Adam Mickiewicz - biografia

Adam Mickiewicz – twórca konwencji polskiego romantyzmu – urodził się 24 grudnia 1798 r. w Zaosiu pod Nowogódkiem (Litwa, obecnie Białoruś) w rodzinie drobnoszlacheckiej (przyszły poeta został wcześnie osierocony przez ojca – adwokata; szczególnie utkwiły w jego pamięci wspomnienia z okresu kampanii rosyjskiej Napoleona). Mickiewicz kończy szkołę ojców dominikanów w Nowogródku i wstępuje na Uniwersytet Wileński, jest słuchaczem seminarium nauczycielskiego (studiuje na Wydziale Fizyczno-Matematycznym oraz na Wydziale Literatury i Sztuki; jest uczniem L. Borowskiego, J. Lelewela, G.E. Groddecka). W tym okresie działa aktywnie w Towarzystwie Filomatów (ta organizacja o naukowym charakterze miała na celu wypracowanie zasad społeczeństwa doskonałego, a jej członkowie mieli poszukiwać dróg rozwoju intelektualno-duchowego). Mickiewicz pisze wtedy wiersze w konwencji klasycystycznej, zajmuje się również podobnego rodzaju krytyką literacką, debiutuje w 1818 r. w „Tygodniku Wileńskim” wierszem Zima miejska.

W 1819 r. poeta zostaje nauczycielem w Kownie, pracuje nad swoimi pierwszymi utworami romantycznymi (powstają wówczas ballady). Z tego okresu pochodzi jego znajomość z Marią Wereszczakówną. W 1820 r. powstaje Oda do młodości – manifest młodego pokolenia idealistów pragnących zmieniać świat.

W 1821 r. umiera matka poety. Rok 1822 przynosi pierwszy tom poezji Mickiewicza, powstają w tym czasie Dziady wileńsko-kowieńskie (od 1820 r., opublikowane w drugim tomiku – w 1823 r.). Ballady i romanse zawierają programową balladę polskiego romantyzmu Romantyczność. Jest ona manifestem nowej postawy poznawczej odwołującej się do takich kategorii, jak „czucie i wiara” (bliskich postawie etycznej – „współczucia” dla ludzkiego cierpienia). Tworząc ballady, poeta czerpie z folkloru, ukazuje niesamowitość świata i tkwiącą w nim tajemnicę. Rozpoczęty w 1823 r. proces filomatów prowadzi do aresztowania poety i zesłania go w 1824 r. w głąb Rosji. Mickiewicz podróżuje po rosyjskim imperium (zwiedza Krym), przebywa w Moskwie i Petersburgu, poznaje spiskujących dekabrystów, bywa w salonach i przede wszystkim staje się słynnym, świadomym swojego talentu poetą romantycznym (pisze m.in. Konrada Wallenroda i Sonety). Cykl Sonetów krymskich ukazuje podróż bohatera (wygnańca z ojczyzny) przez Krym, jego spotkania z tajemniczą naturą i kulturą. Poeta snuje refleksje poświęcone przyrodzie, kulturze i historii (namysł nad marnością dzieł ludzkich) oraz miejscem w nich człowieka.

W 1829 r. poeta opuszcza Rosję, podróżuje do Włoch przez Niemcy (gdzie spotyka Goethego) i Szwajcarię, krótko przebywa w Czechach. W tym okresie Mickiewicz zwraca się ku religii, zaczyna pogłębiać swoje życie duchowe; w 1830 r. poznaje we Włoszech swoją nową miłość – Ewę Henriettę Ankwiczównę.

W 1831 r. usiłuje przedostać się do walczącej Polski (przez Paryż i Wielkopolskę), co jednak się nie udaje. Poetycką odpowiedzią na upadek powstania listopadowego stają się Mickiewiczowskie Dziady drezdeńskie oraz Księgi narodu i pielgrzymstwa polskiego, zawierające zasady mesjanizmu (1832); twórca zaczyna także pracę nad Panem Tadeuszem. Borykający się z kłopotami finansowymi Mickiewicz pielęgnuje wówczas poetę Stefana Garczyńskiego, swojego przyjaciela, chorego na gruźlicę żołnierza powstania listopadowego.

W 1834 r. odbywa się ślub Mickiewicza z Celiną Szymanowską (w 1835 r. rodzi się pierwsze dziecko poety – córka Maria). Życie Mickiewicza w latach 30. ujawnia znamienną dwutorowość. Z jednej strony zagłębia się on w lekturach religijnych, obcuje z pismami mistyków (efektem będzie zbiór pt. Zdania i uwagi), pracuje nad swoim duchowym rozwojem, z drugiej natomiast uczestniczy w życiu emigracji, jest m.in. redaktorem „Pielgrzyma Polskiego”, działa w Towarzystwie Literackim, Towarzystwie Litewskim i Ziem Ruskich, Towarzystwie Naukowej Pomocy. Tym, co łączy obie te sfery, jest Mickiewiczowska wizja historii – świętej, realizującej plany opatrzności, posiadającej perspektywę eschatologiczną.

W 1839 r. poeta rozpoczyna wykłady literatury łacińskiej w Lozannie (powstają wówczas Liryki lozańskie, wieńczące dzieło poetyckie romantyka, będące wyrazem jego rozrachunku ze sobą, a także poszukiwania nowych dróg twórczych, poezji czystej), natomiast w roku 1840 – wykłady literatur słowiańskich w Paryżu, w Collge de France. Lata te są latami choroby Celiny i borykania się państwa Mickiewiczów z problemami finansowymi.

Rok 1841 przynosi początek znajomości Mickiewicza z Towiańskim; powstaje wówczas Koło Sprawy Bożej, w którym poeta pełni rolę namiestnika mistrza Andrzeja (zwłaszcza po jego usunięciu z Francji), pracując nad duchowym rozwojem członków Koła, pragnących odrodzić moralnie świat i w ten sposób odzyskać ojczyznę.

W 1844 r. zostają zawieszone wykłady Mickiewicza (przyczyną jest propagowanie idei napoleońskich oraz nauk Towiańskiego), w jego życiu mają miejsce skandale ideowe (związane z Kołem Sprawy Bożej) i osobiste (np. romans z Ksawerą Deybel).

W 1846 r. poeta zrywa z Towiańskim, nie godząc się z jego strategią bierności, i zakłada własne koło, pragnąc aktywnie wcielać w życie przyjęte zasady.

W 1848 r., w czasie Wiosny Ludów, organizuje we Włoszech legion polski, w 1849 r. redaguje „Trybunę Ludów”. Od roku 1852 Mickiewicz pełni funkcję bibliotekarza w Bibliotece Arsenału w Paryżu.

W 1855 r. wyjeżdża z misją polityczną do Konstantynopola (jest to czas wojny krymskiej), gdzie umiera; jego zwłoki zostają pochowane w 1856 r. na cmentarzu w Montmorency. W 1890 r. jego prochy złożono w krypcie katedry na Wawelu.

Wydawnictwo Park