Choroby oczu, Jęczmień, zacma, Jaskra, Nadwzrocznośc, Krótkowzroczność

Jęczmień – ropne zapalenie gruczołów znajdujących się w powiekach. Jęczmień może występować w dwóch odmianach: zewnętrznej i wewnętrznej. Jęczmień zewnętrzny to ropne zapalenie gruczołu łojowego i rzęskowego. Leczenie polega na stosowaniu ciepłych okładów np. z rumianku oraz antybiotyków. Jęczmień wewnętrzny objawia się zaczerwienieniem i obrzękiem (często bolesnym) powieki. Zazwyczaj jęczmień wewnętrzny mija samoistnie w ciągu kilku dni. Możliwe powikłania to ropień powieki i zapalenie oczodołu.
Gradówka – przewlekłe zapalenie gruczołu tarczkowego. Objawia się niebolesnym zgrubieniem powieki. Leczenie jest podobne jak przy jęczmieniu, jednak gdy nie jest skuteczne, należy wykonać zabieg ambulatoryjnie.
Jaskra – (glaukoma) to każda dolegliwość, która objawia się podwyższeniem ciśnienia wewnątrzgałkowego (śródocznego). Choroba powoduje upośledzenia widzenia oraz czasami bóle. Choroba powstaje najczęściej w wyniku utrudnionego odpływu cieczy wodnistej z komory oka. Niektóre badania potwierdzające jaskrę:
- tenometria – badanie ciśnienia wewnątrzgałkowego,
- tonografia – określa odpływ cieczy wodnistej z gałki ocznej
- perymetria – badanie pola widzenia
Leczenie jaskry rozpoczyna się od framalogicznego ograniczenia ciśnienia wewnątrzgałkowego. Jeśli ten sposób nie pomaga wskazana jest leczenie laserem.
Wytrzeszcz oczu – nadmierne wysunięcie gałki ocznej ku przodowi. Wytrzeszcz oczu powoduje często ograniczenia ruchomości oka oraz bóle. Może powodować również uszkodzenia rogówki spowodowane wysuszeniem. Może powstawać z powodu urazów czaszki lub zmian w oczodole.
Zapalenie spojówek – powodowane jest najczęściej przez bakterie i drobnoustroje (gronkowce, paciorkowce) oraz wirusy lub przez czynniki zewnętrzne, takie jak np. pył, kurz, złe oświetlenie. Zapalenie spojówek objawia się światłowstrętem, swędzeniem i pieczeniem powiek oraz ich przekrwieniem. Zapalenia spojówek - rodzaje:
- ostre pneumokokowi zapalenie spojówek,
- kątowe zapalenie spojówek,
- grudkowe zapalenie spojówek.

Nadwzroczność (popularnie: dalekowzroczność, łac. hyperopia) jest drugą obok krótkowzroczności najczęściej spotykaną wadą refrakcyjną wzroku. Jest wynikiem zbyt małych rozmiarów przednio-tylnych oka (zbyt krótką gałką oczną) w stosunku do jego siły łamiącej lub niewystarczającą siłą łamiącą układu optycznego oka (np. zbyt płaską rogówką) w stosunku do jego długości.
Promienie równoległe, które w nieakomodującym oku zdrowym ogniskowane są na siatkówce, w nieakomodującym oku nadwzrocznym ogniskowane są za siatkówką. Żeby ostro zobaczyć przedmiot daleki, dalekowidz musi akomodować. Nieskorygowana nadwzroczność i związane z tym stałe napięcie akomodacji może prowadzić do zaburzeń w całym układzie mięśniowym oka, łącznie z zezem. Zakres ostrego widzenia zależy od wielkości wady i amplitudy akomodacji, która zmniejsza się z wiekiem.
Do korekcji nadwzroczności stosuje się okulary korekcyjne lub soczewki kontaktowe. Są to soczewki skupiające. Ich moc optyczną podaje się w dioptriach dodając znak plus. Isnieją też metody chirurgiczne.
Krótkowzroczność (miopia - łac. myopia) jest jedną z najczęściej spotykanych wad refrakcyjnych wzroku polegającą na tym, że oko skupia promienie świetlne, które w nieakomodującym oku zdrowym ogniskowane są na siatkówce, w nieakomodującym oku krótkowzrocznym ogniskowane są przed siatkówką.
Inaczej mówiąc jest to taki stan zdolności skupiającej układu optycznego oka, w którym promienie równoległe (biegnące z nieskończoności) ogniskowane są przed siatkówką. Wiąże się to ze zbyt długą osią gałki ocznej (krótkowzroczność osiowa), z nieprawidłową (zbyt wypukłą) krzywizną poszczególnych elementów układu optycznego oka, zwłaszcza rogówki i soczewki (krótkowzroczność krzywiznowa), a także ze wzrostem współczynnika załamania soczewki przy rozwijającej się zaćmie jądrowej (krótkowzroczność refrakcyjna).
Obraz, widziany przez krótkowidza
Obraz na siatkówce w krótkowzroczności jest zamazany, a wrażenie wzrokowe krótkowidza jest nieostre. Żeby dobrze zobaczyć przedmiot krótkowidz przysuwa przedmiot bliżej oczu.
Krótkowzroczność rozwija się najczęściej w okresie dojrzewania płciowego.
W celu poprawy ostrości widzenia krótkowidza stosuje się okulary korekcyjne lub soczewki kontaktowe. Są to soczewki rozpraszające dwuwklęsłe. Ich moc optyczną podaje się w dioptriach dodając znak minus. Możliwy jest również zabieg chirurgiczny (bardzo duża skuteczność).
Wyróżnia się trzy stopnie krótkowzroczności:
małą - poniżej -3dpt.
średnią - w zakresie od -3dpt. do -6dpt.
wysoką - powyżej -6dpt.
Przy wysokiej krótkowzroczności w późniejszym okresie życia mogą wystąpić zmiany zwyrodnieniowe naczyniówki, siatkówki i ciała szklistego. Wysoka krótkowzroczność nie jest jedynie wadą refrakcji, którą w pełni można skorygować optycznie. W przypadku osób dotkniętych zespołem Marfana w ogromnej ilości przypadków mamy do czynienia z krótkowzrocznością wysoką (myopia alta), osiągającą wartości kilkunastu lub kilkudziesięciu dioptrii.

Zaćma wrodzona
Zaćma wrodzona (cataracta congenita) - zaćmienie soczewki występuje już w momencie urodzenia, występuje jako:
zaćma warstwowa, okołojądrowa (cataracta zonularis, perinuclearis) - rozwija się w warstwie położonej obwodowo względem jądra zarodkowego, a zaćmienia biegnące współśrodkowo leżą w obrębie jądra płodowego; zaćmienie jest mniej wysycone w centrum, stąd upośledzenie widzenia jest tylko częściowe, obwód soczewki jest przejrzysty; jest ona najczęściej spotykaną odmianą jaskry wrodzonej,
zaćma jądrowa (cataracta nuclearis),
zaćma całkowita (cataracta totalis) - które uniemożliwiają prawidłowe widzenie plamkowe i powodują brak możliwości rozwoju zdolności widzenia u noworodka; powstaje wtórne niedowidzenie (amblyopia); przy obustronnej zaćmie całkowitej rozwija się oczopląs i zez,
zaćma torebkowa przednia i tylnia (cataracta capsularis anterior et posterior),
zaćma biegunowa (cataracta polaris anterior velet posterior),
zaćma błoniasta (cataracta membranacea) - pojawia się wtedy, gdy w pierwszym okresie życia dochodzi do przerwania ciągłości torebki soczewki i wchłonięcia się jej mas.

Podstawowym objawem zaćmy wrodzonej całkowitej jest biała źrenica (leucocoria). Drugim objawem, charakterystycznym dla niewidzących dzieci jest odruch palcowo-oczny Franceschettiego. Polega on na uciskaniu przez niemowlę oczu (piąstkami lub kciukami obu dłoni).
Zaćma wrodzona częściowa może być rozpoznana dopiero u kilkuletniego dziecka, gdy upośledza widzenie w szkole, lub też gdy jej rozwój postępuje w wieku późniejszym.

Zaćma nabyta
Zaćma nabyta (łac. cataracta acquisita), którą w zależności od stopnia zaawansowania dzielimy na:
zaćma początkowa (cataracta incipiens) - występuje zmętnienie na obwodzie soczewki
zaćma zaawansowana (cataracta provecta) - zamglenie obejmuje całą soczewkę powodując uposledzenie wzroku
zaćma niedojrzała (cataracta immatura lub praematura) - zamglenie powoduje ślepotę
zaćma dojrzała (cataracta matura) - występuje całkowite zamglenie soczewki
zaćma pęczniejąca (cataracta intumescens) - soczewka chłonie wodę i dlatego pęcznieje
zaćma przejrzała (cataracta hypermatura) - włókna soczewki ulegają stopniowemu upłynnianiu, powodując przesunięcie się jądra soczewki w dół. Upłynnione masy soczewki mogą jednak spowodować zapalenie tęczówki i ciała rzęskowego (łac.Irydocyclitis phacolytica) lub zapalenie wszystkich tkanek wewnątrz oka (łac.endophtalmitis), które może spowodować nieodwracalną ślepotę.
Podział ze względu na lokalizację zmian
zaćma korowa (łac.cataracta corticalis)
zaćma podtorebkowa tylna (cataracta subcapsularis posterioris) - powoduje głównie upośledzenie widzenia do bliży
zaćma jądrowa (cataracta nuclearis) - w przypadku 2 ognisk zmętnienia w jądrze soczewki może powodować podwójne widzenie jednym okiem
zaćma brunatniejąca (cataracta brunescem)
Podział ze względu na przyczynę
zaćma starcza (cataracta senilis)
zaćma następowa (cataracta consecutica)
zaćma cukrzycowa (cataracta diabetica)
zaćma tężyczkowa (cataracta tetanica)
zaćma kortyzonowa - może się pojawiać pod torebką tylną już po roku stosowaniu sterydów
zaćma galaktozowa - jedyna odwracalna postać zaćmy - u dzieci chorych na galaktozemię po zastosowaniu diety eliminacyjnej zmiany mogą się wycofać.
zaćma pourazowa (cataracta traumatica), która pojawia się po urazach tępych lub penetrujących do gałki ocznej. Odmiany zaćmy pourazowej są także:
zaćma popromienna
zaćma hutnicza
zaćma elektryczna
zaćma powikłana (cataracta complicata) - tym terminem określamy zaćmę występującą jako powikłanie innych przewlekłych chorób oczu (np.: jaskra, retinopatia barwnikowa). Ma zwykle kształt gwiaździsty i pojawia się podtorebkowo w okolicy bieguna tylnego soczewki.
Objawy
występuje przymglone widzenie, aż do całkowitej utraty wzroku
zaburzenia w ocenie odległości
pogorszenie ostrości wzroku
zez lub oczopląs (u dzieci)
zaburzenia w poruszaniu lub samoobsłudze (u starszych)
Zaćma może być jedno lub obustronna. Zaćmę jednostonną łatwo przeoczyć lub zbagatelizować.
Leczenie zaćmy
Zaćmę możemy leczyć tylko operacyjnie przez wszczepienie nowej soczewki. Wskazania do tego typu leczenia są zależne od stopnia obniżenia ostrości wzroku; jeśli jest większa od 0,3 nie daje to podstaw do stworzenia stanu pooperacyjnej bezsoczewkowości, wraz ze wszystkimi konsekwencjami, jakie niesie korekcja optyczna i brak akomodacji.
Dawniej zabieg polegał na całkowitym usunięciu starej, zmętniałej soczewki i umieszczeniu nowej sztucznej, jednak po zabiegu pacjent miał wysoką nadwzroczność, co klasyfikowało go do korzystania z bardzo grubych szkieł korekcyjnych (od 8 - 16 dioptrii). Dziś usuwa się tylko przednią część soczewki lub rozbija się zmętniałe jej części i w środek wszczepia się nową soczewkę, co nie powoduje już tak wysokiej nadwzroczności (fakoemulsyfikacja).
Z optycznego punktu widzenia najlepszą metodą korekcji bezsoczewkowości jest wszczepienie sztucznej soczewki wewnątrzgałkowej, która uzupełnia zmniejszoną moc układu optycznego oka. Moc łamiąca tej soczewki powinna być dobrana w każdym przypadku na podstawie obliczeń tak, aby uzyskać miarowość oka (dla obliczenia tej mocy konieczna jest przedoperacyjny pomiar krzywizn rogówki - keratometria, pomiar głębokości komory przedniej, a także echograficzny pomiar długości osi gałki - USG-A). Moc wszczepianej soczewki zależy również od jej umiejscowienia w oku; w przedniej bądź tylnej komorze. Oko, które było normowzroczne i posiada przeciętnie długą oś, wymaga na ogół wszczepu o mocy +19, +21,0 D. Stan po wszczepieniu sztucznej soczewki nosi nazwę pseudophakia.
Coraz bardziej popularne staje się zastąpienie korekcji okularowej, soczewkami kontaktowymi (zarówno w przypadku pseudophakii, jak i bezsoczewkowości). Takie rozwiązanie niesie ze sobą wiele korzyści, a do najważniejszych należy możliwość patrzenia obuocznego nawet przy dużej różnicy ostrości wzroku w oczach, poszerzenie pola widzenia (które ograniczają oprawki okularowe), zmniejszenie światłowstrętu (jego przyczyną mogą być okulary), uczucie lekkości i, co jest również bardzo ważne, korzystniejszy wygląd.
Pacjent po zabiegu musi uważać na wzrost ciśnienia w gałce ocznej np. nie wykonywać ciężkiej pracy i energicznie wykonywać skłonów.
Astygmatyzm to wada układu optycznego polegająca na tym, że promienie padające w dwóch prostopadłych płaszczyznach są ogniskowane w różnych punktach. Wywołuje obraz nieostry i zniekształcony.

Ślepota barw - zwana też zaburzeniem rozpoznawania barw (często ogólnie i mylnie nazywana daltonizmem), u ludzi jest niezdolnością do spostrzegania różnic pomiędzy niektórymi lub wszystkimi barwami, które normalnie są dostrzegane przez ludzi. Ślepota barw jest zazwyczaj wadą wrodzoną, uwarunkowaną genetycznie, dziedziczoną recesywnie w sprzężeniu z chromosomem X. Z tego też powodu znacznie częściej dotyczy mężczyzn (ok 15%) niż kobiet (ok. 0,5%). Ponieważ mężczyźni nie przekazują swojego chromosomu X swoim męskim potomkom, zatem mężczyzna ze ślepotą barw nie przekaże jej swojemu synowi. Kobieta, mając dwa chromosomy X może być nosicielką genu ślepoty barw nawet o tym nie wiedząc. Jeżeli po stronie rodziny matki jest mężczyzna, który ma ślepotę barw, to jest duża szansa że jej dziecko odziedziczy jego gen. Przyczyni się to ślepoty barw zazwyczaj w przypadku gdy dziecko będzie płci męskiej. W bardzo rzadkich przypadkach matka sama będzie miała tą wadę. Oznaczać to będzie, że posiada dwa „ślepe na barwy” chromosomy X. Fakt, że gen ślepoty barw jest w chromosomie X jest przyczyną, że prawdopodobieństwo wystąpienia tej choroby u mężczyźn jest od 10 do 20 razy większe niż u kobiet.

Zaburzenie rozpoznawania barw może być wynikiem uszkodzenia dróg wzrokowych począwszy od siatkówki po korę mózgu. Może być również efektem ubocznego działania leków lub związków chemicznych. Ślepota barw zwana jest też potocznie daltonizmem (który tak naprawdę jest wadą polegająca na nierozpoznawaniu barwy czerwonej i zielonej) – nazwa ta pochodzi od angielskiego chemika Johna Daltona, który w 1794 roku na własnym przypadku opublikował jej opis.

Różne rodzaje zaburzeń rozpoznawania barw wynikają z wadliwego lub całkowitego braku funkcjonowania czopków. Wynikiem wadliwego działania jednego rodzaju czopków jest dichromacja. Najczęstsza forma ludzkiej ślepoty barw wynika z problemów z czułością czopków na barwy o średniej lub długiej długości fali i pociąga za sobą problemy w odróżnianiu barw czerwonych, żółtych i zielonych od innych barw. Łącznie problemy te określa się jako „ślepotę czerwono-zieloną” (tzw. daltonizm), chociaż jest to nazwa uproszczona i nieco mylna. Występują też rzadsze formy zaburzeń związanych z rozpoznawaniem barw takie jak nierozróżnianie niebieskiego od żółtego, a także najrzadsze z zaburzeń polegające na całkowitej ślepocie barw lub monochromacji, które polega na nierozróżnianiu jakichkolwiek barw (osoba taka widzi jak w czarnobiałym filmie lub fotografii).