1) Wstęp
- fragment ukazuje pobyt Wokulskiego w Paryżu
- Wokulski wyjechał do Paryża po to aby zapomnieć o Izabeli
2) Rozwinięcie
a) Paryż wzbudza zachwyt w Wokulskim. Wolkulski podziwia w nim następujące kwestie:
- ma plan i ma logikę, porządek
- paryżanie są szczęśliwi, wyznaczają sobie praktyczne cele
- pracowitość paryżan, praca przynosi zaspokojenie wszelkich potrzeb
- warunki sanitarne, czystość, przestronność
- troska o ludzi, zwierzęta, rośliny
- mają gdzie odpocząć
- wszystko co wytwarzają Francuzi jest piękne i użyteczne i trwałe
- praca się nie marnuje, kolejne pokolenia korzystają z dorobku przeszłości i dzięki temu może się rozwijać cywilizacja
- dorobek wcześniejszych pokoleń
b) Wokulski wiąże nadzieję z Paryżem, czuje że tu mógłby rozpocząć życie odnowa, kontakt z tak rozwiniętą cywilizacją pomógłby mu zapomnieć o Izabeli
c) odwołanie do ideologii pozytywistycznej
- praca najważniejszą wartością w okresie pozytywizmu
praca decyduje o wielkości człowieka; praca organiczna (współpraca wszystkich członków społeczeństwa w celu szerzenia postępu)
- wiara w postęp
- utylitaryzm
- odwołanie do ewolucjonizmu Karola Darwina (przetrwają tylko najsilniejsi)
- idea równości społecznej
- scjentyzm
3) Zakończenie (czyli wnioski)