem Wschodu. Poeta nie zgadza się z tym, by Ameryka zawitała do Polski. Uważa, że jej ingerencją w sprawy Polski byłaby tym samym co wybuch bomby atomowej. Coca-cola jawi się jako symbol zepsucia, imperializmu. Polacy będą pili „wodę nadziei” czyli będą walczyć o swoje prawa. Panujący ustrój jest o wiele lepszy od tego, który kraje zachodnie pragną nam narzucić. Jest to typowo pochwalny utwór dla panującego ustroju w PRL-u.

Mała apokalipsa Tadeusza Konwickiego jest utworem ukazującym możliwości manipulacji politycznej. Mała apokalipsa jest podróżą po ziemskim piekle, ale i również zapowiedzią końca, zagłady osobistej. Jest to historia człowieka, do którego pewnego dnia przychodzą przyjaciele i przynoszą mu decyzję opozycyjnych ugrupowań. Decyzja ta dotyczy samospalenia, jakiego główny bohater ma dokonać. Ten biedak wybrany do wykonania samobójstwa odbywa podróż po mieście. Po drodze, którą w jego przypadku można nazwać drogą krzyżową, trafia na pierwszy punkt, czyli bar mleczny, w którym jak zwykle potrawy są nieświeże. Coś bardzo typowego dla epoki PRL. Oczywiście jak przystało na tamte czasy bohater widzi ogromną kolejkę „ogonkiem”.

Zrezygnowany odchodzi, ale słyszy, że z kolejki ktoś go woła. Kiedy nasz przyszły samobójca chce zamówić mleko, okazuje się, że nie ma, więc pozostaje mu maślanka. Następne typowe zjawisko dotyczy zakupienia przez bohatera paczki zapałek w „pewexie” – sklepie, w którym towar można dostać tylko za dolary. Największym nieporozumieniem byłoby zakupienie w pełni niesprawnych zapałek. Po drodze bohater napotyka milicjantów legitymujących przechodniów, czarne limuzyny oraz orkiestry przedszkolaków. I oczywiście wymowa całego utworu jest obrazem znikomości jednej jednostki wobec całej społeczności. Kto będzie się przejmował śmiercią jednego człowieka. Jego czyn staje się symboliczną ofiarą.

Za korzystne cechy tego ustroju i tej formy państwa można uważać możliwości awansu ludzi z różnych warstw społecznych, bezpieczeństwo socjalne, niski poziom przestępczości pospolitej (szczególnie pobić i przestępstw rozbójniczych) i dostępności kultury. Przykładem tego jest historia Michała Topornego, biednego wieśniaka, który ciężką nauką osiągnął awans.
Rzeczywistość PRL-u bardzo często przywoływana jest przez wielu Polaków przez pryzmat filmów, które pokazywały absurdalną rzeczywistość tamtych czasów. Ogromną popularnością wśród widzów, którzy pamiętają PRL, ale w dorosłość wchodzili już po jego upadku, cieszą się dwa \"kultowe\" filmy: \"Miś\" Stanisława Barei i \"Rejs\" Marka Piwowskiego.

Świat, który odsłaniają reżyserzy w swoich produkcjach, przybliża młodym pokoleniom realia, w jakich żyli ich rodzice. Piwowski i Bareja stworzyli sugestywnie umowną rzeczywistość, która współcześnie wydaje się zupełnie egzotyczna. Filmy propagandowe są drugim (zaraz po plakatach o których powiem za chwile) najbardziej znanym nośnikiem PRLowskiej propagandy. Filmy te nie niosły w sobie żadnych wartości artystycznych tak samo jak plakaty. Były często patetyczne, przeładowane wzniosłymi symbolami, co prowadziło do śmieszności i często tandetności. Jednak ludność polska miała często możliwość oglądania ich. Filmy te najczęściej puszczano przed zwykłymi filmami w kinie, tak jak dzisiaj bloki reklamowe (notabene będące w pewnym sensie również propagandą). Ich tematyka i intensywność przekazywanej ideologii zmieniała się w zależności od czasów. Filmy, które wybrałem są najlepszym obrazem trudnej rzeczywistości, ubranej w dowcip i groteskę.

Miś Stanisława Bareji jest filmem parodiującym epokę Rzeczpospolitej Ludowej. Reżyser ukazuje życie przygniecione społecznym kontekstem zobowiązań i koncesji, która niezależnie od statusu i pozycji kieruje się w gruncie rzeczy kilkoma prostymi, a wspólnymi dla ogółu, pragnieniami i potrzebami. Ten film idealnie odwzorowuje zachowania ludzi, którzy nie spostrzegli, że świat stoi na głowie. Totalny absurd codzienności jawi się jako kolejka do sklepu, w którym nie wiadomo kiedy przywiozą towar, niemożliwość załatwienia spraw w urzędach bez tak zwanej „łapówki”. Otrzymanie paszportów, które wyglądało prawie jak ślub w urzędzie stanu cywilnego. Paszporty wniesione zostały na poduszkach. To ukazywało wartość paszportu, który w tamtych czasach był niemożliwy do otrzymania. Wizyta w barze „Apis” jako zupełna abstrakcja. Łyżki przymocowane do łańcuchów, aby nikt nie mógł ich ukraść. Scena podczas kręcenia filmu, kiedy w garnku nie ma parówek, bo ktoś je ukradł. Ten fragment świadczy o łapczywości ludzkiej. W PRL-u mięso było jak złote runo.

Rejs Marka Piwowskiego również tak jak Miś w pewnym stopniu jest karykaturą PRL-u. Na początku warto powiedzieć o pierwszych scenach filmu. Scena, kiedy dwóch mężczyzn wchodzi bez biletu na statek. Mówią, że „prywatnie”. Nie posiadając biletu mężczyźni dostają się na statek jako pracownicy kulturalno-oświatowi. W tamtych czasach na każdym kroku obywatel był kontrolowany. Tu widzimy wycieczkę, na której pojawia gapowiec. Zostaje wzięty za kaowca. Jego zadaniem jest maksymalne zapełnienie czasu i oczywiście ciągła obserwacja obywateli. Staje się wodzem, skupia wokół siebie oddane mu grono pasażerów, narzuca im swą wolę, przygotowuje wielki bal na cześć kapitana z okazji zakończenia rejsu.

Plakaty były dobrymi przekaźnikami ideologii. Nawiązując do nich warto wspomnieć o takich, które ośmieszały i o takich, które były wykonywane na pochwałę panującego systemu. Pierwszy z nich to „młodzieży naprzód do walki o szczęśliwą socjalistyczną wieś polską”. Na pierwszym planie znajduje się kobieta. Charakterystyczny traktor, na którym owa pracownica walczy o dobrobyt. Czerwony krawat, który jest znakiem rozpoznawczym komunistów. Traktor symbolizuje pojazd typowy dla wsi. Ukazanie młodej kobiety na traktorze ujawnia moc komunizmu. Wszyscy są zmuszeni do ciężkiej pracy w tym wypadku pracy na roli, która jak wiemy nie jest łatwa. Autor skupił uwagę na pracy kolektywu, która jest najważniejsza.

Następny „po walce praca” jest symbolem ciężkiej pracy. Widzimy młot, kłos i strzelbę. Najważniejsze miejsce w życiu obywatela PRL-u zajmowała praca. Jak widzimy po ciężkim boju nie ma czasu na odpoczynek. Liczy się tylko praca, bo to ona ma być priorytetem życiowym. Każdy obywatel jest zobowiązany, jeśli tylko zajdzie taka potrzeba, do walki o panujący system, gdyż sprzeciw jest traktowany jako zdrada. „Strzeż tajemnicy służbowej”. Wszystko co działo się w pracy zostawało tam, żadna informacja nie mogła opuścić budynku. Na każdym kroku czyha wróg, który chce wyciągnąć od ciebie cenne informacje. Kiedy mu się to uda, to ty zostaniesz okrzyknięty zdrajcą narodu. Każdy obywatel podpisywał pismo, w którym zobowiązywał się zachować całkowitą tajemnicę służbową.

Ostatni plakat o którym chce powiedzieć „wyszło szydło z worka” jest obrazem odrodzenia PSL-u. Partia ta, założona w 1945 roku przez Stanisława Mikołajczyka, była jedyną legalną siłą opozycyjną. Partia komunistyczna były wrogo nastawione na PSL. Ten plakat ukazuje wielką siłę partii, PSL- winkelriedem narodów. PSL, który chce dokonać wielkiego upadku jest dławiony przez partie komunistyczne. Nie ma żadnej możliwości wybicia się z motłochu. Partia Mikołajczyka będzie dążyć do upadku komunistów.
To że dziś wiele osób tęskni za PRLem jest zrozumiałe. Świat, który ich otacza jest trudny, brakuje tego \"bezpieczeństwa bytowego\" które było za PRL-u. Praca pozostaje na pierwszym miejscu w życiu każdego obywatela. Mimo tego, iż każdy ma zapewnioną pracę ciągła kontrola nad obywatelem jest nieustanna.