Herakles

Herakles to jeden z herosów z mitologi greckiej, syn Zeusa i zwykłej śmiertelniczki Alkmeny.

W mitologi rzymskiej jego odpowiednikiem jest Herkules. Znany był z wielkiej siły, męstwa, zapaśnictwa i wielkich umiejętności wojennych, zwłaszcza celnego strzelania z łuku. Lubiany przez Zeusa i Atenę, był prześladowany przez zazdrosną Herę.

1. Pochodzienie i dzieciństwo

Formalnie Herakles jest synem Alkmeny i Amifitriona, a faktycznie ojcem jest Zeus, który przybrał postać Amifitriona i splodził Heraklesa. Amifitrion zorjentował się, że coś jest nie tak i spłodził brata bliźniaka Ifiklesa.
Za sprawą Hery, która była bardzo zła na Zeusa, Herakles urodził się po 10 miesiącu ciąży. Swoja nieśmiertelność zawdzięcza temu, że Hermes przystawił go w czasie snu do piersi Herze. Hera zorientowała się o podstępie i odepchneła Heraklesa, ale ten zdążył jednak napić się jej mleka. Reszta mleka która się rozlała utworzyła Drogę Mleczna. Kiedy Herakles miał 8 miesięcy Hera postanowiła go zabić. Wpuściła do pokoju, gdzie spał mały Herakles i Ifikles dwa ogromne duże węże… Jeden oplótł i zaczął dusić Ifiklesa, ten zaczął krzyczeć budząc Heraklesa, który chwycił węże za szyje i je udusił. Amfiitrion, który na krzyk dziecka przybiegł z mieczem zobaczył tylko uduszone węże. Zorientował się, że Herakles jest synem boga.

2. Pierwsze heroiczne czyny

W wieku osiemnastu lat Herakles. Dokonał wtedy swojego pierwszego (nie licząc uduszenia węży) heroicznego czynu. Zabił lwa w górach Kitajronu. Lew był ogromny, siał spustoszenie na ogromnym terenie, ale głównie na terytorium króla Tespiosa. Herkules postanowił go zabić. W tym celu zamieszkał u Tespiosa. Za dnia polował na lwa, a noce spędzał u króla. Tespios miał 50 córek i ani jednego syna. Umyślił więc sobie, że przynajmniej będzie miał wnuki. W tym celu rozkazał swoim córkom aby co noc po kolei odwiedzały Heraklesa. W ten sposób Herakles stał się ojcem 50 synów. 50 dnia zabił lwa i wrócił w swoje rodzinne strony.Wracając spotkał wysłańców Ochomenos, którzy udawali się do Teb po daninę. Herakles obciął im uszy i nosy. Doprowadziło to do wojny. W trakcie walk miał wg tradycji zginąć jego ojczym Amfitrion, wg innej zginął dopiero później. Za zasługi dla Teb, król Kreon oddał Heraklesowi za żonę najstarszą córkę Megarę, a młodszą wydał za Ifiklesa. Herakles miał z nią kilkoro dzieci.Niestety pewnego dnia Hera zażądała, aby udał się na służbę do Eurysteusa. Gdy Herakles odmówił zesłała na niego szaleństwo. W obłędzie Herakles zamordował kilkoro ze swoich dzieci. Wg jednej tradycji narzędziem mordu był łuk, wg innej miał dzieci powrzucać do ognia. Mordując swoje dzieci zamordował także dwoje dzieci Ifiklesa. Ocknąwszy się z szału, zauważył co zrobił i chciał popełnić samobójstwo, ale Tezeusz odwodzi go od tego zamiaru. Herakles jednak porzuca Megarę. Swego rodzaju pokutą miała być służba u Eurysteusa. Na jego polecenie miał wykonać 12 prac. Eurysteus starał się wymyślić dla herosa tak trudne zadania, aby ten podczas ich wykonywania zginął.

3. 12 prac Heraklesa

1. Zabicie Lwa Nemejskiego.
2. Zabicie Hydry Lernejskiej.
3. Schwytanie Łani Kerynejskiej.
4. Schwytanie Dzika Erymantejskiego .
5. Oczyszczenie stajni Augiasza .
6. Przepędzenie Ptaków Stymfalijskich.
7. Schwytanie Byka kreteńskiego .
8. Schwytanie klaczy Diomedesa .
9. Zdobycie przepaski Hippolity (królowej Amazonek).
10. Uprowadzenie trzody Geriona.
11. Przyniesienie złotych jabłek z ogrodu Hesperyd.
12. Pojmanie Cerbera.

4. Wyprawy Herakles (najbardzej znane)

Troja

Herakles odwiedził Troję, gdy wracał z kraju Amazonek, przybył tam w momencie, gdy córkę króla Troi Laomedonta Hesjone miał pożreć smok przysłany przez Posejdona. Herakles podjął się zabić smoka za klacze, które otrzymał król Troi od Zeusa. Herakles smoka zabił, zapłaty nie dostał. Obiecał, że wróci do Troi i zemści się za zniewagę. Herakles najechał Troję, zdobył miasto, a króla zastrzelił z łuku.

Wyprawa do Elidy

Augiasz odmówił Heraklesowi obiecanej zapłaty za sprzątnięcie stajni. Herakles zwołał rzeszę ochotników i udał się po swoją zapłatę. W pierwszej wyprawie wzięło udział także jego brat Ifikles. Przeciwko Heraklesowi Augiasz wystawił wojsko pod dowództwem swoich bratanków Molionidów, którzy rozbili wojska Heraklesa, a także śmiertelnie ranili Ifiklesa. Herakles wycofał się i przygotował zasadzkę na Molionidów, którzy udawali się na igrzyska istmijskie. Zabił ich i ponownie przeprowadził drugą wyprawę na Elidę. W wyniku tej wyprawy zdobył Elidę, zabił Augiasza, a na tronie Elidy osadził syna Augiasza Fyleusa. Po wyprawie Herakles ustanowił igrzyska olimpijskie oraz wyznaczył w Olimpii święty krąg.

Wyprawa na Pylos

Przyczyny wyprawy są bardzo zagmatwane. Według jednych mitów przyczyną był udział króla Pylos Neleusa w wojnie, w której zginął ojczym Heraklesa. Według innych miał król Pylos ukraść Heraklesowi część stad Geriona. Kulminacyjnym punktem wyprawy była walka z Periklymenosem, który posiadał dar przemieniania się w zwierzęta. W czasie walki Periklymenos przybierał postacie orła, węża i innych. W pewnym momencie przybrał postać pszczoły, Atena zauważyła to i przekazała informację Heraklesowi, który pszczołę po prostu zgniótł w palcach.

Wyprawa na Spartę

Wojnę ze Spartą rozpoczął ponieważ ród rządzący wówczas w Sparcie wspierał Neleusa w walce przeciwko Heraklesowi. Zebrał on w Arkadii armię, która zaatakowała Spartę. W czasie walki miał wg niektórych mitów zginąć jego brat Ifikles. Walka ze Spartanami była ciężka i zaciekła, rany odniósł także Herakles, ale mimo tego udało mu się pokonać Spartan i na tronie osadził sprzymierzonego z nim Tyndaresa.

5. Inne czyny Heraklesa

Folos i Centaurowie

Gdy Herakles polował na dzika erymantejskiego, dotarł w okolice, gdzie mieszkali centaurowie. Folos poczęstował Heraklesajedzieniem. Po posiłku Herakles postanowił się napić wina. Folos stwierdził, że ma dzban wina, który podarował mu Dionizos ale nie wolno mu go otwierać. Herakles dzban otworzył i zaczął pić. Na zapach wina zbiegli się inni centaurowie, którzy byli bardzo oburzeni tym, że Herkules pije wino, które podarował im Dionizos. Doszło do walki, w trakcie której Herakles zabija 12 centaurów.

Eurytion

Herakles przybył do miasta Olenos, w którym rządził król Deksamenos. Przybywa on w momencie, kiedy mają odbyć się zaręczyny córki króla zwanej Hippolyte lub Mnesimache z mieszkańcem Arkadii Azanem. Na uroczystość został zaproszony także centaur Eurytion, który próbował porwać i zgwałcić córkę króla. Herkules widząc co się dzieje zaatakował centaura i go zabił ocalając dziewczynę.

Busiris

Mit ten jest związany z wyprawą po złote jabłka. Busiris był królem Egiptu, wielkim okrutnikiem, gdyż mordował wszystkich cudzoziemców przejeżdżających przez jego państwo. Pojmał także Heraklesa, który był w drodze po złote jabłka. Herakles miał być złożony w ofierze na ołtarzu, gdy zorientował co się dzieje zabił Busirisa i jego syna Ifidamasa.

Prometeusz

Przechodząc przez Kaukaz zastrzelił z łuku sępa (wg innych wersji orła), który wyjadał wątrobę Prometeuszowi oraz uwolnił go z więzów.

6. Ostatnie lata życia i Herakles

Po poślubieniu Dejaniry Herkules postanowił prowadzić spokojne życie u boku swojej ukochanej małżonki, ale niestety nie było mu dane zaznać spokoju. Mieszkał początkowo z nią w Kalydonie u teścia króla Ojneusa. Pewnego dnia przypadkowo zabija Eunomosa syna króla Architelesa, który był zaprzyjaźniony z Ojneusem. Eunomos był zaufanym sługą Ojneusa, król i ojciec wybaczyli Heraklesowi zabójstwo, ale on gnębiony wyrzutami sumienia postanowił opuścić Kalydon. Udał się na wygnanie razem z całą swoją rodziną. W czasie wędrówki dotarł nad rzekę Euenos. Tam centaur Nessos pracował jako przewoźnik. Nessos najpierw przewiózł przez rzekę Heraklesa, a potem miał przewieźć jego żonę. W drodze Nessos próbował zgwałcić Dejanirę, słysząc jej wołanie o pomoc Herakles wystrzelił z łuku strzałę, która przeszyła serce centaura. Ten umierając poradził Dejanirze, że gdyby Herakles przestał ją kochać, to może ona przywrócić jego miłość przy pomocy napoju miłosnego sporządzonego z krwi umierającego centaura. Pewnego dnia Dejanira dochodzi do wniosku, że Herakles przestaje ją kochać. Postanawia więc sporządzić napój miłosny i nie wiedząc jak go podać Heraklesowi, wpada na pomysł, by nasączyć nim szatę. Herakles niczego nie podejrzewając, założył podarowaną przez Dejanirę szatę. Ta pod wpływem ciepła ciała przylgnęła do ciała Herkulesa i zaczęła go palić żywym ogniem. Oszalały z bólu Herakles, próbował ją zerwać z siebie, ale sukno przylgnęło tak mocno, że zdzierając je, zdzierał płatami swoje ciało, Centaur zemścił się jego krew była okrutnym jadem. Dejanira widząc co zrobiła, popełniła samobójstwo. Herakles tymczasem postanowił zabić się. W tym celu na górze Ojta wzniósł ogromny stos drzewa, na który wszedł, ale nikt nie chciał go podpalić. Dopiero po namowach dokonał tego Filoktet. Gdy stos już płonął, rozległ się grzmot i Herakles na obłoku został wzięty do nieba.