Pozytywizm - sciąga

Bolesław Prus – ur sie w Hrubieszowie miał pochodzenie szlacheckie, osierocony wychował sie u krewnych. Uczył sie i studiował. Marzył o działalności naukowej, ale pracował jako korepetytor, robotnik, dokształcał sie w własnym zakresie. Zainteresował sie dziennikarstwem, pisał teksty publicystyczne ale i o sprawach społecznych i filozoficznych. Na początku lat 80 ukazały sie jego nowele a później jego powieści : “placówka””lalka”które ugruntowały jego wyskoką pozycję. 20.powieść realistyczna-pogłębiono psychologiczne portrety bohaterów i nałożono je (portrety) na krytyczną analizę zjawisk społecznych ("Lalka", "Emancypantki", "Nad Niemnem", "Rodzina Połanieckich") – przedstawiały jednostkowe dramaty na tle rozbudowanej panoramy rzeczywistości społecznej, dążąc do uszczegółowienia realiów, osadzenia utworu w konkretnym miejscu i czasie, wreszcie - do uświadomienia najważniejszych problemów społecznych i narodowych Eliza Orzeszkowa – urodzona w rodzinie ziemiańskiej pod Grodnem, uczyła sie w Warszawie, wyszła za mąż, pracowała nad własną edukacją, wzięła udział w powstaniu, za co jej mąż został zesłany do Rosji. Wkrótce osiada w Grodnie, z powodzeniem prowadzi wydawnictwo w Wilnie, silnie przeżyła pożar swego miasta, była zaangażowana w organizowanie pomocy, za życia dużo pisała za co dostała dwie nominacje do nagrody Nobla. Zmarła w Grodnie.Henryk Sienkiewicz – urodzony na Podlasiu w rodzinie szlacheckiej. Uczył sie i studiowała w Warszawie, tam też pracował jako dziennikarz w “Gazecie Polskiej” planował wraz z przyjaciółmi wyjazd do Stanów Zjednoczonych. Zwiedził Amerykę, wrócił do Polski, zwiedził Polskę, Europę i Afrykę, podczas swoich podróży pisał wiele powieści, nowel. 1.Pozytywizm (ogólnie) – początkiem epoki był upadek powstania styczniowego podczas którego Polska poniosła duże straty, utracono w sens romantycznych ideałów, ale trzeba było zaakceptować trudne warunki postyczniowej rewolucji, nauczyć sie w nich żyć, planować przyszłość.2.Cenzura – w Polsce cenzurze podlegały wszystkie druki, najbardziej cenzurowano literaturę piękną, łagodniej zaś czasopisma. Zabronione było pisanie wprost o współczesnych wydarzeniach historycznych.3.Podstawowe myślenie pozyt. Polegało na faktach, obserwowaniu rzeczywistości, śledzeniu przyczyn i skutków z których potrafili wyciągnąć obiektywne wioski. Odrzucili religię i metafizykę 4.sztandary pozytywistów: I. Scjentyzm-postawa myślowa wyrażona w haśle:”wiedza to potęga” czyli trzeba mieć wiedzę aby zrozumieć rzeczywistość i mieć wiedzę. II Ewolucjonizm- wszystkie formy bytu podlegają prawu ewolucji czyli nieustanie zmieniają sie i rozwijają III Utylitaryzm czyli przekonanie że wszystkie normy etyczne i zasady życia nie są nam dane od Boga. IV Organicyzm- czyli współpraca. Filozofowie uważali że społeczeństwo funkcjonuje i rozwija sie jak żywy oranizm.5.Mistrzowie fil. Pozyt: Auguste Comte/ Herbert Spencer/ John Stuart Mill/ Charles Darwin.6.Hasła pozyt. Praca organiczna/ praca u podstaw/ asymilacja żydów/ emancypacja kobiet7.Publicystyka – w Polskiej prasie zaczęły sie ukazywać czasopisma poświęcone literaturze i sztuce . Jednak były one cenzurowane. “przegląd Tygodniowy” “Niwa” “Kurier Warszawski” 8.Powieść tendencyjna: jest to przyjecie programy realiamu który uważali za utożsamienie rzeczywistości, ale po pewnym czasie stwierdzono że pisarz powinien najpierw przyjąć jakąś tezę która ma być rozwijana na zasadzie obserwacji i znajomości mechanizmów społecznych E.orzeszkowa “Marta”.9.Realizm: oznaczał skłonność tematów przyziemnych , płaskich, prozaicznych, dopiero później uznano go za najważniejszy z nurtów literatury i sztuki Xix.10.Naturalizm: jest to nowy nurt w XIXw zapoczątkował go Emile Zole i oznaczał badacza natury.11.Mistrzowie powieśći realistycznej: Stendhal ”czerwone i czarne”/ Honore de Balzac cylk”komedie ludzkie”/ Charles Dickens “klub Pickwicka”/ Nikołaj Gogd/ Anton czechow/ 12.Germinal- powieść o buncie górników z ubogiej osady. Przedstawia brutalne obrazy konflitków klas społecznych i płci13.szkice węglem- jest dowodem na to że już wcześnie w prozie jest działalność naturalistów, jest to karykaturalno-groteskowe przedstawienie beznadziejności wiejskiego bytowania. "Szkice węglem" Henryka Sienkiewicza - nowela opowiadająca właściwie zdarzenia makabryczne: chłop Rzepa zabił swoją żonę Rzepową, ucinając jej głowę siekierą, za to, że zdradziła go z pisarzem gminnym – Zołzikiewiczem.14.Nowele- kest to prosta forma piśmiennictwa , łatwo było ją sprzedać.Nowele inaczej szkice była to forma literackiej wprawki przed większą całością. Na nowelach próbowano różnych nowości.15.Malarze: Jan Matejko / Józef Brandt / Maksymilian Gierymski16.Utwory: B.Prus: katarynka, antek, kamizelka,omyłka //H.Sienkiewicz: Szkice węglem, janko muzykant, latarnik// e.orzeszkowa: Dobra Pani, Mendel Gdański, Dym. 17. "Daremne żale..." Adama Asnyka - utwór skierowany do "starych", do odchodzącego pokolenia - rzeczników idei i poezji romantyzmu. Asnyk kieruje ku nim poetyckie wyjaśnienie prostych reguł historii, nawołuje do uznania tych praw, zrozumienia i wejścia w naturalny bieg istnienia. "Do młodych" A. Asnyka - apostrofa skierowana do młodego, do wstępującego pokolenia, czyli do pozytywistów, do nowej fali ludzi aktywnych, pragnących działać na rzecz ogółu. To nie tylko manifest – to wiersz-nakaz, wytyczający kierunek działań. Poeta głosie młodym, by poszukiwali prawdy na swój własny sposób, by szerzyli wiedzę, budowali przyszłość. To ponadczasowy wymiar wiersza, bo ponadczasowa jest niechęć dzieci do dzieła rodziców. 18."Nad Niemnem" Elizy Orzeszkowej - Znajdujemy się w nadniemeńskiej krainie lat osiemdziesiątych dziewiętnastego wieku. Osią główną powieści jest intryga miłosna, a jej ośrodkiem Justyna Orzelska. Ma ona za sobą pierwszą miłość do Zygmunta Korczyńskiego, który ożenił się z majętną panną, lecz tego właśnie lata, znudzony miłością małżeńską, stara się "odgrzać dawne uczucie". Justyna odrzuca tę propozycję.Justyna - Jan. Ta miłość między dwojgiem ludzi narasta przez cały czas trwania powieści, jej kolejne etapy to wyprawy do obu Mogił, odwiedziny Justyny w Bohatyrowiczach, jej udział w pracach w polu. Jan powoli "wciąga" pannę w obręb swojego świata i ten świat zaczyna się jej podobać. Decyduje się zatem na związek z Janem, popełniając tym samym mezalians, gdyż Jan, jakby nie było, należy do schłopiałej szlachty. Decyzja Justyny jest też jakby zadośćuczynieniem przeszłości, "naprawv" starego błędu Marty, która bała się takiego kroku i odrzuciła niegdyś Anzelma Bohatyrowicza - stryja Janka. 19. "Lalka" Bolesława Prusa - powieść panoramiczna, skutkiem czego występuje w niej cała armia postaci - liczni przedstawiciele wszystkich warstw społecznych obojga płci, różnego zawodu i wyznania. Sceną wydarzeń jest Warszawa - w większości fabuły, bo epizody rozgrywają się też w Zasławiu i w Paryżu. Dzieje Stanisława Wokulskiego: Teraz mniejszość powieści: Wokulski powraca jako bogacz do Warszawy. Przy pomocy fortuny pragnie zdobyć miłość arystokratki panny Izabeli Łęckiej. Zdarzało się bowiem tak, że przed wyjazdem Rzecki "wypchnął" osowiałego Wokulskiego do teatru. To tam Stach ujrzał przecudne zjawisko: natchnioną twarz panny Izabeli. To dla niej zapragnął zdobyć fortunę, dla niej narażał życie i dla niej powrócił teraz do Warszawy. Zbliża się zatem Wokulski do arystokratycznych kręgów.