Ewolucja ściąga

Arystoteles - teoria stałości form i dynamiki życia.
Teoria Cuviera (koniec XVIII w. - nie był zwolennikiem ewolucji, wprowadził teorię katastrof tłumaczącą istnienie szczątków wymarłych org. Po każdej katastrofie a było ich kilka życie odradzało się na nowo.
Teoria Lamarcka - podał pierwsza rozbudowana teorię ewolucji i hipotezę powstania życia na ziemi. "Ewolucja jest procesem jednostopniowym. Zmiana w budowie org. Zachodzi na skutek ich własnego wysiłku - do wew. Dążności do doskonalenia się. Przyczyna zmian w org. Jest wpływa środowiska". Podał on prawa ewolucji:
1. Każdy narząd pod wpływem używania doskonali się i rozwija a pod wpływem nie używania uwstecznia się i zanika.
2. Nabyte w ten sposób cechy dziedziczą się o ile są wspólne dla obu płci.
Teoria ewolucyjna Darwina - był twórca podstaw współczesnego ewolucjonizmu. Naj. Praca - "O powstawaniu gatunków droga doboru naturalnego czyli o utrzymaniu się doskonalszych ras w walce o byt". Odbył podróż dookoła świata, w/w jej stwierdził istnienie różnorodności i zmienności organizmów pod wpływem środow.
Dobór nat.=selekcja nat. Organizmów, jest to przezywanie najlepiej przystosowanego organizmu.
1.Nadprodukcja (nadmierna rozrodczość) - liczba wydanego na świat potomstwa każdego gat. Jest znacznie większa niż liczba osobników osiągających zdolność do reprodukcji.
2. Zmienność w potomstwie wyst. Różnice miedzy osobnicze.
3. Współzawodnictwo - org. Konkurują ze sobą o ograniczone dostępne dla nich zasoby.
4. Przeżyć aby się rozmnożyć - osobniki odznaczające się najkorzystniejszymi cechami maja największą szanse przeżycia i reprodukcji.
Pula genowa- suma wszystkich genów danej populacji
Specjacja- proces różnicowanie się pul genowych , prowadzący do izolacji rozrodczej
POSREDNIE DOWODY EWOLUCJI:
.Dane z embriologii: a)cechy cenogenetyczne (=nowe): -łozysko, -sznur pępowinowy(u łożyskowców), -błony płodowe(owodniowce), -nieruchomy oprzed poczwarki motyla;
1. Dowody z zakresu morfologii i anatomii porównawczej:
- narządy homologiczne - są to narządy które u różnych gat. Powstają w rozwoju zalążkowym z tylu samych nawiazków; zajmują w org. Podobne położenie, mają ten sam plan budowy lecz różnią się w szczegółach np. kończyny kręgów. reka człowieka-płetwa wieloryba-skrzydło nietoperza
- narządy analogiczne-mają różne pochodzenie ale pełnia te samą funkcję np. skrzydło owada i ptaka, odnóże turkucia i kreta. skrzydła motyla i ptaka; oko kregowc i głowonoga
narządy szczątkowe –kość ogonowa u człowieka, resztkowe mięśnie uszne, jelito ślepe
u człowieka, kość ogonowa, ząb mądrości, wyrostek robaczkowy, który u gryzoni jest niezbędny do życia, metameria mięśni brzucha, mięśnie twarzy poruszające uszami)
5. Dowody z fizjologii i biochemii świadczące o jedności świata organicznego:
-budowa chlorofilu i hemoglobiny; -skład chemiczny płynów ustrojowych zwierząt i wody oceanicznej; -próby serologiczne (oddziaływanie antygen-przeciwciała); -sekwencja aminokwasów w cytochromach; -podobna budowa monomerów białka, kw nukleinowych; -procesy transkrypcji i translacji; -uniwersalny kod genetyczny; -mechanizmy i przebieg mitozy i mejozy
Dowody przystosowania względem położenia biogeograficznego:
zasiedlenie Australii przez ssaki bezłożyskowce, jeleniowate, wielbłądowate, niedźwiedziowate występują w Afryce, Eurazji i Ameryce, żółwie na wyspach Galapago są to formy reliktowe, prawie się nie zmieniły, skrzypłacz (ryba) jego larwa jest identyczna z larwą wymarłych już trylobitów, ryby dwudyszne i trzonopłetwna latimura jest jajożyworodna, miłorzęb japoński od 400 mln lat się nie zmienił, drzewo samicze i samcze, brzoza karłowata, wierzba

Bezpośrednie dowody Ewolucji:
1.Wykopaliska 2.Inkluzje(ciała owadów zatopionych w bursztynie) 3.Skamieniałości, które zostały utrwalona np. w glinie 4. endemity hatteria, miłorząb japoński zasięg ograniczony do jednego miejsca na Ziemi relikty , –stekowce; -hoacyn(=kośnik czubaty); warany lub komodo; -catimeria ryba trójpłetwowa
- pomiar metodą węgla radioaktywnego 14C- stosuje się do określania wieku szczątków organicznych (np. kości, muszli). Węgiel w niewielkich ilościach jest pobierany przez żywe organizmy a po ich śmierci ulega rozpadowi w ciągu 5730 lat
- rozpad radiometryczny połowiczny zawartych w skałach pierwiastków promieniotwórczych. Czas połowicznego rozpadu jest stały. Pomiar stosunku masy radioizotopu do masy produktów jego rozpadu umożliwia określenie wiek skamieniałości.
- Metoda fluorowa – znajdujące się w ziemi kości przyjmują obecne w wodzie gruntowej jony fluoru. Oznaczenie ilości F w znalezioych kościach pozwala na określenie ich wieku.
- Analiza pyłkowa Palinologia – opiera się na różnorodności i swoistości pyłków i zarodników roślin występujących na ziemi w znanych nam przedziałach czasu
M. Dendrochronologia- zliczanie i porówny słojów rocznego przyrostu w pniach drzew
M. paleomagnetyczna- analizuje się kierunek namagnesowania kryształków minerałów żelazistych, które w stygnących skałach magmowych uzyskują namagnesowanie zgodne z ukłądem linii ziemskiego pola magnetycznego
M.termoluminesencyjna-pozwala wykorzystać świecenie pod wpływem skały do ok. 450stC wskutek uwolnienia energii zmagazynowanej w elektronach wybitych z sieci krystalograficznej pod wpływem promieniowania kosmicznego
Fosylizacja- powolny proces przekształcania się ciała zwierzęcia lub rośliny w kamień
skamieniałosci- kości, zęby, pancerzyki, muszle; odciski- ślady stóp tropy, odlewy, skamieniałe odchody, jaja, i całe gniazda dinozaurów
skamieniałość przewodnia charakterystyczna tylko dla danej epoki lub piętra geologicznego, pozwalająca bez wątpienia określić zawierającą ją skałę jako pochodzącą z tejże epoki.amonity
Żywe: miłorząb dwuklapowy, sośnica japońska, dziobak i kolczatka, krokodyl
*Populacja - jest najmniejsza strukturą biologiczna w której zachodzą podstawowe przemiany ewolucyjne. Każda populacja ma odrębną pulę genów, gdy się nie zmienia to wyst. Równowaga genowa.
PRAWO HARDY'EGO WEINBERGA: wykazuje ze częstotliwość występowania allei czyli ich frekwencja nie zmienia się w populacji gdy: jest duża liczebność populacji, jest izolacja, brk mut, brk selekcji, jest losowe kojarzenie (nie ma preferencji w krzyżowaniu).
Ewolucja - jest następstwem zmian frekwencji alleli w puli genów populacji. Pula ta zmienia się na skute występowania dryfu gen., migra, selek, mut, nielosowego kojarzenia.
*Dryf gen. - powstawanie losowych zmian ewolucyjnych w małej, rozmnażającej się populacji. Jest to wpływ przypadku np. wskutek zmian środowiska, ograniczenia zasobów pokarmowych, kolonizacji wysp oceanicznych. Kolonizatorzy przenoszą ze sobą niewielka grupę losowa allei z macierzystej populacji. Populacja jest początkowo na tyle mała ze może nastąpić dryf gen., efekt założyciela. Popul mogą różnic się od wyjściowej.
Efekt założyciela- gdy niewielka liczba osobników zostaje oderwana od macierzystej populacji i trafia na nowy obszar, gdzie wytwarza nową populację
Wąskie gardło- powodujące zmniejszenie różnorodności genetycznej populacji potomnej oraz zmianę frekwencji alleli



*Dobór nat. - różnica w przeżywalności i zdolności do wydawania potomstwa miedzy osobnikami różniącymi się od siebie jakimiś cechami. D.N. wprowadza pewien porządek wśród zmienności genotypowej populacji, prowadzi do utrwalenia nowych form, adaptacji do nowych środowisk.
- stabilizujący = selekcja stabilizująca - warunkiem działania tego doboru jest długotrwała stabilność srod. Faworyzuje on w pop. Formy typowe nie odbiegające od średniej np., noworodki o przeciętnej wadze maja większa szanse przeżycia, jaskółki o przeciętnej budowie lepiej przeżywają burze.
- kierunkowy - faworyzuje w populacji fenotypy o cechach skrajnych. Pojawiają się wtedy gdy warunki srod zmieniają się np., melanizm przemysłowy(dominują motyle o ciemnych barwach)
- różnicujący (rozwijający) faworyzuje fenotypy ekstremalne. Prowadzi to do dywergencji czyli wydzielenia w obrębie pop. Odrębnych grup osobników.
- faworyzujący heterozygotę - anemia sierpowata choroba wyst. W Afryce równikowej i na bliskim wschodzie. Homozygoty umierają w dzieciństwie, heterozygoty maja krwinki normalne i zmieniona, ale są one odporne na najbardziej śmiertelna formę malarii. Występuje wyższość selekcyjna heterozygoty
- sztuczny selekcja która przeprowadzają hodowcy
- krewniaczy- pole na tym że osobniki mogą poprawić dostosowanie, nawet bezpotomnie oddając życie, jeśli tylko wystarczająco zwiększa sukces rozrodczy swych blisk krewnych
Dobór płciowy jest szczególnym przypadkiem doboru naturalnego, gdzie o dostosowaniu decyduje postrzegana atrakcyjność dla płci przeciwnej. DP został zapropo przez Karola D. jako wytłumaczenie pochodzenia ekstrawaganckich i kosztownych cech u organ żywych.
Presja mejotyczna- gen zwiększający szansę swego prezkazania potomstwu przez preferowanie włąsnej kopii podczas mejozy może się upowszechnić w gametach kosztem zmniejszenia płodności nosiciela
Transpozony- czyli skaczące geny które mają tendencje do powielania się i wbudowania w różne miejsca genomu
*gatunek biologiczny - to grupa org. Mniej lub bardziej zróżnicowanych zdolnych do krzyżowania się ze sobą lecz nie z przedstawicielami innych org. Miedzy gat. istnieje izolacja reprodukcyjna.
Izolacja prezygotyczna: zapobiega powstawaniu potomstwa mieszańcowegoIzolacja postzygotyczna: letalność lob sterylność mieszańców (lub ich obniżona płodność/ przeżywalność)
Specjacja sympatryczna: różnicowanie pul genowych populacji występujących na tym samym obszarze (sympatrycznych)
MECHANIZMY IZOLACJI BIOLOGICZNEJ - ograniczają przepływ genów miedzy gat. czy rożnymi pop. W obrębie gat.
I Izolacja prezygotyczna- zapobiega zapłodnieniu , np. poprzez unikanie kojarzeń międzygatunkowych
- mechaniczna - różnice w org. Rozrodczych
-gametyczna- niezgodność gamet
- izolacja sezonowa - gat. rozmnażają się w rożnych porach roku
- izolacja ekologiczna - gat zamieszkują rożne środowiska
- izolacja etologiczna- inne formy zachowania godowego
II Izolacja postzygotyczna- upośledzenie potencjału reprodukcyjnego
- obumieranie zarodków - obniżona żywotność mieszańców
- bezpłodność mieszańców np. mul (klacz + osioł)
- depresja mieszańcowa - mieszance międzygatunkowe są płodne lecz ich potomstwo nie przezywa lub jest bezpłodne
Izolacja geogr. Gromadzi odmienna mutacje, może doprowadzić do specjacji allopatrycznej. Specjacja allopatryczna - jest to powstawanie nowych gat. populacji izolowanych przestrzennie; przyczyna np. wypiętrzenie się gór
Specjacja sympatryczna - jest to powstawanie nowych gat. populacji nie izolowanych przestrzennie; przyczyna - izolacja rozrodcza (są to bariery utrudniające lub uniemożliwiające krzyżowanie się nowych gatunków.)
Specjacja nagła- jest skutkiem powstania osobników poliploidalnych zdonych do dalszego rozrodu, ale nie krzyżujących się z formami rodzicielskimi
S. Stopniowa- jest skutkiem kumulowania drobnych różnic w pulach genowych odizolowanych populacji, np. na skutek dryfu gen.
S. Radiacyjna- jeśli w wyniku rozdzielenia gatunku macierzystego jako efekt specjacji powstaną dwa gatunki potomne lub więcej
S. filetyczna- jeśli przekształcenie się całej populi w nowy gatunek zachodziło stopniowo
Anageneza- ciąg specjacji filetycznych bez rozszczepienia danej linii rozwojowej
Kladogeneza- rozgałęzianie się linii ewolucyjnej wskutek s. radiacyjnej
Mikroewolucja- to zmiany wewnątrzgatunkowe (zmiany frekwencji cech fenotypowych i odpowiadających im alleli w populacji)np. melanizm przemysłowy
Makroewolucja- powstanie i zmiany grup organizmów o nowych przystosowaniach i planach budowy, a więc ewolucja na poziomie powyżej gatunku
AROMORFOZA - polega na osiągnięciu przez szereg org. Określonych zespołów cech, które podnoszą ich organizacje i czynności życiowe na nowy znacznie wyższy poziom np. pojawienie się struny grzbietowej, kręgosłupa, różnicowanie się budowy serca, pojawienie się szczek i mózgu.
IDIOADAPTACJA - przystosowanie org. Do bytowania w ściśle określonym srod. Opanowanym uprzednie na skutek aromorfozy. Jest to specjalizacja grupy org. Np. po wyjściu kręgowców na lad wśród płazów pierwotnych wyodrębniły się grupy które przystosowały się do życia w drobnych zbiornikach wodnych np. żaby, traszki.
2. Ewolucja jest nieodwracalna- organizm ani jego całość, ani nawet jego cześć nie może powrócić do stanu który istnial u szeregu jego poprzedników np. walenie powróciły do środowiska wodnego, nie przekształciły się w ryby
3. Ewolucja jest różnokierunkowa
RADIACJA ADAPTATYWNA - jest wielokierunkowa tzn. ssaki występują: w powietrzu, na ladzie, w ziemi, w wodzie.
DYWRGENCJA - rozchodzenie się cech np. ryby (skrzydlica, najeżka) maja rożne cech w rożnych warunkach (głębinowe, przybrzeżne)
KONWERGENCJA - zbieżność cech, 2 rożne gat. maja cos wspólnego ze sobą np. biały kolor zwierząt polarnych, żółty zw pustynnych
Koewolucja- sprzęzenie ewolucji dwóch gatunków mogące prowadzić np. do symbiozy
Mimikra- upodabianie się do siebie różnych gatunków