Edytory tekstowe

Edytory tekstu


Edytory tekstu są praktycznie najpopularniejszym typem programów użytkowych działających na komputerach osobistych. Powód jest prosty - niezależnie do zawodu czy zainteresowań użytkownika, prędzej czy później będzie on potrzebował napisać i wydrukować parę słów. Architekci dodają opisy i komentarze do swych projektów tworzonych w programach CAD, finansiści przekształcają opracowane w arkuszach kalkulacyjnych dane w biznesowe raporty, programiści tworzą dokumentację do swych dzieł wyklutych w kompilatorach.
Edytory tekstu szybko wyszły poza samo wpisywanie tekstu, zapis go na dysku i drukowanie. Pojawiło się formatowanie tekstu dla znaków (character formatting) - pogrubienie, pochylenie, podkreślenie tekstu, zmiana wielkości i kroju pisma. Formatowanie akapitu (paragraph formatting) pozwalało na zdefiniowanie wcięcia akapitowego, odstępów między liniami tekstu, znaków tabulacji, wprowadzenia list numerowanych i nienumerowanych. Atrybuty formatowania akapitu wraz z wielkością i krojem pisma dla akapitu zbierane były w style tekstowe. Cenną rzeczą było już od samego początku wyszukiwanie i zastępowanie ciągów znaków. Edytory wyższej klasy mają słowniki sprawdzające pisownię i proponujące wyrazy bliskoznaczne, a także pozwalają na wprowadzanie grafiki, tabel, obiektów z innych programów. W miarę pojawiania się coraz większej liczby edytorów i tworzonych dla nich formatów tekstu cenne stały się filtry importu i eksportu plików tekstowych, zapewniające możliwość wymiany danych między programami.
Od prostego pisania listów i pism urzędowych użytkownicy edytorów przeszli do korespondencji biznesowej - drukowania naklejek z adresami z baz klientów, korespondencji seryjnej. Zaczęły być wykorzystywane elementy składu - wiele kolumn tekstu, tekst pisany pod kątem, kolorowe litery i elementy graficzne.

Dla pisarza i biznesmena
Zastosowania edytorów tekstu są bardzo szerokie; jednak można je przypisać do dwóch głównych typów użytkowników: pisarza i biznesmena.
Pisarz chce mieć możliwość automatycznego przygotowywania spisów treści i indeksów, przydatnych przy tworzeniu książek i podręczników. Czasem przydaje się też szkicownik, pozwalający wpierw zaznaczyć główne myśli, potem stopniowo je uzupełniać, tworząc z takiego szkicu książkę czy naukowe opracowanie. Dla ocenienia długości swojej pracy dobrze gdy ma on do dyspozycji funkcje liczenia znaków czy słów w danym dokumencie (w Polsce przydatne byłyby raczej strony maszynopisu).
Biznesmen wymaga od programu, by był łatwy w użyciu i szybko można było wyszkolić w jego używaniu personel biura. Istotną funkcją jest tu korespondencja seryjna, pozwalająca na automatyczne tworzenie listów do kontrahentów i drukowanie etykiet adresowych.
Jeden i drugi chce dobrych funkcji edycyjnych, możliwości sprawdzania tekstu pod kątem jego pisowni i gramatyki - a nawet posiadania specjalizowanych słowników sprawdzających, lepszych do celów prawniczych czy medycznych; ważna jest też możliwość utworzenia i uzupełniania swojego słownika - dostępu do krojów pisma i funkcji typograficznych dla poprawienia wyglądu tworzonego dokumentu.




WordStar
Jednym z pierwszych znanych i często używanych edytorów tekstu na komputerach osobistych był WordStar firmy MicroPro. W połowie lat osiemdziesiątych zdetronizował go WordPerfect.
WordStar rozwijał się dalej, jednak nie miał już silnej pozycji, z 50-procentowego udziału w rynku edytorów DOS spadł an 5-procentowy w rynku Windows na początku lat dziewięćdziesiątych. Wersja na Windows nie jest przeniesieniem na tę platformę wersji DOS-owskiej, ale opiera się na programie legacy 1.1.
Druga wersja na Windows, WordStar 1.5, współpracuje ze skalowalnymi fontami Bistream i obsługującym je programem Bistream Facelist. Ma sporo narzędzi graficznych, wziętych z Micrografx Designer, także możliwość tworzenia ramek zawierających tekst i grafikę. Program ma wiele funkcji DTP, takich jak oblewanie ramek przez tekst, przelewanie tekstu z ramki do ramki, ozdobna pierwsza litera akapitu. Pracuje albo w pełnym trybie graficznym, gdzie widoczne są kroje pisma i marginesy albo też w szybki trybie draft, gdzie tekst jest wyświetlany systemowym fontem Windows, bez grafiki i podziału na strony.
W wersji 2.0 for Windows z 1994 roku umieszczono nieco dalszych elementów DTP, takich jak kolumny tekstu, lepsza edycja grafiki wektorowej, praca z długimi dokumentami.

Microsoft Word
Pierwsza wersja edytora Word, jeszcze dla DOS, pojawiła się w 1983 roku, oferowana była na jednej dyskietce 5.25 cala; przez pierwszy rok po jej ukazaniu sprzedano 8000 kopii programu. W 1989 roku pojawił się Word 1.0 for Windows, znany także jako WinWord.
Ostatnia wersją edytora Word dla DOS bez interfejsu graficznego był Word 5.5; miał już rozwijalne w dół grupy poleceń menu, okna dialogowe i system pomocy. Posiada dwa tryby pracy: graficzny, gdzie wyświetlane są wszystkie atrybuty tekstu i szybszy od niego tekstowy. Jest tu wbudowany język makropoleceń. Możliwe jest zastosowanie kolumn i tabel. Istniej± funkcje edycyjne dla dłuższych dokumentów i pracy redakcyjnej, takie jak zakładki, indeksy, przypisy i oznaczenia zmian w tekście.
Word 2.0 był oceniany jako program łatwy w użyciu, podkreślano jego możliwość pracy z wieloma dokumentami. Był bardzo podatny na przystosowanie przez użytkownika: można było przenosić polecenia menu lub zmieniać ich nazwy, zmieniać ikonki w pasku narzędziowym, kombinacje klawiszy przypisane do poleceń, uruchamiać makropolecenia z menu czy paska narzędziowego. Wprowadzono dodatkowe moduły do tworzenia równań matematycznych, wykresów, grafiki wektorowej. Nowością był także pasek narzędziowy z ikonami, znany już wtedy z arkusza kalkulacyjnego Excel 3.0 tej samej firmy.
W Word 6.0 for Windows po raz pierwszy wprowadzono możliwości pracy z formularzami elektronicznymi (electronic forms). Oczywiście nigdy nie było wersji 30. 4.0 i 5.0 dla Windows, przejście do 6.0 było spowodowane wyrównaniem numeru wersji z edytorem dla DOS, jak twierdzi Microsoft, albo po prostu... dotrzymaniem kroku konkurencji, na przykład pojawiającym się wtedy WordPerfect 6.0.
W tej wersji edytora, podobnie jak w następnych, wiele uwagi poświęcono wskazówkom od użytkowników. Dział wsparcia technicznego Microsoft rejestrował uwagi użytkowników i blisko tysiąc z nich zostało uwzględnionych w nowej wersji programu. Wybranej grupie użytkowników wysłano specjalną wersję edytora, która rejestrowała każde użycie myszki, wybranie polecenia czy inne działania w programie; dzięki temu w wybrano najczęściej używane polecenia i umieszczono je jako ikonki w pasku narzędziowym. Badano również, jak użytkownicy przeprowadzają niektóre zadania czy obserwowano, jak pracują z programem.
Początkowo w edytorze Word for Windows można było tworzyć makropolecenia w języku WordBasic, póniej dodany został Visual Basic for Applications, podobnie jak w innych programach Microsoft Office. Makropolecania czy też makra służyły do pisania prostych programików automatyzujących prace w edytorze, przeliczających na przykład cale na centymetry czy dokonujące konwersji polskich znaków.
Word miał wersje wpierw na DOS, później na Windows 3.1, na Windows 95 i 98, a także na MacOS.

WordPerfect
Pierwsza wersja WordPerfect pojawiła się w 1980 roku, w 1985 dołączyła do niej wersja na komputery Apple, później na Atari ST, Amiga, Unix, NeXT. W połowie 1993 roku było ponad 10 milionów użytkowników tego programu na wszystkich platformach sprzętowych, WordPerfect for DOS miał 84 procent amerykańskiego rynku edytorów.
WordPerfect przez długi czas miał największy udział w rynku edytorów tekstu, jednak w czasach wejścia Windows 3.1 stracił swoją pozycję na rzecz Microsoft Word i już nigdy jej nie odzyskał. Później, w połowie 1994 roku, wraz ze swym producentem został kupiony przez firmę Novell. Firma ta w drugiej połowie 1991 roku wypuściła WordPerfect 5.1 for Windows.
Niezbyt długo po wypuszczeniu pierwszej wersji WordPerfect 5.1 dla Windows pojawia się do niej poprawka, nazwana interim relase. Zawiera ona możliwość użycia techniki drag-and-drop, poprawione połączenia DDE, powiększenia od 50 do 400 procent. Makropolecenia mog± być dodawane jako przyciski narzędziowe, zasób ich możliwości znacznie się powiększył. Ciągle jednak daleko do pełnego WYSIWYG. Word Perfect umacnia swoją pozycję w czołówce edytorów tekstu; ale nie jest to ciągle pierwsze miejsce.
Novell po pewnym czasie sprzedał edytor firmie Corel, znanej bardziej z graficznego pakitu CorelDraw. Już Corel przygotował wersję WordPerfect 8.0 i edycję na system operacyjny Linux. Ta ostatnia może być szansą dla znanego i zasłużonego programu - na Linuxie nie ma zbyt wielu dobrych edytorów tekstu.

Ami Pro i Word Pro
Jednym z niezłych edytorów, których sprzedaż zaczęła spadać w miarę postępującej dominacji Microsoft Word był Ami Pro firmy Lotus. Producent w dość rozpaczliwym geście przemianował go na Word Pro i w 1995 roku wypuscił wersję 4.0, z dodanymi możliwościami pracy zespołowej, zamianą starego języka makr na LotusScript, tworzeniem stron internetowych.
Ami Pro, a wcześniej Ami, był produktem firmy Samna Corporation i po wypuszczeniu przez nią wersji Ami Professional 1.2 został kupiony przez Lotusa. W Ami Pro 2.0, już produkcie firmy Lotus, dodano możliwości poprawek w dokumencie przez grupę osób, edytor równań w jezyku TEX, rozszerzono możliwości rysowania grafiki i wykresów. Do Ami Pro 3.0 dołączony był program zarządzający fontami wektorowymi Adobe Type Manager i kilkanaście fontów Adobe Type 1.
Lotus Word Pro ma już wersje na Windows 3.1, Windows 95 i OS/2. W pewnym momencie producent zaczął naśladować Microsoft w nazewnictwie wersji i zamiast Word Pro 5.0 pojawił się Word Pro 96, podobnie jak Microsoft Word 97. Wprowadzono w nim między innymi funkcję Smart Correct, wskazującą na błędy już podczas wpisywania tekstu.

Dec Write
Dec Write 2.0 for Windows jest wysokiej klasy edytorem tekstu, posiadającym wersje na PC/Windows i VAX/Unix. Producentem programu jest Digital Equipment Corporation. W wersji na Windows nie ma edycji hypertekstu, edytora równań matematycznych i rysowania wykresów.
Obok tekstu Dec Write pracuje także z wykresami i grafiką. Ma rozbudowane możliwości graficzne, dołączony jest nawet zbiór gotowych rysunków. Posiada możliwość pracy w kolumnach; bardziej nawet przypomina tu program DTP, z kolumnami i ramkami tekstowymi na każdej stronie; tekst może przepływać z ramki do ramki na kolejnych stronach. Istnieją opcje powiększania, łącznie z dopasowaniem wielkości strony do ekranu.
Jak to często bywa z programami przechodzącymi z innej platformy sprzętowej, niezbyt dobrze pasuje do Windows, co widać po komunikacji z użytkownikiem i konstrukcji okien dialogowych. Używany jest prawy klawisz myszki, do przywoływania na ekran okienek dialogowych dotyczących wskazanej części dokumentu.
Dec Write jest programem pośrednim między edytorem tekstu a programem DTP, wychodząc od strony edytora; podobny status ma Frame Maker, ale ten jest bardziej technicznym programem DTP niż edytorem.

Textor
Textor 6.0 to edytor teksty firmy Computer Associates, pracujący w Windows.
Posiada zestaw ikon w stylu WordPerfect, dużych, zawierających tekst i rysunek, ale pod nim mniejszy, podobny do tego w Word for Windows. Interesującą funkcją jest organizacja dokumentów w foldery i biblioteki, możliwość nadawania im długich nazw. Tabele budowane są w oddzielnym trybie Table Editor. Można pracować jednocześnie z wieloma dokumentami; ograniczeniem jest tylko ilość pamięci operacyjnej. Textor pracuje ze stylami tekstowymi dla akapitów, obok nich są style dla grup znaków i dla kolumn. Wewnątrz tekstu mozna włączyć pola, zawierające wzory potrzebne do obliczeń. Jedną z ciekawszych funkcji są Glossaries, pozwalające zapamiętać często uzywane fragmenty tekstu i przywoływać je kilkuliterowym skrótem.
Textor jest interesującym produktem pełnym ciekawych pomysłów; problem w tym, że jego producent, Computer Associates niezbyt dobrze dba o programy na PC i Windows, niezbyt często wypuszcza nowe wersje, co powoduje, że prawie wszystkie jego produkty dość szybko stają się przestarzałe.

Protext
Protext firmy Arnor jest edytorem tekstu średniej klasy, pracującym w DOS. Posiada też wersje na Amstrada PCW, Amigę i Atari ST. Nie ma żadnych możliwości graficznych, zmiany krojów pisma; posiada słownik sprawdzający tekst. Jest stosunkowo szybki i nie ma dużych wymagań sprzętowych.

Scientific Word
Scientific Word 1.0 to program firmy TCI Software do edycji tekstów naukowych na Windows. Pracuje on w formacie języka TeX, wynalezionego przez Davida Knutha właśnie dla celów naukowych publikacji. Używa on dialektu języka Tex zwanego LATeX.
Pozwala on znacznie zautomatyzować wprowadzanie poleceń w języku TeX dzięki ikonom reprezentującym różne postacie formuł, wystarczy wybrać daną ikonę lub wcisnąć sekwencję klawiszy zamiast wpisywać długie formuły w rodzaju $\frac{ab}{cd}$. W formacie LATeX zapisywane są także informacje o stylach tekstowych i krojach pisma. Można również wpisywać bezpośrednio kod TeX. Możliwe jest sprawdzanie poprawności tekstu, tworzenie indeksu. Można wprowadzać pliki graficzne w formatach .EPS dla drukarek postscriptowych lub HPGL, dla plotterów.

Professional Write Plus
Proffesional Write Plus 1.0 for Windows jest produktem Software Publishing Corporation. Pracuje w Windows. Pochodzi od edytora Ami Professional firmy Samna; SPC kupiło kod ródłowy procesora od Samna, zanim cała Samna nie została wykupiona przez Lotusa.
Nie ma obecnych w Ami Professional makropoleceń, edycji tabel, spisu treści i indeksowania, grafiki i wykresów. Zawiera słowniki sprawdzające tekst i style tekstowe. Grafika może być importowana do ramek i tam skalowana. Można pracować tylko z jednym dokumentem jednocześnie; następny powoduje już otwarcie drugiej kopii programu. Są zestawy ikon, z możliwością przesuwania ich i zmiany przez użytkownika. Posiada bardzo dobre funkcje wysyłania poczty elektronicznej. Pracuje z kolumnami tekstu.

Letter Perfect
Letter Perfect jest produktem Word Perfect Corporation. Pracuje w DOS. Jest bardzo podobny do swego starszego brata, Word Perfect 5.1. Posiada rozwijalne menu na górze ekranu; może być sterowny za pomocą myszki lub klawiatury.
Jest słownik sprawdzający tekst, gramatykę, podsuwający wyrazy bliskoznaczne. Nie jest oczywiście edytorem WYSIWYG: pracujemy ze zwykłym fontem ekranowym, ale istnieje też funkcja podglądu dokumentu przed wydrukiem. Posiada język makropoleceń. Nie ma wielu zaawansowanych opcji Word Perfect dotyczących grafiki czy tabel; jest przeznaczony do podstawowej edycji zwykłego tekstu.

Multimate
Multimate 4.0 jest wysokiej klasy edytorem tekstu pracującym w DOS; jego producentem jest Borland. Borland uzyskał go po połączeniu z Ashton Tate. Niezbyt dobrze funkcjonuje komunikacja z użytkownikiem: kombinacje klawiszy włączające menu i umożliwiające poruszanie się po nim.
Posiada słowniki sprawdzające pisownię i gramatykę tekstu oraz możliwości wysyłania poczty elektronicznej. Można wykorzystywać kroje pisma Bitstream przez Bitstream Facelift. Multimate jest jednym z programów starej daty, niezbyt wysoko ocenianym i dziś już przestarzałym.

Lotus Write
Lotus Write 2.0 for Windows jest produktem tej samej firmy, która przygotowała Ami Pro, ale ma mniej możliwości edycyjnych, jest również tańszy. Posiada podobnie jak Ami Pro zestaw kolorowych ikon służący do dostępu do najczęściej wydawanych poleceń; zestaw ten może być swobodnie przesuwany po ekranie i zmieniany przez użytkownika.
Dostępny jest szkicownik (outliner) oraz tezaurus, słownik sprawdzający pisownię ale już nie poprawność gramatyczną tekstu. Można dołączać grafikę, ale nie ma opcji rysowania czy kreślenia wykresów dostępnych w Ami Pro, nie ma także tabel i automatycznego tworzenia spisów treści i indeksów. W programie znajdują się szablony dla szybkiego tworzenia dokumentów. Jest korespondencja seryjna użyteczna w pracy biurowej. Program pracuje w technice OLE.
Jest oferowany razem z Adobe Type Manager 1.15, programem do obsługi skalowalnych fontów Adobe Type 1.

Just Write
Just Write 2.0 for Windows jest średniej klasy edytorem pracującym w Windows. Jego producentem jest Symantec. Pierwsza wersja programu pojawiła się w połowie 1991 roku; kod źródłowy został zakupiony przez Symantec od firmy Forefont. Obok typowego dla Windows menu posiada toolbar, składający się z ikon oznaczających ważniejsze polecenia. Wskazanie jednej z ich prawym klawiszem myszy wyświetla objaśnienie dla danej ikonki. Użytkownik może dowolne polecenie z menu przenieść jako ikonkę do toolbaru. Możliwe jest włączanie w dokument pól zawierających jego nazwę czy aktualną datę. Można pracować jednocześnie z dziewięcioma dokumentami; program pamięta kilka ostatnich dokumentów, dzięki czemu można je szybciej odnaleźć. Nie ma makropoleceń.
Obok tekstu podzielonego na akapity w dokumencie mogą znaleźć się ramki, zawierające inny tekst, tabele wraz obliczeniami, rysunki i wykresy. Dokument może być podzielony na sekcje. Program pracuje ze stylami tekstowymi, nie nazbyt jednak szczęśliwie pomyślanymi. W tworzeniu własnych dokumentów pomagają wzorce listów, memorandów, raportów, list adresowych, notatek dla prasy, pierwszych stron wysyłanych faxów.

Na różnych platformach
W DOS używano WordPerfect, Microsoft Word. Na Windows - Microsoft Word, WordPerfect, Ami Pro. W OS/2 znany był DeScribe, WordPerfect, Ami Pro. Użytkownicy komputerów Macintosh posługiwali się do edycji tekstu takimi programami jak Nissus, Microsoft Word, WordPerfect.
Dziś większość edytorów tekstu jest oferowana w pakietach programów biurowych: Word w Microsoft Office, Word Pro w Lotus SmartSuite, WordPerfect w Corel Office. Stworzone zostały możliwości ścisłej współpracy między programami biurowymi, a użytkownicy z reguły używają też jednocześnie co najmniej arkusza kalkulacyjnego, czasem także programu do organizacji czasu czy poczty elektronicznej.
Początkowo istniała również grupa edytorów tekstu drugiej klasy - prostszych i tańszych niż Microsoft Word czy WordPerfect. Należały do niej takie programy jak Professional Write firmy SPC, CA Textor, Q&A Write firmy Symantec, Lotus Write, LetterPerfect firmy WordPerfect. Jednak to wieksze edytory podbiły rynek, a sytuację tanich edytorów pogorszyła jeszcze tendencja do kupowania dla całych firm kompletów pakietów biurowych takich jak Microsoft Office.

Specjalizowane edytory tekstu
Większość dzisiejszych edytorów tekstu powstawała z myślą, by zapewnić wszystko każdemu użytkownikowi. Oznacza to, że nie spełniają one oczekiwań sporej rzeszy użytkowników o specyficznych potrzebach. Przedstawiamy pięć nietypowych procesorów tekstu zaprojektowanych do zastosowań wielojęzykowych, dla mniej wydajnych komputerów oraz do pisania tekstów bez lub z niewielką ilością elementów graficznych.

Accent Professional
Accent Professional jest wielojęzykowym edytorem tekstu, najbardziej odpowiednim dla użytkowników wielojęzycznych. Pakiet został opracowany przez firmę Accent Software International, kosztuje 399 dolarów, działa w środowisku Windows i zapewnia podstawowe funkcje przetwarzania tekstów. Możemy pisać w kolumnach, tworzyć tabele, automatycznie adresować korespondencję, ale nie możemy tworzyć przypisów. Program wyświetla menu w dowolnym ze swoich 20 języków, natomiast informacje suflera pojawiają się w jednym z 11 języków. Teksty możemy pisać w ponad 30 językach wykorzystujących 7 alfabetów: języków zachodnio- i wschodnioeuropejskich, arabskiego, greki, hebrajskiego i tureckiego, a także cyrylicę. Wbudowany korektor obsługuje 17 języków, w tym 14 z dzieleniem wyrazów na podstawie słownika. Większość ze 150 czcionek pakietu znakomicie zaprojektowano w standardzie Bitstream.
Interfejs Accenta zachowuje styl programu Word dla Windows - zawiera pasek narzędzi, pasek formatu, linijkę i wiersz stanu, które otaczają okienko robocze o zmiennej skali obrazu, działające w trybach WYSIWYG i roboczym. Zasadniczą nowością jest rozwijane menu umożliwiające wybór języka. Po dokonaniu przez użytkownika wyboru języka, zmienia się automatycznie układ klawiatury oraz czcionka. Jeżeli wybierzemy arabski lub hebrajski, zmienia się także kierunek wprowadzania tekstu - piszemy od prawej strony do lewej.
Program zmienia kierunek pisania automatycznie, ale zawiera komplet ręcznych nastaw takich detali, jak orientacja liczb i znaków przestankowych. Aktualny kierunek pisania wskazywany jest przez kursor wstawiania tekstu.
Wszystko w pakiecie działa gładko i szybko, w ścisłej integracji z Windows. Dwie okrojone wersje - Accent Special Edition za 199 USD oraz Accent Express za 69 USD - zapewniają obsługę tekstów i menu w tej samej liczbie języków co wersja pełna, ale zawierają mniej wielojęzykowych podpowiedzi oraz narzędzi do korekty pisowni.

Nota Bene
Pakiet Nota Bene, produkowany przez firmę o tej samej nazwie, działa pod kontrolą DOS-u, kosztuje 249 dolarów i jest reklamowany jako procesor tekstu dla ambitnych uczonych. Jest najszybszym i najwydajniejszym pakietem na rynku, służącym do pisania i redagowania wszelkich tekstów, od studiów biblijnych po romantyczne powieści. Wielu zawodowych pisarzy uznałoby go za lepszy od dowolnego pakietu dla Windows.
Układ klawiatury, razem z blokiem numerycznym, poświęcony został funkcjom redagowania. Za jednym naciśnięciem klawisza możemy zmieniać sekwencje słów, zdań i paragrafów albo usuwać je z tekstu. Inne klawisze umożliwiają równoczesne przewijanie tekstów w dwóch okienkach - luksus niedostępny w żadnym innym procesorze.
Program z szybkością błyskawicy przeszukuje pliki na dysku, a zawarty w pakiecie dodatkowy moduł indeksujący "textbase" (tekstowa baza danych) jest z nim lepiej zintegrowany niż Quick Finder z WordPerfectem. Interfejs wyposażony jest w linię poleceń, pamiętającą wprowadzone wcześniej polecenia oraz w system menu niezgodny ze standardami CUA (Common User Access).
Podstawowa wersja pakietu zawiera bazę danych cytowań bibliograficznych, obsługującą wszystkie standardowe formaty wydawnicze. Wersja Lingua, która kosztuje 349 dolarów, wprowadza we wszystkich modułach obsługę języków wschodnioeuropejskich, klasycznej greki, biblijnego hebrajskiego oraz rosyjskiego. Nota Bene nie jest przeznaczony dla każdego, ale fanatycy szybkości, którzy poznają jego ogromne możliwości, nigdy nie zaznają szczęścia z innym procesorem tekstu.

WordPerfect 5.1+
WordPerfect 5.1+ zaprojektowany został dla tysięcy biur, w których standardem nadal pozostaje WordPerfect 5.x oraz dla wielu użytkowników małych komputerów, którzy chcą mieć na swoich starszych i wolniejszych maszynach nowoczesny procesor tekstu działający w DOS-ie.
Pakiet, który kosztuje 395 dolarów (uaktualnienie 50 dolarów) zachował ową szczególną równowagę przejrzystości i mocy, która zapewniła WordPerfektowi 5.1 długą dominację na rynku. Nowe funkcje obejmują wbudowaną obsługę telefaksów oraz możliwość wysyłania poczty elektronicznej poprzez pracującego w DOS-ie agenta GroupWise. Zawarty w pakiecie uzupełniający program rezydentny Bitstream FaceLift zapewnia obsługę skalowanych krojów pisma niemal na każdej drukarce. Program bez kłopotu importuje i eksportuje pliki w formacie WordPerfect 6.x.
Nowa klasyczna wersja WordPerfekta zapewnia większość możliwości wersji pó«niejszych, w tym graficzny podgląd stronicy, ale nie ma graficznego interfejsu użytkownika. Redagowanie tekstów jest szybkie i elastyczne, a duże dokumenty obsługiwane są z łatwością. Tabele oraz importowana grafika są brzydsze niż w programach z graficznym interfejsem użytkownika, ale ich obsługa wymaga minimalnych nakładów naszej pracy.



The Universal Word
The Universal World korporacji WYSIWYG kosztuje 49 dolarów i zawiera kroje pisma oraz układy klawiatury dla 37 języków. Pakiet pracuje w środowisku Windows i obsługuje zachodnio- oraz wschodnioeuropejskie zestawy znaków oraz cyrylicę, grekę i turecki. Inne wersje, których cena sięga 299 dolarów, zawierają dziesiątki innych zestawów znaków, a w tym arabski, hebrajski, hindi, lao, pendżabski, tajski, urdu, wietnamski i inne. Języki pisane od prawej strony do lewej obsługiwane są automatycznie, a przebiegające w tle zarządzanie krojami pisma umożliwia stosowanie niezwykle obszernego zestawu znaków arabskich.
Program zawiera większość standardowych funkcji przetwarzania tekstów, w tym tworzenie przypisów i automatyczne adresowanie korespondencji, ale nie umożliwia pisania w tabelach i kolumnach. Interfejs wykorzystuje kilka dostosowywanych pasków narzędzi oraz umożliwia zmianę skali obszaru pracy w trybie roboczym. Dodatkowo, umożliwia oglądanie górnej i dolnej żywej paginy oraz przypisów. Funkcja podglądu stronic przed drukowaniem pokazuje stronice pojedynczo lub w układzie rozkładowym, ale nie umożliwia redagowania ich treści. Kroje pisma, układ klawiatury oraz kierunek pisania zmieniają się automatycznie po wybraniu nowego języka. Użytkownik może modyfikować układ klawiatury.
Każda wersja pakietu zawiera angielskojęzyczny korektor pisowni oraz tezaurus. Słowniki dla 21 języków europejskich dostępne są po 29 dolarów każdy. Załączone do pakietu czcionki nie są tak dobrze zaprojektowane jak w programie Accent Professional, ale pokrywają niezwykle szeroki zakres języków. Oddzielne moduły, których nie testowaliśmy w PC Magazine, obsługują języki chiński i japoński.

XyWrite dla Windows
Program XyWrite w wersji dla Windows przeznaczony jest dla wiernych użytkowników znanej od dawna wersji DOS-owej tego procesora tekstu. Pakiet produkowany jest przez firmę The Technology Group i kosztuje 495 dolarów. Jego interfejs nigdy nie zdobędzie żadnych nagród, ale jako jedyny pośród procesorów tekstu dla Windows wyposażony jest w wiersz poleceń umożliwiający szybkie redagowanie. Użytkownicy programu, którzy przestawią się z jego wersji do DOS-u, nie będą musieli uczyć się nowego interfejsu, ponieważ wszystkie stare polecenia działają dokładnie tak samo, jak poprzednio.
Chociaż XyWrite może korzystać ze standardowych krojów pisma Windows, najlepiej działa z krojami Bitstream Speedo, załączonymi do pakietu. Każdy zestaw krojów zawiera ponad 500 znaków, a program może obsłużyć jeszcze więcej, o ile może to zrobić drukarka.
Funkcje graficzne oraz wczytywania i wpisywania obcych plików działają tak «le, że użytkownik powinien je zignorować.


Użytkowanie edytorów tekstowych

Podstawowe definicje
Dokument - jest to nazwa dla całego redagowanego tekstu.
Margines - Jest to ilość wolnego miejsca na kartce papieru (wokół tekstu).
Akapit - Jest to część tekstu zakończona naciśnięciem klawisza [Enter].
Interlinia - jest to odstęp pomiędzy wierszami danego akapitu. Zwykle pomiędzy akapitami stosuje się zwiększoną interlinię.
Wcięcie - jest to określenie odstępów dla akapitu od lewego i od prawego marginesu. W przypadku, gdy nie zastosujemy żadnych wcięć, akapit rozpoczyna się od lewego marginesu, a kończy na prawym marginesie.
Wcięcie akapitowe - jest to dodatkowe wcięcie zastosowane w pierwszej linii akapitu.
Nagłówek - jest to krótka informacja pojawiająca się u góry każdej strony.
Stopka - informacja podobna jak w nagłówku, ale występująca na dole strony.
Czcionka - tym pojęciem określa się krój znaku drukarskiego (litery, cyfry itp.).
Styl czcionki - tym pojęciem określane są różne sposoby określania tej samej czcionki. Może to być pismo: grube, kursywa, podkreślone, powiększone, pomniejszone i inne.
Punkt typograficzny - jest to podstawowa jednostka określająca wysokość czcionki. Jeden punkt wynosi 0,375 mm wg standardu europejskiego lub 0,351 mm w standardzie amerykańskim. Zwykle używane pismo ma 11-12 punktów.
Paragraf - jest to część tekstu między dwoma naciśnięciami klawisza [ENTER].


Zasady pracy z edytorem tekstu
Wśród programów służących do komputerowego pisania i redagowania tekstów można znaleźć wiele cech wspólnych. Można określić także pewne zasady, które pozwolą dokonać świadomego wyboru edytora zaspokajającego nasze oczekiwania. Każdy z tych programów musi zawierać podstawowe funkcje edytorskie, które dotyczą:
 wprowadzania tekstu, poruszania się po nim oraz modyfikowania go w razie potrzeby (poprawianie błedów, usuwanie, kopiowanie, przenoszenie dowolnych fragmentów tekstu) - edycja dokumentu,
 nadania mu właściwego wyglądu (między innymi: rozmiar strony, szerokość marginesów, rodzaj czcionki, wyrównania akapitu, stosowania obramomń itp.) - formatowanie dokumentu.
Trudno jest ustalić jedyną słuszną kolejność w trakcie tworzenia od podstaw nowego dokumentu. W praktyce bowiem etap edycji oraz formatowania dokumentu wykonywany jest jednocześnie. Przykładem może tutaj być zdecydowanie się już podczas wprowadzania tekstu na określony rodzaj czcionki.
Edycja dokumentu






Formatowanie dokumentu


Wybór czcionki
Działania związane z wyborem czcionki, jej stylem oraz rozmiarem możemy wykonać w dwojaki sposób:
 przez skorzystanie z paska z narzędziami
 przez wskazanie polecenia Czcionka... w menu FORMAT
Pierwsza metoda jest prostsza, lecz druga stwarza nam dodatkowe możliwości.
Edytory pracujące w środowisku Windows korzystają z niezmiernie bogatej oferty krojów pisma. Oto przykładowe charakterystyczne rodzaje czcionek.


Czcionka Arial jest przykładem kroju bezszeryfowego, który charakteryzuje się prostym wyglądem (bez poziomych kresek ułatwiających rozpoznawanie liter).
Czcionka Times jest przykładem kroju szeryfowego, który charakteryzuje się bogatszym wyglądem (posiada poziome kreski ułatwiające rozpoznawanie liter)
Czcionki Arial oraz Times są przykładami kroju proporcjonalnego, który charakteryzuje się tym, że każda litera ma inną szerokość. Wąskie litery takie jak „i”, zajmują mniej miejsca niż szerokie, takie jak „w” czy „m”.
Czcionka Courier jest przykładem kroju o stałej szerokości (zwanego także krojem nieproporcjonalnym), który charakteryzuje się tym, że każda litera zajmuje dokładnie tyle samo miejsca w wierszu.

Definiowanie akapitu


Wyrównywanie tekstu
 Do prawej - utworzenie marginesu po prawej stronie, dzięki czemu wszystkie wiersze rozpoczynają się w jednym miejscu.
 Do lewej - tworzenie marginesu z lewej strony
 Do środka - brak marginesów, tekst przesuwany jest tak, że każdy wiersz znajduje się w środku strony
 Do lewej i prawej (justowanie) - tworzenie marginesów po obu stronach.
Znaczniki tabulacji
Ważną czynnością z punktu widzenia przejrzystości dokumentu jest jego wyrównywanie poprzez stosowanie tabulatorów. W przypadku