Układ obwodowy

Z mozgiem i rdzeniem kregowym maja polaczenie parzyste nerwy mozgowe i rdzeniowe, wiazace poszczegolne receptory i efektory z mozgiem i rdzeniem, tworzac obwodowy uklad nerwowy. Do tego ukladu zalicza sie takze znajdujace sie w poblizu mozgu i rdzenia zwoje mozgowe utworzone przez ciala komorek neuronow czuciowych.

Nerwy mozgowe wystepuja w liczbie 12 par i sa oznaczone cyframi rzymskimi od I do XII. Zaczynaja sie one albo w mozgu, i wowczas stanowia wlokna ruchowe, lub w zwojach nerwow mozgowych, i wowczas wystepuja jako wlokna czuciowe.

Wsrod nerwow mozgowych wystepuja:
- nerwy wylacznie czuciowe
- dosrodkowe
- zmyslowe
- wylacznie ruchowe
- odsrodkowe
- mieszane

Nerw rdzeniowy powstaje z polaczenia korzenia tylnego z korzeniem przednim. Nieco ponizej tego polaczenia rozdziela sie ona na trzy galezie:
- grzbietowa
- brzuszna
- autonomiczna

Rozmiary poszczegolnych nerwow rdzeniowych zaleza od wielkosci okolicy ciala, ktora unerwiaja.

Reakcja efektora zachodzaca przy udziale osrodkowego ukladu nerwowego w odpowiedzi na bodziec dzialajacy na receptor nazywa sie odruchem a droga impulsu nerwowego nosi nazwe luku odruchowego.

Wyroznia sie odruchy proste i zlozone. Luki odruchow prostych skladaja sie z dwoch lub trzech neuronow. Do nich zaliczane sa glownie odruchy rdzeniowe. Wlokna eferentne wychodza od rdzenia korzeniami brzusznymi.

W przypadku gdy neuron czuciowy jest polaczony synapsa z neuronem ruchowym, w luku odruchowym znajduje sie jedna synapsa, a odruch nazywa sie monosynaptycznymi.
Jesli natomiast miedzy neuronem czuciowym i ruchowym miesci sie wystepujacy w istocie szarej rdzenia kregowego neuron posredniczacy, to luk odruchowy zawiera dwie synapsy, a odruch nosi nazwe polisynaptycznego.

Odruchy bezwarunkowe, wrodzone, odbywaja sie po drogach wyksztalconych przez ewolucje. Odpowiedz efektora na bodziec odebrany przez okreslony receptopr jest zawsze taka sama. Ich uruchomienie i wykonanie zachodzi bez udzailu swiadomosci, co jest niezwykle wazne ze wzgeldu na wyrazne skrocenie czasu rekacji, gdyz nie traci sie go na analizowanie sytuacji i podejmowanie decyzji o wykonaniu odruchu.

Odruchy warunkowe, nabyte, powstaja podczas zycia osobniczego, w czym bierze udzial mozg. Zaistnienie odruchu warunkowego polega na kojarzeniu bodzca pierwotnego wywolujacego odruch bezwarunkowy.