I Wojna Indochińska

1946-1954 Sytuacja w Indochinach podczas II wojny światowej i tuz po niej – przyczyny I wojny indochińskiej

Indochiny pod koniec XIX wieku (Kambodża jako pierwsza już w 1863 roku, Laos jako ostatni w 1893 roku) stały się koloniami francuskimi. Jednak podczas II wojny światowej w wyniku porażki Francji i szybkiej ekspansji Japonii na Dalekim Wschodzie i na Pacyfiku Indochiny przechodziły powoli pod panowanie Japonii. Działo się tak, ponieważ kolaboracyjny rząd Vichy zgadzał się z kolejnymi żądaniami Japonii i czynił kolejne ustępstwa na rzecz japońskiego rządu.

Tak więc od przełomu 1941 roku Wietnam i reszta państw indochińskich znajdowała się pod panowaniem państwa Osi. Oczywistymi konsekwencjami zmienia się układu sił na frontach podczas II wojny i przejmowania inicjatywy przez Aliantów było pojawienie się sprawy Indochin na konferencjach międzynarodowych. Poczynając od spotkania w Kairze (22 – 26 listopada 1943) gdzie Roosevelt wysunął propozycję chińskiemu przywódcy Chiang Kai-shekowi przejęcia kontroli nad 3 państwami indochińskimi (co nie było wiążącym zobowiązaniem, ale raczej chęcią wybadania stosunku Chin do spraw indochińskich).

Na konferencji w Teheranie Roosevelt zaproponował już bardziej realne rozwiązanie tej sprawy – zarząd powierniczy w skład, którego miało wchodzić po jednym przedstawicielu Francji, Republiki Chin, ZSRR i 12 przedstawicieli Indochin (możliwy był też udział USA i Filipin w tym zarządzie). Celem tego tworu było nadanie państwom Indochin niepodległości w ciągu 20-30 lat. Za tym pomysłem opowiadał się przede wszystkim Roosevelt a popierał go Stalin, zdecydowanie przeciw byli Winston Churchill i Charles de Gaulle, którzy chcieli bronić mocarstwowej pozycji swoich państw, co oczywiście równało się z utrzymaniem swoich zamorskich posiadłości.

Warto też zwrócić uwagę na podejście Roosevelta do de Gaulle’a, którego, do pewnego czasu, nie respektował jako francuskiego przedstawiciela. Z czasem sytuacja zmieniała się na korzyść Francji – ponieważ prezydent Stanów Zjednoczonych zrozumiał, że Francja po klęsce Niemiec będzie najważniejszym sojusznikiem USA na kontynencie europejskim w rozgrywce z radzieckim komunizmem. Taki rozwój sytuacji pozwolił na bardziej jednoznaczne wypowiedzi de Gaulle’a, który w 1945 sprecyzował francuskie podejście do sprawy Wietnamu i jego sąsiadów: ”Francja nie akceptuje żadnych dyskusji na temat swojej pozycji w Indochinach. Pozostaje to w zgodzie z prawem międzynarodowym i żaden kraj dotychczas nie zakwestionował tego stanu rzeczy”.

Na konferencji w Jałcie Roosevelt prezentował już zdecydowanie inne stanowisko w sprawie Wietnamu, chociaż to właśnie na początek roku 1945 przypadają osobiste kontakty USA z Ho Chi Minhem – ikonom wietnamskich dążeń niepodległościowych. Jako przewodniczący najważniejszej partii wietnamskiej – Viet Minhu już od pewnego czasu szukał pomocy u innych państw w stworzeniu niepodległo państwa wietnamskiego (w 1944 wszedł w skład Tymczasowego Rządu Wietnamu stworzonego pod egidą Chin) i w 1945 roku stwierdził (jak się później okazało naiwnie), że USA zagwarantuje mu niepodległość.

W tym celu spotkał się z gen. Chennaultem, a na wiosnę 1945 do Wietnamu przybył pierwszy przedstawiciel amerykańskiego wywiadu OSS, a 16 lipca dotarł mjr Allison Thomas w celu dostarczenia broni i szkolenia elitarnej jednostki gen. Vo Nguyena Giapa (który później obok Ho Chi Minha stał się najważniejszą postacią w wojnach wietnamskich) – „Deer Mission”. Na konferencji w Poczdamie zostały powzięte ostateczne decyzje związane z Indochinami – armia chińska miała zająć Indochiny do 16 równoleżnika , a armia SEAC (Dowództwo Azji Południowo – Wschodniej) pod dowództwem brytyjskiego lorda admirała Louisa Mountbattena tereny leżące na południe od tego równoleżnika .

Po udanym zakończeniu tych misji Indochiny miały wrócić pod panowanie Francji, ale w celu przygotowania ich do pełnej niepodległości – co oczywiście nie spodobało się niektórym przedstawicielom francuskim (dlatego Ho Chi Minha zaczęto przedstawiać jako zagorzałego komunistę działającego dla III Międzynarodówki radzieckiej, chociaż w tym czasie Ho nie określił jeszcze zdecydowanie swojego programu politycznego, ponieważ najważniejsza dla niego była niepodległość).

Rewolucja sierpniowa, prowadzona przez Ho Chi Minha i Giapa jeszcze bardziej skomplikowała już i tak bardzo trudną sytuację. 18 sierpnia Japończycy oddali władzę w ręce Wietnamczyków (od 11 marca 1945 japoński ambasador proklamował „niepodległość” państwa wietnamskiego – rządzonego przez wietnamskiego cesarza Bao Daia, którego premierem był Tran Trong Kim) – co było wyraźnie antyfrancuskim gestem. Tego samego dnia de Gaulle mianował Thierry’ego d’Argenlieu Wysokim Komisarzem Francji w Indochinach.

22 sierpnia został rozpędzony pro-japoński rząd Tran Trong Kima, a abdykujący tego samego dnia Bao Dai uznał władzę Viet Minhu. 2 września Ho Chi Minh w towarzystwie sprzyjających mu przedstawicieli amerykańskiego OSS-u proklamował ukonstytuowanie się Demokratycznej Republiki Wietnamu. W związku ze zbliżającym się spotkaniem Komisji do spraw Dalekiego Wschodu Ho wysyłał telegramy do Trumana i amerykańskiego sekretarza stanu w celu zapewnienia Wietnamowi niepodległości, na które jednak nie uzyskał odpowiedzi. Amerykanie woleli nie wypowiadać się otwarcie na temat francuskiej kolonii, aby nie zachwiać swojej pozycji, a po cichu zaczęli dostarczać Francuzom pomoc materiałową.

6 stycznia 1946 Ho zorganizował wybory, które miażdżąco wygrała partia Ho – Viet Minh (wg oficjalnych danych zdobyli 97% głosów). Wybory te miały dać Ho Chi Minhowi lepszą pozycję do walki z francuskimi i chińskimi okupantami. Po ostatecznym zajęciu Wietnamu przez Francję pojawiły się dwie opcje: koncyliacyjna i konfrontacyjna . „Wreszcie 6 marca 1946 roku doszło do zawarcia wietnamsko-francuskiego porozumienia legalizującego restytucję francuskiej administracji na północy.

Jednocześnie Republika Francuska uznawała DRW z własnym rządem, parlamentem, siłami zbrojnymi i skarbem, zastrzegając sobie przynależność DRW do tzw. Federacji Indochińskiej oraz Unii Francuskiej, przy czym o zjednoczeniu wszystkich części państwa wietnamskiego miało zadecydować ogólnonarodowe referendum, które odnoszono do statusu Kochinchiny.” Kolejna konferencja miała miejsce 18 kwietnia 1946 w Dalat (obie strony były reprezentowane przez polityków opowiadających się za opcją konfrontacyjną – d’Argenlieu i Giapa). Dotyczyła ona Federacji Indochińskiej i Unii Francuskiej .

Na konsekwencje kuriozalnych postanowień nie trzeba było długo czekać – d’Argenlieu posuwał się dalej tworząc „autonomiczną Republikę Kochinchiny”, a Ho i Giap rozpoczęli przebudowę struktury militarnej tworząc Front Lien-Viet w celu przygotowania się do przyszłych starć. Ostatnie spotkanie w Fontainebleau dla Ho było już tylko dobrym sposobem na zyskanie czasu do rozpoczęcia nieuniknionej wojny. Podpisany tam modus vivendi został określony jako coś więcej niż nic.

Starcia, które miały miejsce w listopadzie uświadomiły Francji, że jeżeli nie chcą wojny muszą dać więcej wolności Wietnamczykom, ale nawet wysłanie w grudniu Jeana Sainteny’ego (cieszącego się zaufaniem Ho) i powołanie nowego rządu na czele z Leonem Blumem, który opowiadał się za niepodległością Wietnamu nic już nie pomogło – 19 grudnia 1946 roku wybuchła regularna wojna.

Pierwszy etap wojny

Viet Minh przystąpił do wojny dysponując 150 000 żołnierzy, z czego tylko 30% stanowiły regularne jednostki bojowe. Wyposażenie armii Viet Minhu było bardzo słabe – 50 dział, 650 sztuk broni automatycznej, 150 sztuk karabinów moździerzy. Po „zakupach” w Tajlandii przybyło 600 sztuk karabinów, 400 sztuk pistoletów maszynowych, 5 dział przeciwlotniczych, 200 min przeciwpiechotnych i 1000 granatów. Braki w wyposażeniu i wyszkoleniu rekompensowały natomiast wysokie morale armii, która miała przecież walczyć o niepodległość swojego państwa. Do walki z wietnamskimi partyzantami Francuzi wystawili 100 000 dobrze wyszkolony i wyekwipowany korpus.

Wspaniały (w porównaniu z Viet Minhem) sprzęt bojowy będący w posiadaniu Francji, wziął się z kilku źródeł: przede wszystkim Francuzi mogli skorzystać ze sprzętu bojowego pozostawionego przez Brytyjczyków (o wartości ok. 77 mln dolarów), dodatkowo ważnym atutem francuskim stał się sprzęt bojowy pozostały po Japończykach, a ponadto od 1945 roku Francuzi korzystali z pomocy materiałowej pochodzącej od USA. Oba rządy opracowały taktykę działania podzieloną na 3 części. Założenia wietnamskiej taktyki zostały przedstawione przez gen. Vo Nguyena Giapa i Trounga Chincha.

Wojna ta miała przyjąć charakter wojny ludowej opartej na założeniach chińskiego, komunistycznego przywódcy Mao Ze-Donga i została określona 3 etapami:

1) Etap defensywny – w trakcie którego być może zajdzie potrzeba oddania miast w ręce Francuzów

2) Faza przesilenia – umocnienie pozycji armii wietnamskiej przy jednoczesnym postępującym osłabieniu przeciwnika

3) Zwycięska generalna ofensywa armii rewolucyjnej.

Francuska taktyka militarna przedstawiała się następująco:

1) Osiągnięcie pełnej kontroli nad głównymi połączeniami drogowymi i rzecznymi śródlądowymi szlakami komunikacyjnymi tudzież ustanowienie jednej lub kilku głównych baz – punktów zaopatrzeniowych dla własnych jednostek. Przejęcie najgęściej zaludnionych miast, centrów handlowych, „spichlerzy żywności”, opanowanie głównych delt rzek i wybrzeża.

2) Technika plam oliwy – stopniowe przejmowanie kontroli nad pozostałymi szlakami komunikacyjnymi, tworzenie gęstej sieci baz zaopatrzeniowych, rozciąganie kontroli na cały rejon i stopniowe oczyszczanie terenów.

3) Ostateczna pacyfikacja całego regionu, polegająca przede wszystkim na wyeliminowaniu „wywrotowych nastrojów” wśród ludności tubylczej, zwiększeniu jej aktywnego udziału w walkach przeciw Viet Minhowi, przy jednoczesnej rozbudowie sił samoobrony oraz przywrócenie pełni władzy francuskiej administracji.

Warto zwrócić uwagę na fakt, że początkowe założenia obu armii były bardzo do siebie podobne, co wynikało z faktu, że plany wietnamskie oparły się na doświadczeniach chińskich, ponadto Ho Chi Minh był świadomy początkowej przewagi wroga. W pierwszej fazie wojny Viet Minh położył największy nacisk na opanowywanie terenów wiejskich i szkolenie bojówek partyzanckich do samoobrony terytorium, działań partyzanckich, a potem do kontrofensywy. Rok 1947 upłynął pod znakiem sukcesów ofensywy francuskiej, wynikających jednak (jak już wyżej wspomniałem) z założeń Viet Minhu, który na razie unikał większych starć i był gotowy oddać w ręce Francuzów większość terytorium.

Najważniejszym przedsięwzięciem armii francuskiej w 1947 była wielka ofensywa na Viet Bac (październik), która miała na celu uwięzienie Ho Chi Minha, który jednak uniknął zasadzki. Od połowy 1947 dowódca wojsk wietnamskich Giap zaczął z powodzeniem realizować przesilenie czyli wojnę na wyczerpanie. Armia wietnamska cały czas wzrastała w siłę, aby już na przełomie 1948 i 1949 osiągnąć stan 250 000 żołnierzy, co oczywiście musiało przynieść konsekwencje – na początku 1949 Viet Minh kontrolował 55% terytorium wietnamskiego i 12 mln mieszkańców.

Oprócz tego postępowała dezorganizacja administracji francuskiej, co było spowodowane działaniami sabotażowymi Viet Minhu. Co lepiej zorientowani przedstawiciele władz francuskich i amerykańskich rozumieli sytuację, do której doszło – wbrew temu co podawano opinii publicznej Francuzi nie zdobywali następnych terenów i nie realizowali założonych punktów planu militarnego, co więcej tracili inicjatywę na rzecz bojówek wietnamskich. Dlatego niektórzy przedstawiciele rządu francuskiego i amerykańskiego zaczęli szukać kompromisowego rozwiązania. Próby zaprowadzenia pokoju w Wietnamie podejmowane przez rząd Paula Ramadiera nie przyniosły żadnych konkretnych rezultatów, a tylko upewniały wietnamskie dowództwo, że drogą negocjacji nie osiągną żadnych satysfakcjonujących postanowień. Wtedy to zaczęła się propaganda przedstawiająca Ho Chi Minha jako komunistę na rozkazach ZSRR, która też okazała się nie trafiona, ponieważ misja Moffata (posłańca amerykańskiego) wykazała bezpodstawność tych twierdzeń.

Już od maja 1947 roku wzrosło francuskie zainteresowanie byłym cesarzem Wietnamskim Bao Daiem. 5 lipca 1947 miało miejsce pierwsze spotkanie Bao Daia z francuskim wysłannikiem Paulem Musem, na którym Bao zadeklarował, że jeżeli poprą go Wietnamczycy jest w stanie wrócić do Wietnamu. Głównym celem dialogu z eks cesarzem było stworzenia wolnego państwa wietnamskiego, na czele z Bao Daiem, które wstąpiłoby do Unii Francuskiej. Pod koniec roku po wcześniejszym spotkaniu z amerykańskim wysłannikiem Bullitem , Bao przystąpił do dalszych rokowań z Francuzami (spotkanie na okręcie „Duguay – Trouin” Bollearta z Bao Daiem).

Podpisanie ostatecznego porozumienia trwało długo – 6 czerwca 1948 zostało podpisane wstępne porozumienie, a 8 marca 1949 doszło do podpisania Umowy z Elysee pomiędzy prezydentem Republiki Francuskiej Vincentem Auriolem a cesarzem Bao Daiem na temat niepodległego Wietnamu, posiadającego własne siły zbrojne, do których Francja zobowiązała się dopomóc. Oficjalnie Bao Dai stanął na czele Wietnamskiego państwa alternatywnego do DRW.

Rok 1948 i 1949 to poszukiwanie mądrego rozwiązania problemu wietnamskiego przez Francję, upadek francuskich założeń militarnych, odwracanie się Ho Chi Minha od współpracy z USA, spowodowanego „neutralnością” Stanów Zjednoczonych i ogólne ewoluowanie konfliktu kolonialnego do przyjęcia charakteru międzynarodowego. Powstanie Chińskiej Republiki Ludowej i oparcie się Viet Minhu na ChRL, zmusiło USA do zajęcia zdecydowanego stanowiska. Konflikt ten stawał się następną sceną walk podczas Zimnej Wojny.

Przełom

Sytuacja w Azji a szczególnie na Dalekim Wschodzie uległa diametralnej zmianie po powstaniu Chińskiej Republiki Ludowej Mao Ze-donga. USA poniosło całkowitą klęskę w Chinach – popierany przez USA Kuomintang Chiang Kai-sheka, po długich walkach uległ komunistycznemu przeciwnikowi. Komunistyczne siły osiągnęły znaczącą przewagę na Dalekim Wschodzie, godząc bezpośrednio w interesy USA.

Wydarzenia z 1950 roku stały się kluczowe dla wydarzeń na półwyspie indochińskim. 18 stycznia 1950 roku DRW nawiązało stosunki dyplomatyczne z ChRL – w ten sposób stworzył się wietnamsko – chiński sojusz, wymierzony przeciw francuskiemu panowaniu w Indochinach. To wydarzenie rozpoczęło długi łańcuch, którego skutki były trudne do przewidzenia. Pierwszym państwem, które odpowiedziało na wietnamsko-chińskie porozumienie było ZSRR, które śladem komunistycznych Chin uznało Ho Chi Minha za przywódcę Demokratycznej Republiki Wietnamu. Viet Minh nabierał coraz większej pewności siebie czując poparcie ChRL, która zaczęła szkolić wietnamskie bojówki partyzanckie.

Francuzi i Amerykanie bardzo dobrze rozumieli, że wspólna granica wietnamsko-chińska nie wróży nic dobrego. Dopiero te wydarzenia skłoniły francuskie Zgromadzenie Narodowe do ratyfikowania porozumienia z Elysee – uznało niepodległość Wietnamu w ramach Unii Francuskiej 2 lutego.

7 lutego Stany Zjednoczone uznały narodowy rząd cesarza Bao Daia, nawiązując tym samym dyplomatyczne stosunki z Republiką Wietnamu i dwoma pozostałymi koloniami francuskimi. Następne miesiące przyniosły wzmożone rozmowy francusko-amerykańskie na temat przyszłości Wietnamu i reszty Indochin. Tymczasem Viet Minh przechodzi do kontrofensywy – dowódca wojsk Giap oznajmił w lutym przejście działań swojego wojska do III fazy działań zbrojnych.

8 maja amerykański sekretarz stanu Dean Acheson oznajmił podpisanie porozumienia dotyczącego amerykańskiej pomocy militarnej i ekonomicznej dla państw indochińskich, czyli dla zrzeszonej w Unii Francuskiej Republiki Wietnamu cesarza Bao Daia, Królestwa Laosu i Kambodży. Jest to data rozpoczynająca rzeczywiste zaangażowanie USA na Półwyspie Indochińskim. Pod koniec czerwca do Wietnamu na lotnisko w Sajgonie przybywają pierwsze samoloty w ramach dostaw amerykańskich – do końca 1950 roku pomoc materiałowa dla Francji osiągnęła sumę 164 mln dolarów.

Stany Zjednoczone postanowiły zapobiegać wszystkimi możliwymi środkami rozprzestrzenianiu się komunizmu, ale z wykluczeniem interwencji zbrojnej swoich wojsk, tak więc zostało postanowione, że z komunizmem na Półwyspie Indochińskim będą walczyli Francuzi wspierani przez amerykańskie fundusze. Mimo bardzo słabej pozycji własnych wojsk w Wietnamie Zgromadzenie Narodowe nadal nie rozumiało powagi sytuacji, co doprowadziło do katastrofalnej sytuacji na początku października. Viet Minh rozpoczynając kontrofensywę dysponował już pokaźnymi siłami, a z czasem jej trwania wojsko było cały czas udoskonalane. Vo Nguyen Giap w drugiej połowie 1950 roku dysponował 250 000 żołnierzy, którzy byli wtedy dobrze uzbrojeni, bardzo dobrze wyszkoleni, a ogólna sytuacja w Wietnamie jeszcze bardziej zachęcała ich do walki.

Ho Chi Minh w 5 rocznice rewolucji sierpniowej powiedział, że ten czas został bardzo dobrze wykorzystany przez Viet Minh – utworzenie państwa uznanego przez dwa największe, komunistyczne mocarstwa było naprawdę wielkim sukcesem; pochwalił także dowódcę wojsk – Giapa – za jego wkład i oddanie w walkę o niepodległość. W sierpniu w Paryżu postanowiono redukcję Korpusu Ekspedycyjnego o 9 tys. W połowie września Viet Minh uderzył na Dong Khe i zdobył to miasto, co bardzo skomplikowało ewakuację garnizonu Cao Bang (właśnie ten garnizon miał być ewakuowany na mocy sierpniowych postanowień). W pierwszych dniach października miała nastąpić ewakuacja przy pomocy jednostki specjalnej.

Jednak błędy w trakcie operacji umożliwiły Giapowi ofensywę, która skończyła się rzezią 6 tys. Francuzów. Widząc rosnący w siłę Viet Minh, jego zdecydowanie i bezwzględność żołnierze w północnej części Tonkinu popadali w panikę. W nocy z 17 na 18 października garnizon stacjonujący w Lang Son wycofał się w popłochu na wieść o zbliżaniu się Viet Minhu zostawiając cały skład broni i amunicji. W przeciągu ponad półrocznej ofensywy Viet Minh wyeliminował wojska francuskie z północnej części Tonkinu i uzyskał strategiczną przewagę, czego nie zawdzięczał Chinom, a raczej taktyce swego dowódcy, błyskawicznym i bardzo dobrze zaplanowanym atakom. Wobec zupełnie przeciwnej postawy Francuzów na froncie, USA skrytykowało Francję za ich nieporadność i brak chęci do walki.

W listopadzie 1950 po włączeniu się Chin do wojny w Korei, francuskie dowództwo postanowiło nominować generała Jeana de Lattre Tassigny na stanowisko głównodowodzącego francuskimi siłami zbrojnymi w Indochinach (co było jedną z niewielu pozytywnych decyzji francuskiego dowództwa).

W grudniu wyrażono oficjalną zgodę na tworzenie Wietnamskiej Armii Narodowej oficjalnie podległej cesarzowi, a w praktyce dowodzonej przez francuskich generałów. Rok 1950 zadecydował o uznaniu wojny w Wietnamie za konflikt „wolnego świata” z komunizmem . Mimo bardzo słabej pozycji wojsk francuskich w Wietnamie Stany Zjednoczone nie zdecydowały się na wysłanie swoich wojsk obawiając się konfrontacji zbrojnej z Chinami, co najprawdopodobniej doprowadziłoby do kolejnej wojny światowej.

Od Indochin Francuskich do Dien Bien Phu
Nominacja Jeana de Littre Tassigny bardzo szybko okazała się wyśmienitą – generał cieszył się dużym szacunkiem pośród swojego wojska, potrafił szybko zmobilizować i podnieść morale swojej armii, zachęcić nawet młodzież wietnamską do wstępowania do francusko-wietnamskiej armii w celu walczenia o prawdziwą niepodległość, a także prowadził bardzo skuteczny dialog z amerykańskimi dowódcami (potrzebną mu pomoc materiałową potrafił uzyskać od USA strasząc przed „teorią domina” i zapewniając o słuszności działań). Już w styczniu 1951 roku wprowadził tzw. Linię de Lattre – otaczającą obszar położony między Hanoi a Hajfongiem.

W pierwszej połowie roku 1951 3-krotnie powstrzymał ofensywy Viet Minhu – w styczniu pod Vinh Yen, w marcu pod Mao Khe i w maju pod Phat Diem. Te trzy udane akcje defensywne, w których przy okazji zadano dotkliwe straty Viet Minhowi potwierdziły niezbędność amerykańskich dostaw materiałowych. Vo Nguyen Giap zrozumiał, że ma wreszcie godnego siebie przeciwnika – zreorganizował swoją armię, taktykę działań kładąc bardzo dużą uwagę na ochronę przeciwlotniczą. W 1951 powstała Partia Pracujących Wietnamu – Lao Dong. Była to typowo komunistyczna organizacji dążąca do socjalizmu na wzór sowiecki. Wyraźnie było widać współpracę Viet Minhu z ZSRR i ChRL, od których to dostawali dużą pomoc materiałową, a także niezbędne wyszkolenie.

17 maja Truman podpisał dokument NSC48/5, który określał charakter amerykańskich działań na Półwyspie Indochińskim – wsparcie materiałowe, ale absolutnie nie wysyłanie swoich wojsk. We wrześniu 1951 nastąpiła kolejna próba ofensywy Giapa, a w listopadzie wysłał 25 tysięczną grupę, aby przeniknęła linię Lattre i rozpoczęła akcję dywersyjną. Tymczasem de Lattre zdecydował się na pierwszą ofensywną akcję – jego spadochroniarze zdobyli bazę w Hoa Binh. Jednak już w lutym baza ta powróciła we władanie Viet Minhu. Ten fakt zbiegł się ze śmiercią de Lattre. Zauważalny stał się rozwój logistyki kierowanej przez Giapa.

Na początku 1952 roku znawcy tematyki indochińskiej Schuman i Letorneu – określili sytuację własnych wojsk w Wietnamie jako beznadziejną, przedstawiając też swoją opinię, że jednym mądrym wyjściem z sytuacji jest zawarcie „pokoju na honorowych warunkach”. Generał Salan (dowodzący po Lattre) pierwszy raz posłużył się terminem „wietnamizacji” według której walki w Wietnamie powinny się opierać na Wietnamczykach a nie na Francuzach – WAN otrzymał amerykańskie szkolenie. We Francji już zdecydowanie wypowiadano się za jak najszybszym ewakuowaniem Francuzów z Wietnamu – budżet podupadał, a także pojawiła się kwestia niemiecka.

W II połowie 1952 nadarzyła się Francuzom wspaniała możliwość akcji ofensywnej na Viet Minh (mieli dużą przewagę nad będącą koło nich armią Giapa) jednak została ona uprzedzona przez wietnamskiego dowódcę, który bardzo dobrze rozumiał, że jeżeli to Francuzi by zaatakowali to jego sytuacja znacznie się pogorszy. Na przełomie października i listopada 1952 francuski generał Salan zdecydował się na „Operaję Lorraine”, która mimo początkowych sukcesów zakończyła się totalną klapą, czego przyczyną były zbyt rozciągnięte linie zaopatrzeniowe. Nieudany atak Giapa na Na Son w listopadzie 1952 (śmierć 6 tysięcy jego żołnierzy), zadecydował o ataku na Laos w grudniu i wielkiej ofensywie w kwietniu 1953.

W Stanach Zjednoczonych podpisano następny dokument – NSC124/2 odnośnie działań w Wietnamie – zapobieganie agresji chińskiej, która była bardzo prawdopodobna w związku z zakończeniem działań wojennych w Korei. Nowym dowódcą francuskich sił zbrojnych w Wietnamie został gen. Henri Navarre, który przedstawił „Plan Navarre’a” jako „honorowe rozwiązanie”. Ten plan miał polegać na skoncentrowaniu sił, zwiększeniu udziału samych Wietnamczyków w walkach, oczyszczenie delty Rzeki Czerwonej z partyzantki wietnamskiej i akcję ofensywną, która umożliwiłaby honorowe opuszczenie Wietnamu. Jednak wybór Nawarry – zdobycie Dien Bien Phu był zupełnie nietrafiony. Ta baza nie miała większego znacznia. Akcja spadochroniarzy pod koniec 1953 udała się a sama baza została obsadzona 16 000 francuskich żołnierzy.

Atak z 13 na 14 marca 1954 wojsk Giapa zaskoczył zupełnie Francuzów, a przede wszystkim użycie po raz pierwszy przez Giapa artylerii. Rząd amerykański widząc niechybny upadek swojego sojusznika w Wietnamie gorączkowo poszukiwał jakiegoś rozwiązania – dlatego w kwietniu pojawił się plan operacji „Sęp”, do której jednak nie doszło, ponieważ angielski premier Eden ostro ją zawetował. 8 maja ten temat upadł, ponieważ Viet Minh zdobył Dien Bien Phu biorąc 11 000 francuskich zakładników. Bilans strat w walce o Dien Bien Phu to śmierć 3 000 Francuzów i 8 000 żołnierzy Viet Minhu.

Tak więc działania wojenne I Wojny Indochińskiej się zakończyły, a ostateczne decyzje miały zostać podjęte w Genewie. Bilans tej wojny to 148 000 zabitych po stronie francuskiej (Francuzi i Wietnamczycy walczący po stronie cesarskiej) i 850 000 zabitych po stronie Viet Minhu – 600 000 żołnierzy i 250 000 cywilów, jednak cel wojny został osiągnięty przez Viet Minh, a Ho Chi Minh mógł cieszyć się Victorią.

Postanowienia genewskie

Do stołu obrad w Genewie zasiedli przedstawiciele USA, Francji, Wielkiej Brytanii, ZSRR, ChRL , a także przedstawiciele Królestwa Laosu, Kambodży i przedstawiciele DRW i Republiki Wietnamu . Pierwszym postanowieniem stała się linia demarkacyjna, której projekt pierwsi wysunęli Brytyjczycy (premier Eden), a która szybko została podchwycona przez Zhou En-laia (premiera ChRL), jednak nie podobała się żadnemu przedstawicielstwu wietnamskiemu, które się zgodnie wypowiadały w tej sprawie, że chcą pełnej suwerenności i niezależności.

Nie umiejąc znaleźć consensusu ZSRR zaproponowało powołanie komisji pokojowej składającej się z państw, niezwiązanych z tym problemem, w celu sprawiedliwej oceny sytuacji (ZSRR przedstawiło oczywiście kandydaturę państw związanych z ZSRR m.in. Polskę). Mocarstwa zachodnie nie zgodziły się na proponowany przez ZSRR skład tej komisji, ale pomysł im się spodobał i powołano 3-członkowy komitet w tej sprawie, w skład której weszły: Polska jako przedstawiciel bloku państw komunistycznych, Kanada jako reprezentant państw zachodnich i Indie, które cieszyły się dużą popularnością państw azjatyckich. 19 lipca zapadły pierwsze decyzje – linia demarkacyjna wzdłuż 17 równoleżnika.

W ciągu kilku następnych dni postanowiono, że:
a) nastąpi zawieszenie broni w Wietnamie
b) obywatele wietnamscy będą mogli wybrać, w której części Wietnamu chcą mieszkać
c) Francja wycofa swoje siły z Indochin
d) w sierpniu nastąpią całkowicie wolne wybory w Laosie i Kambodży
e) Viet Minh wycofa swoje siły z Kambodży i Laosu
f) Powołano SEATO, które miało stać na straży pokoju w Azji, w skład którego weszły: USA, Francja, Wielka Brytania, Nowa Zelandia, Australia, Tajlandia, Filipiny i Pakistan.

Bibliografia:

1. Ostaszewski Piotr: Wietnam: najdłuższy konflikt powojennego świata 1945-1975, Warszawa: "DiG", 2000