UKŁAD SŁONECZNY
Układ Słoneczny to zbiór planet tzw. „ciał niebieskich”
W ich skład wchodzą:
SŁOŃCE
- średnica: 1 390 000 km
- temperatura: 5500 st. C
- Powierzchnia: 15,5 mln st. C (środek)
- obrót wokół osi: 25,4 dnia (równik), 36 dni (okolice biegunów)
Powierzchnia Słońca ma temperaturę ok. 5500 st. Celsjusza. Obszary ciemniejsze, tzw. plamy słoneczne, są chłodniejsze o 2000 stopni. Naukowcy nie do końca wiedzą,skąd się tworzą plamy. Prawdopodobnie są związane z aktywnością pól magnetycznych. Słońce otacza korona - bardzo rozrzedzony gaz, rozciągający się na miliony kilometrów, rozgrzany do ponad miliona stopni. Słońce ma już ok. 4,5 mld lat. Przez dalsze 5 mld lat będzie tak jak do tej pory spalać wodór (pod koniec tego okresu jednak jego jasność dwukrotnie wzrośnie).
Ciekawostka
Niedaleko naszego słońca odkryto dwadzieścia nowych słońc. Ale niestety nie będzie nam z tego powodu cieplej. Nasze Słońce ma teraz blisko siebie 6 „sąsiadek” oto one
- Proxima Centaurl ( odległość od ziemi: 4,22 roku świetlnego)
- Alfa Centaurl ( odl. 4,36 roku świetlnego)
- Gwiazda Barnarda ( odl. 5,94 roku świetlnego)
- Wolf 359 ( odl. 7,8 roku świetlnego)
- Lalande 21185 ( odl. 8,31 roku świetlnego)
- Syriusz ( odl. 8,69 roku świetlnego)
MERKURY
- odległość od Słońca: 58 mln km
- długość roku (okres obiegu wokół Słońca): 88 ziemskich dni
- długość doby (okres obrotu wokół własnej osi): 156 ziemskich dni
- średnica równikowa: 4880 km
- temperatura na powierzchni: 420 st. C (w południe na równiku), -180 st. C (w nocy)
- brak księżyców Krąży najbliżej Słońca.
Merkury jest większy tylko od Plutona. Jego średnica jest ponad dwa razy mniejsza niż Ziemi. Bliskie Słońce co dnia rozpala jego powierzchnię do ponad 400 stopni Celsjusza, a w nocy, wobec braku atmosfery, szybko łapie siarczysty kosmiczny mróz - 180 stopni poniżej zera. Merkury bardzo wolno obraca się wokół osi.
WENUS
- odległość od Słońca: 108 mln km
- długość roku (okres obiegu wokół Słońca): 225 ziemskich dni
- długość doby: 584 ziemskie dni
- średnica równikowa: 12 100 km
- Średnia temperatura na powierzchni: 450 st. C
- brak księżyców
Jest najjaśniejszą planetą na niebie, oczywiście nie licząc Słońca i Księżyca. Zwana jest siostrzaną planetą Ziemi. Obie planety prawie się nie różnią wielkością. Warunki tam są można powiedzieć piekielne, temperatura wynosi 475 st. C.
ZIEMIA
- odległość od Słońca: 150 mln km
- długość roku (okres obiegu wokół Słońca): 365 dni
- długość doby: 1 doba
- średnica równikowa: 12 760 km
- Średnia temperatura na powierzchni: 20 st. C
Gdyby porównać Ziemię z planetami z kosmosu, to dominowałby niebieski kolor oceanów oraz biały - chmur i lodowych czap polarnych na biegunach. Jest to planeta gdzie na 100 % istnieje życie. Prawdopodobnie jedyne miejsce w Układzie Słonecznym, gdzie istnieje woda w stanie płynnym (choć ostatnio naukowcy stwierdzili, że woda jest też pod lodową skorupą, księżyca Jowisza).Mnóstwo tajemnic kryje przeszłość planety (jak tworzyła się atmosfera, oceany, kontynenty?) oraz wnętrze (jak jest zbudowane, i jak to sprawdzić?). Dlaczego co tysiące lat bieguny magnetyczne zamieniają się miejscami? Życie narodziło się na Ziemi czy przyszło z kosmosu? To jest pytanie na które chyba nie ma odpowiedzi.
MARS
- odległość od Słońca: 228 mln km
- długość roku (okres obiegu wokół Słońca): 687 ziemskich dni
- długość doby: 24 godz. 39 min 35 s
- średnica równikowa: 6800 km
- średnia temperatura na powierzchni: 0 st. C (na równiku), od -30 do -150 st. C (na biegunach)
- dwa księżyce (Fobos i Deimos)
Mars to wielka pustynia gdzie są też kaniony, które wskazują na to że woda kiedyś tam była i możliwe że życie też. Temperatura przy powierzchni wynosi od -90 st.C do -30 st.C Jak na razie nie znaleziono żadnych śladów życia.
PLANETOIDY
- odległość od Słońca: od 300 do 600 mln km
- rozmiar: od kilkuset metrów do 900 km średnicy
Jest to małe ciało w kosmosie. Możemy nazwać planetoidą kometę. Planetoidami są także meteory, jednak zwyczajowo nazwę taką otrzymuje tylko ciało które spadnie na Ziemię.Planetoidy dzielimy na dwa rodzaje - typu C oraz typu S. Planetoidy typu C bogate są w węgiel i krzemiany, zaś planetoidy typu S zawierają więcej metali i minerałów. Istnieje także grupa planetoid (około 10%) nie zaliczanych do żadnej z tych grup.
JOWISZ
- odległość od Słońca: 778 mln km
- długość roku (okres obiegu wokół Słońca): 11,9 ziemskich lat
- długość doby: 9 godz. 50 min
- średnica równikowa: 143 000 km
- temperatura na powierzchni: -150 st. C
- 16 księżyców (największy: Ganimedes)
Widziany z Ziemi Jowisz wygląda jak gwiazda. Po Wenus jest to najjaśniejsza z planetą. Jego tarcza jest bardzo barwna. Przeważają odcienie czerwonawe, brunatne i oliwkowozielone. Ta planeta to wielka kula gazu - głównie wodoru i helu, z dodatkiem metanu i amoniaku. W 1995 roku wleciał w nią próbnik wysłany z sondy Galileo. Z kolei Europa jest skuta lodem. Ten lód jednak jest popękany i skruszony. Astronomowie przypuszczają, że pod nim może się kryć ocean płynnej wody o głębokości nawet 100 kilometrów. W takim oceanie, mimo że bez dostępu powietrza, mogłyby rozwinąć się jakieś formy życia.
CIEKAWOSTKA
Wzdłuż równika biegną ciemne smugi, występują też liczne plamy, np. Wielka Czerwona Plama", czyli olbrzymi huragan wirujący w tym samym miejscu planety co najmniej od 300 lat.
Pytanie:
Dlaczego Wielka Czerwona Plama tkwi w tym samym miejscu co najmniej od 300 lat?
SATURN
- Saturna odległość od Słońca: 1427 mln km
- długość roku (okres obiegu wokół Słońca): 29,5 ziemskich lat
- długość doby: 10 godz. 32 min
- średnica równikowa: 120 540 km
- temperatura na powierzchni: -180 st. C
Otacza go gęsta atmosfera (to wyjątkowe wśród księżyców), złożona z azotu i metanu. Kto wie, być może na powierzchni Tytana już powstały cząsteczki organiczne i rodzą się pierwsze, prymitywne organizmy. Saturn wyróżnia się od innych planet tym że ma przepiękny pierścień z kamieni i skał. Swoją budową przypomina Jowisza który jest nieco większy.
URAN
- odległość od Słońca: 2871 mln km
- długość roku (okres obiegu wokół Słońca): 84 ziemskie lata
- długość doby: 17 godz. 15 min
- średnica równikowa: 51 120 km
- temperatura na powierzchni: - 210 st. C
- 20 księżyców (największy - Tytana)
Pierwsza planeta dostrzeżona za pomocą teleskopu. Inne widać gołym okiem. Uran jest mieszaniną wody, amoniaku i metanu. Na tej planecie przeważają takie gazy jak hel i wodór. Jako jedyna planeta ma aż 20 księżyców.
NEPTUN
- odległość od Słońca: 4497 mln km
- długość roku (okres obiegu wokół Słońca): 165ziemskich lat
- długość doby: 19 godz. 6 min
- średnica równikowa: 49 530 km
- temperatura na powierzchni: -210 st. C
- 8 księżyców (największy - Tryton)
Przypomina planetę Uran. Jest podobnie zbudowany.Zbliżył się do niego Voyager 2 w 1989 r. Interesujący jest jego największy księżyc, aktywny wulkanicznie Tryton o średnicy 2700 km. Krąży on w przeciwnym kierunku wokół planety niż inne księżyce.
PLUTON
- Średnia odległość od Słońca: 5913 mln km
- długość roku (okres obiegu wokół Słońca): 249 ziemskich lat
- długość doby: 6 dni 9 godz. 17 min
- średnica równikowa: 2320 km
- temperatura na powierzchni: -230 st. C
- 1 księżyc (Charon)
Odkryto go w 1930 r. jest trzy razy mniejszy od naszego księżyca. Pluton pokrywają gazy takie jak amoniak i metan. Większość naukowców uważa że nie powinna zostać zaliczona do planet z przyczyn takich że jest bardzo mała.
