Niniejsza praca ma na celu dostarczenie Czytelnikowi podstawowej wiedzy na temat kontynentu australijskiego. Opiszemy tutaj jego lokalizację i ukształtowanie poziome, budowę geologiczną, ukształtowanie terenu, gleby, stosunki wodne, klimat, florę i faunę, historię powstania Związku Australijskiego, przedstawimy jego podział administracyjny wraz z opisem walorów przyrodniczych i antropogenicznych oraz pokrótce opiszemy zagospodarowanie turystyczne. Ze względu na objętość pracy wspomniane zagadnienia będą opisane skrótowo. Większą ilość informacji można uzyskać po zapoznaniu się z bibliografią.
LOKALIZACJA I UKSZTAŁTOWANIE POZIOME
Australia jest najmniejszym kontynentem Ziemi o powierzchni niecałych 7,7 milionów km2, co stanowi około 5% ogólnej powierzchni lądów na świecie. Jest jedynym zamieszkanym kontynentem znajdującym się w całości na półkuli południowej. Jako samotny ląd wyłania się spośród wód oceanów Spokojnego i Indyjskiego Najbliżej niej leży Azja południowo-wschodnia, z którą łączy ją pomost archipelagów. Ocean Indyjski otacza Australię ze strony południowej, zachodniej i północnej zaś Ocean Spokojny oblewa ją od wschodu. Dłuższa oś kontynentu ma kierunek równoleżnikowy. Rozciągłość równoleżnikowa Australii wynosi maksymalnie 4100 km, południkowa z kolei maksymalnie 3200 km. Najdalej na północ wysunięty jest Przylądek Jork o szerokości geograficznej południowej 10°50’, a na południe Przylądek Wilsona o szerokości geograficznej południowej 39°08’. Najdalszym zachodnim krańcem Australii jest Przylądek Steep Point (113°09’ szerokości geograficznej wschodniej), a na wschodzie najdalej wysunięty jest Przylądek Byrona (153°42’ szerokości geograficznej wschodniej).
Australia, podobnie jak większość kontynentów zlokalizowanych na półkuli południowej, należy do lądów o słabo rozwiniętej linii brzegowej. Według niektórych opinii jej zarys można porównać do owalu z którego wycięto dwa fragmenty: Zatokę Karpentaria na północy i Wielką Zatokę Australijską na południu. Długość linii brzegowej wynosi około 19 700 kilometrów. Wybrzeża Australii są trudno dostępne: nizinne i bagienne na północy, riasowe na północnym zachodzie i wschodzie, klifowe na południu. Wzdłuż północno - wschodniego wybrzeża ciągnie się na długości ponad 2000 km największa na Ziemi - Wielka Rafa Koralowa.
HISTORIA POWSTANIA, BUDOWA GEOLOGICZNA I PEDOSFERA
Australia jest jednym z najstarszych kontynentów. Wraz z Afryką, Ameryką Południową, Antarktydą i Indiami stanowiła w przeszłości część Gondwany – wielkiego lądu, który powstał na przełomie prekambru i kambru na skutek rozpadu wielkiego superkontynentu zwanego Pangeą. W Australii można wyróżnić trzy wielkie obszary geologiczne:
Wyżyna Zachodnioaustralijska - zwana tarczą zachodnioaustralijską - to wypiętrzony obszar zajmujący 2/3 powierzchni kontynentu, ciągnący się aż do linii wyznaczonej od południa Wyspą Kangura a od północy Zatoką Księżniczki Charlotte.
Zbudowany jest z wielkich płatów skał starokrystalicznych i prekambryjskich. Początkowo znajdowały się tutaj góry powstałe w orogenezie kaledońskiej, które później uległy denudacji, a cały wspomniany obszar na skutek ruchów epejrogenicznych został wyniesiony kilkaset metrów w stosunku do Niziny Środkowej.
Wyżyna Zachodnioaustralijska obfituje w różnorodne surowce takie jak węgiel kamienny i brunatny, boksyty, rudy żelaza, ołowiu i cynku, miedzi, manganu, niklu, wolframu, tytanu, cyrkonu i uranu, złoto, srebro, ropa naftowa i gaz ziemny.
Nizina Środkowa – zwana depresja centralną – to obszar zajmujący wschodnią część wnętrza kontynentu. Jej podłoże zbudowane jest z podobnego materiału jak Wyżyna Zachodnioaustralijska, a przykryta jest utworami mezozoicznymi i czwartorzędowymi. Dzięki istnieniu tutaj nieprzepuszczalnych warstw skał, stworzyły się tutaj warunki do powstania wód artezyjskich, czyli wód gruntowych o wysokim ciśnieniu, uwięzionych między skałami. Dlatego też największym bogactwem kopalnym tego obszaru jest woda.
Góry Wschodnioaustralijskie – znane bardziej jako Wielkie Góry Wododziałowe - to wąskie pasmo powstałe w orogenezie hercyńskiej, odmłodzone przez późniejsze ruchy pionowe. Strefa górska ciągnie się wzdłuż wybrzeża od przylądka Jork, po cieśninę Bassa na południu i pojawia się ponownie na Tasmanii. Zbudowane są ze skał osadowych i skał wylewnych.
Większość obszaru Australii zajmują gleby pustynne, półpustynne i piaszczyste. We wschodniej części kontynentu występują gleby brunatne i płowe oraz ilaste wertisole, na południowym wschodzie zaś równikowe gleby ferrallitowe.
UKSZTAŁTOWANIE POWIERZCHNI
Australia jest najniższym z kontynentów na Ziemi. Jej średnia wysokość bezwzględna wynosi niespełna 300 m.n.p.m. Najwyższym wzniesieniem Australii jest znajdująca się w Alpach australijskich Góra Kościuszki o wysokości 2228 m.n.p.m, najniższym punktem jest depresja jeziora Eyre o wysokości 12 m.p.p.m. Na zajmującej 2/3 powierzchni kontynentu Wyżynie Zachodnioaustralijskiej przeważają obszary równinne z rozległymi pustyniami (Wielka Piaszczysta, Gibsona, Wielka Wiktorii). Ponad powierzchnią równin o średniej wysokości 300-600 m.n.p.m., wznoszą się ostańcowe pasma górskie i pojedyncze wzniesienia dochodzące w Górach MacDonnella do 1525 m.n.p.m. Należy w tym miejscu wspomnieć o znajdującej się na tym terenie pojedynczej skale zwanej przez Aborygenów Uluru zmieniającej swoje zabarwienie w zależności od pory dnia. Nizina Środkowoaustralijska ciągnąca się szerokim pasem między zatoką Karpentaria na północy a ujściem Murray na południu jest pocięta gęstą siecią okresowo płynących cieków wodnych. Zajmujące wschodnią część Australii Wielkie Góry Wododziałowe cechują się w większości rzeźbą wyżynną. Występuje tutaj szereg płaskowyży oddzielonych od siebie uwarunkowanymi tektonicznie, poprzecznymi obniżeniami. Łańcuch górski opada łagodnie w stronę wnętrza kontynentu, urywa się natomiast gwałtownymi progami w stronę wybrzeża oceanicznego.
KLIMAT
Umiejscowienie Australii na małych i średnich szerokościach geograficznych decyduje o równoleżnikowym przebiegu stref nasłonecznienia. Stąd też wielkie półwyspy na północy leżą w strefie klimatu okołorównikowego, zwarta masa kontynentu w strefie klimatów zwrotnikowych, a najbardziej na południe wysunięte pasy, wraz z Tasmanią – w klimatach zwrotnikowych. Podział ten jest jednak bardzo ogólny, ponieważ nie uwzględnia wyspiarskiego położenia kontynentu stanowiącego główny czynnik zróżnicowania regionalnego. Znad ciepłych wód Pacyfiku na wybrzeże wschodnie napływa przez cały rok powietrze nasycone parą wodną, które znaczną część swojej wilgoci pozostawia na stokach Gór Wododziałowych, a przepływając dalej na zachód ulega stopniowemu ociepleniu i przyczynia się do wysuszania terenu.
Wybrzeże zachodnie i południowe znajduje się pod oddziaływaniem zimnych prądów Oceanu Indyjskiego, co powoduje że opady w centrum kontynentu są sporadyczne o różnej intensywności na przestrzeni lat, a chłodne masy powietrza z zachodu i południa ogrzewają się nad lądem, powodując dalsze osuszanie gleby. Od południa atakują kontynent zimne wiatry antarktyczne, będące czynnikiem obniżającym temperaturę. Na wybrzeże północne napływają masy powierza lądowego znad kontynentu azjatyckiego, co powoduje że panuje tam klimat monsunowy gorący. Średnie roczne temperatury obniżają z północy na południe: od 28 stopni Celsjusza w Darwin do 15 stopni Celsjusza w Melbourne.
Można wyodrębnić następujące regiony klimatyczne Australii:
- Południowo-wschodni – panuje tutaj typ klimatu podzwrotnikowego jednostajnie wilgotnego, to znaczy zimy są tutaj ciepłe, lata umiarowego, opady całoroczne.
- Południowo-zachodni – klimat śródziemnomorski z maksimum opadowym od maja do lipca
- Wschodni brzeżny – klimat zwrotnikowy wilgotny z maksimum opadowym w miesiącach chłodnych
- Wschodni wewnętrzny – klimat kontynentalny
- Północny – klimat monsunowy gorący
- Wewnętrzny i zachodni – klimat zwrotnikowy kontynentalny z przewagą pustynnego
HYDROSFERA
Kontynent australijski jest bardzo ubogo zaopatrzony w wodę. W regionach klimatów kontynentalnych nie ma rzek stałych, a nawet okresowych. Nizinę Środkową pokrywa sieć rzek okresowych mających swe ujście w depresji słonego jeziora Eyre. Rzeki te napełniane, w okresach gwałtownych ulew występują z brzegów i rozlewają się po ogromnych obszarach równin. Na północy kontynentu istnieją krótkie rzeki zasilane opadami monsunowymi, podczas opadów obfitujące w wodę, częściowo zanikające w okresie suchym. Najwięcej rzek stałych, na ogół obfitujących w wodę, bierze swój początek w Wielkich Górach Wododziałowych i większości spływa wprost do Pacyfiku, a na północy również do zatoki Karpentaria. Największy systemem rzeczny Australii, tworzy płynąca na południowym wschodzie rzeka Murray (1632 km długości) i jej dopływ Darling (1858 km długości). Największe zbiorowiska jezior utworzyły się w obszarach bezodpływowych. Są to wspomniane już jezioro Eyre, a także Torrensa i Gairdner. Największe znaczenie dla gospodarki Australii mają uwięzione pomiędzy skałami wody artezyjskie, które wypływają albo samoczynnie, albo są wydobywane poprzez odwierty.
FLORA I FAUNA
Na skutek dość wczesnego odizolowania się kontynentu od innych lądów, biosfera Australii jest dosyć osobliwa i obfituje w wiele dziwacznych form niespotykanych na innych kontynentach. Wnętrze kontynentu zajmują pustynie piaszczyste bez roślinności oraz półpustynie ze słonoroślami i kolczastymi krzewinkami (karłowate akacje, eukaliptusy, kazuaryny, łobody) tworzące tak zwany skrub. Pustynie i półpustynie graniczą, zwłaszcza od północy, ze stepami twardolistnych traw. Na północy stepy przechodzą w sawanny, a te w lasy monsunowe. Wybrzeża południowo - wschodnie i południowo - zachodnie porastają lasy wawrzynolistne i zimozielone zarośla. Odrębna jest roślinność wschodniej części Australii: na obszarach o dużych opadach (głównie półwysep Jork) rosną wiecznie zielone lasy podrównikowe (figowce, palmy, pandanusy, liany i epifity), a na wybrzeżach północnych - namorzyny. Dalej na południe, w górach, występują wiecznie zielone lasy araukarii i notofagusów (buk południowy). Na najwyższych wzniesieniach Alp Australijskich znajduje się roślinność alpejska.
Faunę Australii bardzo licznie reprezentują torbacze takie jak kangury, koala (na zdjęciu), kret workowaty, wilk workowaty czy wombat. Można tu również spotkać rzadki i najosobliwszy rząd ssaków – stekowce (ssaki znoszące jaja) reprezentowany przez kolczatki i dziobaki. Ssaki łożyskowe, są reprezentowane przez nietoperze, nieliczne gryzonie i psa dingo, który przybył na kontynent wraz z ludami pierwotnymi. Bardzo ciekawa jest fauna ptaków – reprezentują ją strusie emu, altanniki, papugi, ptaki rajskie, kazuary. Wśród ryb można spotkać endemiczny gatunek rogozęba, będący przedstawicielem ryb dwudysznych. Wśród gadów znajdujemy tu krokodyla różańcowego i wiele gatunków węży. Na uwagę zasługuje także Wielka Rafa Koralowa
HISTORIA
Rdzennymi mieszkańcami Australii są Aborygeni. Według różnych szacunków ich liczbę przed przybyciem na kontynent Europejczyków od 300 tysięcy do 1 miliona. Pod względem antropologicznym Aborygeni tworzą odrębny typ australoidalny, wykazujący podobieństwa zarówno do typu negroidalnego, jak i europeidalnego. Przodkowie Aborygenów pojawili się w Australii około 40-60 tysięcy lat temu, przedostając się na te tereny prawdopodobnie z Azji, nie wiadomo jednak, czy zasiedlenia dokonali jednorazowo, czy fale ich migracji powtarzały się. Aborygeni nie stworzyli nigdy wspólnego języka i struktur państwowych, prowadząc plemienny i koczowniczy tryb życia. Gospodarka Aborygenów opierała się na zbieractwie, łowiectwie i rybołówstwie. Aż do czasu przybycia Europejczyków nie znali oni rolnictwa ani hodowli, nie posiadali umiejętności obróbki metali, obce było im tkactwo oraz garncarstwo. Ich wytwórczość ograniczała się do obróbki kamienia, drewna, kory, włókien roślinnych, a także materiałów pochodzenia zwierzęcego. Są oni twórcami licznych malowideł i rzeźb skalnych związanych z ich obrzędami. Obecnie rozproszeni są po całym regionie, część z nich zamieszkuje miasta i rezerwaty.
W Europie pierwsze wiadomości o istnieniu dużego lądu w południowej części Oceanu Spokojnego posiedli Portugalczycy. Już na początku XVI wieku dotarli oni do Archipelagu Malajskiego. Niemniej jednak w związku z porozumieniem zawartym z Hiszpanią, na podstawie którego wszystkie terytoria położone na wschód od 147 stopnia długości geograficznej wschodniej miały podlegać królowi hiszpańskiemu, zachowali to odkrycie w tajemnicy. Na początku XVII wieku wyruszyły ku brzegom Australii pierwsze ekspedycje holenderskie. Największymi sukcesami mogły poszczycić się wyprawy pod dowództwem Abla Tasmana. Opłynął on Australię od wschodu z północy na południe, odkrywając dużą wyspę nazywaną dziś Tasmanią. Niegościnne i bezludne brzegi nie przyciągnęły jednak Holendrów, kraj ten nie miał odpowiednich sił, środków i ochoty do kolonizacji nowych ziem, zwłaszcza że kolonizacja nie gwarantowała szybkiego rozwoju terytorium. Nie chcąc aby krajem tym władali konkurenci, Holendrzy swoje odkrycie zachowali również w tajemnicy. Właściwego odkrycia Australii dokonał Brytyjczyk James Cook w 1770 roku, który objął te ziemie we władanie korony brytyjskiej. W związku z utratą przez koronę brytyjską terytoriów dzisiejszych Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej, Australia stała się przedmiotem zainteresowania Wielkiej Brytanii jako miejsce zesłania i odosobnienia skazańców. Pierwsza flotylla pod dowództwem Artura Philipa przybyła do zatoki Jackson 26 stycznia 1788 roku, przywożąc 1200 osadników w tym 778 skazańców. Pierwsze osiedle nazwano Sydney na cześć ówczesnego ministra kolonii Wielkiej Brytanii, lorda Sydney. Od tego momentu na ponad 80 lat Australia stała się miejscem zesłania skazańców dla których nie było miejsca na wyspach brytyjskich. Mimo prób uprawy ziemi, początkowo kolonia nie była samowystarczalna i jej utrzymanie pochłaniało olbrzymie sumy. Szybkie zwiększanie się liczby skazańców, którzy musieli utrzymać zarówno siebie jak i przygotować miejsce dla następnych przybyszów wymusiło rozwój rolnictwa i hodowli. Rozwój osadnictwa wypierał Aborygenów z żyźniejszych terenów, a sama kolonia rozrastała się początkowo wzdłuż wschodniego wybrzeża. Kolonizacja Tasmanii nastąpiła jako reakcja na zainteresowanie się Francuzów tą częścią globu. Stopniowo rozszerzały się kontakty ekonomiczne kolonii nazwanej Nową Południową Walią. Do Portu Jackson zaczęły zawijać statki myśliwych zwierząt morskich. Sprzedawali oni tutaj mięso, skóry, tłuszcz fok i wielorybów, naprawiali statki, co przyczyniło się do powstania pierwszych stoczni. Po sprowadzeniu do Nowej Południowej Walii owiec, dzięki korzystnym warunkom naturalnym, rozwinęła się gwałtownie ich hodowla: skóry i wełna stały się stałym towarem eksportowym. W końcu lat 20-tych XIX w. Australia była największym producentem wełny na świecie. Intratność hodowli owiec wpłynęła na nasilenie ruchu migracyjnego z Europy do Australii, stała się również inspiracją do nowych wypraw w głąb kontynentu, w celu zbadania możliwości rozszerzenia pastwisk, a także eksploatacji bogactw naturalnych. Poszukiwaniem nowych terenów pod osadnictwo i hodowlę oraz nowych złóż zajmowały się Australijska Kompania Rolnicza oraz Kompania Ziemi Van Diemena. W tym czasie nastąpił okres odkryć geograficznych i gruntowne poznanie kontynentu. Na uwagę zasługuje tutaj udział Polaków w poznawaniu tego tajemniczego lądu. Największy wkład w poznanie a nawet odkrycie niektórych części Australii wniósł geolog i geograf Paweł Edmund Strzelecki, stąd też nazwa najwyższej góry w Alpach Australijskich.
W 1814 r. zmieniono nazwę kolonii Nowa Południowa Walia na Australia i objęto nią cały kontynent. Wraz z postępem osadnictwa powstały nowe kolonie:
1829 - Australia Zachodnia,
1834 - Australia Południowa,
1825 - Ziemia Van Diemena (od 1855 r. pod nazwą Tasmania)
1851 - Wiktoria,
1859 – Queensland
1911 - Terytorium Północne
W drugiej połowie XIX w. w Wiktorii, Nowej Południowej Walii, Queensland oraz Australii Zachodniej odkryto złoto, a także rudy żelaza i metali nieżelaznych w pozostałych koloniach, co przyczyniło się do dynamicznego rozwoju przemysłu, zwłaszcza wydobywczego i przetwórczego, transportu kolejowego i łączności telegraficznej oraz spowodowało gwałtowny napływ imigrantów z Wielkiej Brytanii, Europy, USA i Azji. Tylko w latach 1851 - 1860 przybyło do Australii ok. 700 tys. osób. Rozwój gospodarczy kolonii spowodował że coraz mniejszy sens miało traktowanie jej jako miejsca zesłania. Ostatecznie w 1868 roku zaprzestano przywozu więźniów.
Początkowo każdy stan miał swoją konstytucję i parlament, niemniej jednak niewydolność takiego systemu politycznego spowodowała konieczność poszukania nowych rozwiązań. Pod koniec XIX wieku nasiliło się dążenie do utworzenia federacji kolonii, które zostało zrealizowane w 1901 roku, po zatwierdzeniu przez Wielką Brytanię Australian Commonwealth Act, na mocy którego Australię przekształcono w dominium pod nazwą Związek Australijski, obejmujący 6 stanów. W 1911 r. jego stolicą została Canberra. Nowa federalna konstytucja Związku Australijskiego wprowadzała, zgodnie z brytyjską i amerykańską praktyką, trójpodział władzy na: ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą, a w przypadku konfliktu ustawodawstwa federalnego ze stanowym priorytet otrzymały przepisy federalne. Wiek XX jest okresem dynamicznego rozwoju Australii przerwanego jedynie przez światowy kryzys gospodarczy w latach 20 – tych. Początkowo Związek Australijski był związany sojuszem w Wielką Brytanią, lecz podczas II wojny światowej niedostateczna pomoc brytyjska zmusiły rząd do nawiązania współpracy z USA, w wyniku której Australia stała się jedną z głównych amerykańskich baz wojskowych w tej części Pacyfiku. W latach 60-tych radykalnej zmianie uległa polityka władz Australii w stosunku do Aborygenów, którym w 1967 r. przyznano pełnię praw obywatelskich, rozpoczęto zwracanie im części ziemi, a także przyznano fundusze na opiekę socjalną i edukację.
W 1992 r. wydano Native Title Act, zezwalający Aborygenom na zgłaszanie praw do zajmowanych przez nich terenów na podstawie "tubylczego tytułu do ziemi" i uznający ich za niepisanych, lecz legalnych jej właścicieli z czasów poprzedzających przybycie białych. Obecnie Australia jest krajem wysoko rozwiniętym z gospodarką opartą na bogactwach surowców mineralnych, nowoczesnym przemyśle wydobywczym, wysoko specjalistyczną produkcją rolniczą (hodowla owiec i bydła, uprawa trzciny cukrowej, zbóż, warzyw i owoców).
REGIONY TURYSTYCZNE
W światowym ruchu turystycznym Australia odgrywa najmniejszą rolę spośród wszystkich kontynentów. Spowodowane jest to głównie znacznym oddaleniem od Europy i Ameryki. Jednakże głównie dzięki rozwojowi komunikacji lotniczej i mniejszym kosztom podróży, liczba odwiedzających szybko wzrasta. Obecnie przemysł turystyczny stanowi 5% dochodu narodowego i daje zatrudnienie około 400 tysiącom osób. Corocznie odwiedza Australię ponad 2 miliony turystów, głównie z Japonii, Nowej Zelandii, USA, Wielkiej Brytanii. Podstawę wydzielenia regionów turystycznych stanowią główne jednostki administracyjne.
Nowa Południowa Walia – była pierwszym na kontynencie australijskim terenem osadnictwa europejskiego. Obecnie jest to największy stan pod względem liczby ludności i rozwoju przemysłowego. Pokrywa go gęsta sieć dróg samochodowych. Najważniejszymi obszarami turystycznymi są tutaj wybrzeża wraz z miastem Sydney, oraz Wielkie Góry Wododziałowe z ich najwyższą partią – Górami Śnieżnymi, stanowiącymi znany na całym świecie teren sportów zimowych. Stolica Nowej Południowej Walii Sydney jest największym miastem Australii, oraz najważniejszym portem tej części Pacyfiku. W centrum miasta można spotkać wiele starych domów w stylu kolonialnym. Do najważniejszych zabytków należy kościół St. James, oraz mennica z pierwszej połowy XIX wieku. Najbardziej charakterystyczną budowlą jest wielki gmach Opery na 7 tysięcy miejsc z dachem w kształcie rozciągniętych żagli. Innym słynnym obiektem jest most nad Zatoką Sydnejską, w przeszłości największy na świecie. Wielką atrakcją miasta jest również akwarium z fauną mórz południowych oraz liczne muzea ze sztuką Aborygenów i ludów Oceanii. Znajduje się tu również wiele plaż i przystani jachtowych.
Wielkie Góry Wododziałowe, ciągnące się wzdłuż wschodnich wybrzeży Nowej Południowej Walii należą do najlepiej zagospodarowanych pod względem turystycznym regionów Australii. Najwyższym pasmem są Alpy Australijskie, których dużą powierzchnię zajmują parki narodowe, między innymi Park Narodowy Kościuszki, na którego terenie znajduje się Góra Kościuszki. Alpy Australijskie to obszar turystyki pieszej w sezonie letnim i sportów narciarskich w zimowym. Do najpiękniejszych partii Wielkich Gór Wododziałowych należą Góry Błękitne leżące na zachód od Sydney. Na obszarze tego stanu wydzielono enklawę nazwaną Australijskim Terytorium Stołecznym w celu założenia stolicy Australii - Canberry. Miasto to leży w szerokiej dolinie Alp Australijskich. Dzięki dużej ilości zieleni i podzieleniu go przez sztuczne jezioro zaporowe i funkcjonalnemu zagospodarowaniu przestrzenie, stało się najpiękniejszą stolicą na świecie. Można tu odwiedzić Parlament, Australijskie Muzeum Wojny oraz ogród botaniczny.
Wiktoria – stan ten obejmuje południową część Wielkich Gór Wododziałowych, pozostałą część stanowią niziny pocięte licznymi rzekami stanowiącymi dopływy rzeki Murray. Wiktoria jest najgęściej zaludnionym stanem Australii. Większość ludności skupia się w stolicy stanu Melbourne. Melbourne jest wielkim ośrodkiem przemysłowym, handlowym i kulturalnym. Do najcenniejszych budowli zabytkowych miasta należą: Como – pałac w stylu kolonialnym, dawna siedziba rządu, oraz przeniesiony tu w całości z Anglii dom rodzinny kapitana Cooka. Najbardziej znanym obiektem sakralnym jest neogotycka katedra Świętego Patryka. Do innych atrakcji Melbourne należą Stadion Olimpijski z 1956 roku, liczne ogrody botaniczne z endemiczną roślinnością.. Popularną atrakcją w okolicach stolicy stanu jest wyspa Philips Island, gdzie można obserwować zamieszkałe tam pingwiny.
Queensland – zajmuje północno-wschodnią część Australii. Wnętrze jego jest równinne, a wschodnią część zajmują Wielkie Góry Wododziałowe. Linię brzegową urozmaicają wielokilometrowe piaszczyste plaże, liczne zatoki i wyspy, stanowiące tak zwane Złote Wybrzeże słynące przede wszystkim z możliwości uprawiania surfingu. W niewielkiej odległości od wschodnich wybrzeży ciągnie się na długości 2000 kilometrów Wielka Rafa Koralowa, bedąca wielką atrakcją turystyczną regionu. Powstała ona w ciągu milionów lat na krawędzi szelfu kontynentalnego. Znajduje się tutaj około 600 małych wysp skalistych i koralowych. Największym stanu miastem jest Brisbane. Jest to port wywozowy surowców rolnych i górniczych, oraz duży ośrodek przemysłowy. Zachowało się tutaj wiele budynków z okresu kolonialnego. Najważniejszymi obiektami turystycznymi są muzea ze zbiorami sztuki aborygeńskiej. W okolicach miasta atrakcją turystyczną jest Lone Pine Koala Sanctuary, gdzie żyją koala, kangury i inne zwierzęta australijskie.
Terytorium Północne – obejmuje rozległe obszary północnej i środkowej części Australii. Jest rzadko zaludnione i słabo zagospodarowane. Stolicą stanu jest Darwin, bedące centrum turystycznym tego obszaru. Region ten zamieszkuje wielu Aborygenów. W wilgotnych lasach równikowych i na stepach żyje jeszcze dużo dzikich zwierząt, między innymi bawoły, krokodyle oraz wiele gatunków ptaków. W celu ochrony przyrody utworzono na wschód od Darwin park narodowy Kakadu. Głównym szlakiem turystycznym Terytorium Północnego jest droga biegnąca z Darwin do Alice Springs. Alice Springs leży prawie w centrum kontynentu i jest jedynym miastem w promieniu setek kilometrów. Znajduje się tutaj siedziba Rogal Flying Doctor Sernice, służby zdrowia niosącej pomoc ludziom na obszarach setek tysięcy kilometrów kwadratowych. Jest tu także szkoła prowadząca naukę przez radio. Najbardziej przyciąga tu turystów znajdujący się niedaleko jak na warunki australijskie Ayers Rock – monolit skalny o długości 3 kilometrów i wysokości 335 metrów zmieniający swoje zabarwienie w ciągu dnia. Znajduje on się 470 kilometrów na południowy-zachód od Alice Springs. Dla tubylców jest on miejscem świętym.
Australia Zachodnia – jest największym stanem Australii obejmującym 1/3 obszaru kontynentu. Jest bardzo słabo zaludniona. Stolica Perth, portowe miasto na Oceanem Indyjskim, jest dużym ośrodkiem przemysłowym. Zachowało się w nim jeszcze sporo budynków z końca XIX wieku, między innymi stary sąd i młyn. Na wybrzeżach stany znajduje się kilka miejscowości wypoczynkowych, ciekawe są lasy eukaliptusowe, oraz tereny złotonośne.
Australia Południowa – jest również słabo zaludniona, lecz odbywa wielką rolę w produkcji rolniczej i przemysłowej. Stolicą stanu jest Adelaide, leżące nad Zatoką Saint Vincent. Najważniejszą funkcją miasta jest przemysł, nauka i kultura. Miasto ma nowoczesne Centrum Festiwalowe, Galerię Sztuki i Muzeum ze zbiorami sztuki aborygeńskiej, Melanezji i Nowej Gwinei. Najpopularniejszymi miejscami krótkich wycieczek są pobliskie Góry Lofty oraz rezerwat zwierząt Cleland. Dalsze wycieczki można odbywać na Wyspę Kangura, która jest dobrze zagospodarowana pod względem turystycznym oraz do doliny Barossa słynącej ze starannie utrzymanych winnic.
Tasmania – leży około 200 kilometrów na południe od kontynentu australijskiego. Wnętrze wyspy zajmują góry, w których zachowały się kompleksy lasów bukowych i sosnowych, a na południowym zachodzie – eukaliptusowych. Stolicą Tasmanii jest Hobart, leżące na południowym wybrzeżu wyspy. Zachowały się tu liczne budynki pochodzące z XIX wieku. Atrakcją turystyczną są także muzea, w tym muzeum morskie i kultury ludowej. Najważniejszymi terenami wypoczynkowymi są północne i wschodnie wybrzeża, gdzie znajdują się morskie ośrodki wypoczynkowe.
