Polacy na frontach II wojny światowej

Od pierwszego do ostatniego dnia II wojny światowej Polacy nie ustawali w walce z najeźdźcą. Jej przejawem były nie tylko działania regularnych wojsk i partyzantki, ale także dążenie do obrony życia oraz narodowych dóbr kultury. Walki toczono na lądzie, morzu i powietrzu, na terenie kraju i na wszystkich frontach II wojny światowej.

W czasie Kampanii Wrześniowej bohaterski opór wojska polskiego wobec najeźdźcy, potwierdzono szeregiem bitew -obrona Westerplatte, Bazy morskiej na Helu, Modlina, Warszawy, czy tez największym w całej kampanii bojem-nad Bzurą- nie mógł powstrzymać nowoczesnej machiny wojennej hitlerowskich Niemiec. Polska dodatkowo zaatakowana przez armię radziecką 17 września 1939 roku, po zaciętej walce skapitulowała.

Po klęsce wrześniowej Polscy żołnierze i oficerowie dostali się poprzez Rumunię do Francji, Anglii i na Bliski Wschód, gdzie u boku sojuszników, którzy 3 września 1939 roku wypowiedzieli Niemcom wojnę rozpoczęli formowanie wojska polskiego na Zachodzi. Polskie Siły Zbrojne, powstałe we Francji, dzielnie spisały się w trakcie obrony tego kraju w 1940 roku. Polscy żołnierze z Samodzielnej Brygady Strzelców Podhalańskich walczyli w tym czasie w zaatakowanej przez Niemców dalekiej Norwegii, wspomagając wojska państw alianckich. Przegrana Francji i jej kapitulacja w 1940 roku, sprawiły, że jedynym walczącym z Niemcami państwem była Wielka Brytania.

Podczas wojny Polskie Siły Zbrojne walczyły w Anglii przeciw hitlerowskiemu najeźdźcy. Polscy piloci skutecznie bronili brytyjskiego nieba w bitwie lotniczej, która uniemożliwiła Niemcom inwazję na wyspy brytyjskie. Szczególnie zasłużył się w tym boju Dywizjon Myśliwski 302 i 303. Nasze jednostki lotnicze prowadziły bombardowania Niemiec przez cała wojnę, odpłacając nieprzyjacielowi za bezkarne ataki w okresie kampanii wrześniowej.

Utworzona w Szkocji 1. Dywizja Pancerna pod dowództwem generała Stanisława Maczka, po udanej inwazji na kontynent europejski, latem 1944 roku rozpoczęła swój chlubny szlak bojowy - biorąc udział w walkach Normandii (bitwa pod Falaise), wyzwoleniu Belgii i Holandii - by zakończyć go w maju 1945 roku w niemieckiej bazie morskiej w Wilhelmshaven.

W Afryce walczyli żołnierze Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich, którzy zasłużyli się wielotygodniową obroną twierdzy Tobruk przed naporem sił niemiecko-włoskich.

Po agresji niemieckiej na Związek Radziecki 22 czerwca 1941 roku podjęto próby utworzenia polskich formacji wojskowych na terenie tego kraju. Sformułowane tam oddziały polskie gen. Władysława Andersa, w wyniku polsko-radzieckich nieporozumień politycznych, zostały wyprowadzone przez Bliski Wschód do Afryki, a stamtąd - jako 2. Korpus Polskich Sił Zbrojnych- przetransportowane do Włoch. Wsławiły się one w walkach o wzgórza Monte Cassino (maj 1945) oraz o wyzwolenie Boloni i Ankony.

Druga próba zorganizowania wojska w Związku Radzieckim, przeprowadzona przez komunistów polskich skupionych w Związku Patriotów Polskich, zaowocowała utworzeniem w 1943 roku 1. Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki pod dowództwem, gen. Zygmunta Berlinga. Pierwszy bój stoczyła pod Lenino w październiku tego samego roku. Z czasem siły polskie w Związku Radzieckim rozrosły się i wzięły udział-razem z armią radziecką- w wypieraniu Niemców z ziem polskich. U jej boku zakończyły też swój szlak bojowy na gruzach Berlina.

7 maja 1945 roku w Reims podpisano bezwarunkową kapitulację III Rzeszy. Działania wojenne w Europie dobiegły końca. Jednakże II wojna światowa toczyła się aż do 2 września 1945 roku, gdy sojusznik Niemiec-Japonia podpisała akt bezwarunkowej kapitulacji wobec państw sprzymierzonych.

Najważniejsze bitwy II wojny światowej z udziałem Polaków

Bitwa o Anglię - po pokonaniu Francji nad brzegiem kanału La Manche stanęła potężna armia niemiecka. Jej celem była inwazja na Wyspy Brytyjskie. W operacji tej, opatrzonej kryptonimem "Lew Morski" nieprzyjaciel ważną rolę wyznaczył dowodzonej przez marszałka Hermana Goeringa - Luftwaffe. Jego samoloty otrzymały zadanie opanowania przestrzeni powietrznej nad Anglią i utorowania drogi wojskom inwazyjnym. Zasadniczą rolę w tych planach stanowiło lotnictwo brytyjskie (RAF), zwłaszcza myśliwskie. Duże nadzieje Anglicy pokładali w radarze, który umożliwiał wykrycie nadlatujących samolotów wroga z dużej odległości precyzyjne skierowanie przeciwko nim własnych myśliwców.

Do pierwszych starć powietrznych doszło w lipcu 1940 roku. Brytyjczycy stosowali przestarzałą taktykę walki i nieodpowiedni szyk bojowy. Ich straty szybko rosły i wkrótce zaczęło brakować dobrze wyszkolonych pilotów. Tymczasem w Anglii znajdowała się spora grupa doświadczonych lotników polskich, przybyłych z Francji. Anglicy wątpili w umiejętności pilotażowe Polaków. W obliczu strat zdecydowali się jednak na użycie naszych lotników. Początkowo wchodzili oni w skład dywizjonów angielskich, lecz po odniesieniu pierwszych błyskotliwych zwycięstw utworzono czysto polskie formacje bojowe.

W sierpniu 1940 roku do akcji weszły dywizjony myśliwskie 302 i 302. Już pierwsze starcia udowodniły bezpodstawność obaw dowództwa RAF-u. Walcząc we własnych zespołach , nasi lotnicy stosowali swoją ulubioną taktykę oraz korzystali ze zdobytych nad Polską i Francją doświadczeń. Szyk bojowy polskich dywizjonów zwiększał możliwości manewru, pozwalał sprawniej reagować na ataki i umożliwiał pilotom szybsze wychodzenie do walki. W ich rękach znalazł się wreszcie sprzęt, który dorównywał maszynom Luftwaffe. W połączeniu ze sprawnym dowodzeniem i ogromną wolą walki dało to doskonałe rezultaty.

Największy sukces odniosły polskie dywizjony w dniu 15 września, który uważany jest za przełomowy dla całej bitwy o Anglię . Nasi piloci zestrzelili wtedy 26 samolotów Niemieckich. Te wspaniałe zwycięstwa zwróciły na nich uwagę władz i społeczeństwa angielskiego. Napłynęły depesze gratulacyjne od najważniejszych osobistości państwowych, a dywizjon 303 był wizytowany przez króla Jerzego VI. W trakcie tych odwiedzin stoczył walkę, w której zestrzelił 14 maszyn Luftwaffe (w tym jedną prawdopodobnie), tracąc przy tym tylko 1 samolot.

Monte Cassino stanowiło kluczowy punkt na froncie włoskim. Aż trzykrotnie wojska alianckie próbowały przełamać umocnienia wokół klasztoru. Pierwsze natarcie na Monte Cassino rozpoczęło się 12 stycznia 1944 r. Brali w nim udział Amerykanie. Wystrzelono wówczas 31 tys. pocisków artyleryjskich. Natarcie to niestety załamało się następnego dnia. Straty były ogromne. Zginęło kilka tysięcy ludzi.

Drugie natarcie, jak mówili żołnierze, przeszłó z 15 na 16 lutego 1944 r. Brali w nim udział Brytyjczycy i Francuzi. 254 samolotów bombardowały Monte Cassino i okolice. Zużyto 351 ton pocisków i bomb. I znów atak załamał się, a straty po obu stronach były bardzo duże.

Trzecie natarcie miało miejsce miesiąc później, 15 marca 1944 r. W natarciu uczestniczyli Kanadyjczycy, Hindusi i Nowozelandczycy. Z ponad 500 dział wystrzelono 1.200 ton amunicji, z 514 samolotów zrzucono 1100 bomb. Straty własne były straszne. Podobnie jak poprzednio, atak załamał się. Po bezskutecznych walkach o Monte Cassino przyszło Polakom rozegrać rozstrzygającą batalię. Przypadło naszym żołnierzom przełamać umocnienia, które stanowiły: pola minowe, gęsto rozsiane na wzgórzu okalającym klasztor oraz bunkry z karabinami maszynowymi i artylerią.

II Korpus Polski w tym czasie liczył ok. 47 tys. żołnierzy. Dowodził nim niezmiennie generał Władysław Anders.

W dniu 11 maja 1944 r. o godz. 23:00 rozpoczęła się nawała ogniowa z 1000 dział różnego kalibru. Od tego zrobiło się jasno, jak w dzień. O godz. 1:15 następnego dnia, tj. 12 maja 1944 r. piechota polska ruszyła do natarcia. Nie udało się przełamać niemieckich pozycji w tę "piekielną noc". Choć z drugiej strony to brawurowe uderzenie Polaków ułatwiło Brytyjczykom sforsowanie rzek Liry i Rapido oraz umożliwiło przeprawienie się czołgów. Polacy w I natarciu ponieśli olbrzymie straty. Wielu żołnierzy zginęło.

Drugie natarcie rozpoczęło się 17 maja 1944 r. Do szturmu ruszono o świcie. O godz. 6:30 - artyleria, a o godz. 7:15 - piechota. Przez cały dzień i całą noc trwały zacięte walki. Niemieckie eskadry biły bez przerwy od godz. 8 rano do godz. 16 po południu. Huk był przeraźliwy. Żołnierze generała Andersa pięli się pod górę, zdobywając i rozbrajając niemieckie pozycje metr po metrze, bunkier po bunkrze. Dnia 18 maja 1944 r. o godz. 10:20 polskie oddziały zdobyły klasztor Monte Cassino. Po południu pilot amerykański oddał hołd Polakom, zrzucając z samolotu na ruiny klasztoru wiązankę róż. Dzień 18 maja 1944 r. pozostał na zawsze dniem triumfu II Korpusu Polskiego. Po zdobyciu Monte Cassino, droga na Rzym była otwarta.

Polacy stoczyli równie pomyślną batalię o Piedimonte (24 maja), Monte Cairo (25 maja), Ankonę (18 lipca 1944 r.). Nieco później, bo w 1945 r. wyzwolona została Bolonia - rozbito wówczas 3 dywizje niemieckie.

W Tobruku Polacy działali pod dowództwem Stanisława Kopańskiego tworząc samodzielną Brygadę Strzelców Karpackich

Brygadę Karpacką utworzono na terenie Syrii z żołnierzy polskich ewakuowanych z Węgier, Rumunii i Jugosławii. Formacja podlegała Francuzom, lecz po ich kapitulacji przeszła pod rozkazy Anglików. Początkowo dowództwo angielskie chciało wysłać polską brygadę do Grecji w ramach sił niosących pomoc temu krajowi. Zanim jednak doszło do realizacji tego planu Grecja skapitulowała.

Do oblężonego przez wojska włoskie i niemieckie Tobruku Brygada Karpacka przybyła drogą morska między 19 a 27 sierpnia 1941roku. Od razu weszła do akcji, przejmując pozycje i zadania australijskiej 18. Brygady Piechoty i Pułku Kawalerii Hinduskiej. Załoga twierdzy liczyła koło 36 000 żołnierzy. Dowodził nimi generał Leslie J. Morshead. Głównymi przeciwnikami były włoskie dywizje: "Bologna", "Pavia", "Brescia" oraz niemiecka 21. Dywizja Pancerna. Polska jednostka brała udział w walkach do 10 grudnia 1941 roku. Wówczas to ofensywa brytyjska wyzwoliła Tobruk.

Narwik - 9 kwietnia 1940 roku wojska hitlerowskie zaatakowały neutralną Danię i Norwegię. Kraje te nie miały żadnych szans w walce z wojskami Rzeszy. Norwegia stanowiła ważny cel jako jako baza wypadowa dla floty i lotnictwa III Rzeszy, a także jako szlak komunikacyjny, którym przewożono rudę żelaza. Głównym portem przeładunkowym był Narwik.

Walki toczyły się w terenie górzystym, w trudnych warunkach pogodowych. Niemcy dysponowali wyborowymi formacjami strzelców górskich, którymi dowodził generał Dietl. Doskonale zamaskowani w terenie hitlerowcy działali z zaskoczenia, wykorzystując jednocześnie przewagę swojego uzbrojenia.

Przy wsparciu artylerii okrętowej polska brygada przełamała obronę niemiecką na półwyspie Ankenes. W dniu 28 maja po dziewięciogodzinnej walce zdobyto osadę Nyborg i otaczające ja wzgórza. Walki weszły w decydująca fazę. Zajmujący pozycje w górnych partiach trenu Polacy kontrolowali sytuację, umożliwiając tym samym opanowanie przez sojuszników 1 czerwca miasta i portu Narwik.

Falaise - bitwa rozpoczęła się rankiem, 6 czerwca 1944 roku, rozpoczynając tzw. Drugi Front w Europie. Bitwę rozpoczęło wylądowanie wojsk brytyjsko-amerykańskich noszące nazwę 21. Grupy Armii pod dowództwem generała Montgomery. W skład 21. Grupy Armii wchodziła amerykańska 1. Armia gen. Bradleya i brytyjska 2. Armia gen. Dempseya. Przeciwko nim wystąpiły: niemiecka Grupa Armii "fi" i "G" oraz dowództwo Grupy Wojsk Pancernych "Zachód" odpowiedzialne za administracje i szkolenie.

O świcie 18 lipca rozpoczęła się największa od dnia inwazji operacja wschodniego skrzydła 21. Grupy Armii (kryptonim „Goodwood"). Atak poprzedziło potężne przygotowanie lotnicze wykonane siłą 2 tysięcy samolotów. Jednak wynik operacji nie spełnił oczekiwań dowództwa.

24 lipca gen. Montgomery rozpoczoł operację ,,Spring’’. Jej celem było rozwiązanie części sił niemieckich i umożliwienie przprowadzenia ataku 1. Armii amerykańskiej w dniu 25 lipca, zwanego operacją ,,Cobra’’.

27 lipca gen. Montgomery wydał rozkaz gen. Dempseyow, w wyniku którego 2. armia dokonała radykalnego przegrupowania i od świtu 30 lipca stanęła na podstawach wyjściowych pomiędzy rzekami Drome i Odon .

21 sierpnia nastąpił koniec bitwy, w której zwycięstwo odniosły siły brytyjskie.

W operacji inwazyjnej brały udział również polskie formacje wojskowe. Obok dywizjonów lotniczych i marynarki wojennej wspierających operacją desantową, w składzie 21. Grupy Armii Montgomeryego znalazła się 1. Dywizja Pancerna generała Stanisława Mączka.

Atlantyk- wojna pomiędzy niemieckimi okrętami podwodnymi, a okrętami Wielkiej Brytanii i państw z nią sprzymierzonych. Bitwy rozpoczęły się w sierpniu 1940 roku. Była to walka decydująca, ponieważ większość surowców Wielka Brytania sprowadzała drogą morską. Wojska niemieckie atakowały a straty Wielkiej Brytanii były tak duże, że 3 sierpnia 1940 roku, Anglia zwróciła się o pomoc do Stanów Zjednoczonych, które po przemyśleniu sytuacji odstąpiły Anglikom 50 korpoderowców w zamian za odstąpienie na 99 lat brytyjskich baz w Indiach Zachodnich.

Niemieckie łodzie podwodne niszczyły brytyjskie statki, dlatego postanowiono otoczyć statki handlowe konwojami. Jednakże niemieccy żołnierze tropili statki za dnia a zatapiali nocą. Brytyjczycy od czasu wybuchu wojny zatopili jedynie 71 niemieckich okrętów podwodnych, dlatego znowu o pomoc zwrócili się do USA. W dniu 30.III.1941r. prezydent Roosevelt postawił do dyspozycji Anglii statki państw osi przechwycone w portach amerykańskich. Stany Zjednczone przystąpiły do wojny o Atlantyk. Pomagały Wielkiej Brytanii w walce z Wermachtem, a w efekcie końcowym USA i Anglia znowu zaczęły panować na Oceanie Atlantyckim i stał się on bezpieczny dla brytyjskich dostaw. Przyczyną porażki Niemiec było przerzucenie armii na front rosyjski. W ten sposób Wielka Brytania została ocalona.

Bitwa pod Lenino rozegrała się w dniach 12-13 października 1943 nieopodal wsi Trigubowo, później nazwanej Lenino, na Białorusi. Została stoczona przez radziecką 33 Armię Frontu Zachodniego wraz z walczącą w jej składzie polską 1 Dywizją Piechoty im. Tadeusza Kościuszki bitwa z wojskami niemieckimi.

Polskie siły walczyły pod dowództwem gen. Zygmunta Berlinga. W czasie walk dywizja poniosła tak ciężkie straty, że po dwóch dniach walki musiała zostać wycofana z pierwszej linii. Bitwa ta była pierwszym bojem zorganizowanych w ZSRR wojsk polskich i dlatego rocznica jej była, od 7 października 1950 do lat 90, obchodzona jako Dzień Ludowego Wojska Polskiego - święto Ludowego Wojska Polskiego (aktualnie świętem Wojska Polskiego jest 15 sierpnia - rocznica bitwy warszawskiej).

Berlin - bronił się zaciekle jednak nie z takim męstwem jak np. Stalinigrad. Niemcy nie mogli wystawić takiej liczby żołnierzy jak Stalin gdy wojska Rzeszy atakowały państwo Stalina.

16 kwietnia 1945 roku wojska radzieckie ruszyły zaatakować Berlin, załamała się linia obrony na Odrze, przełamana została również obrona na Nysie Łużyckiej, którą szturmowała armia 1 Frontu Ukraińskiego. W niszczeniu niemieckich umocnień brało udział także Wojsko Polskie. Już 21 kwietnia przełamany został wewnętrzny obwód Berlina. Rozpoczęły się walki we wschodniej części miasta. 22 kwietnia ruszyły kolejne wojska Związku Radzieckiego, wtedy to linie obrony Berlina zostały osiągnięte.

24 kwietnia armie Żukowa i Koniewa połączyły się na południu od Berlina. Granice miasta stawały się coraz mniejsze. Stalin przerwał natarcie i pozwolił, aby zdobycie stolicy III Rzeszy przypadło armii Żukowa. 25 kwietnia Amerykanie i wojska rosyjskie spotkały się w Torgau, lecz nie doszło tam do starcia, jak oczekiwał Hitler.

Cały czas w bunkrze w Kancelarii Rzeszy przebywał sam Adolf Hitler, który nie chciał się przebić z zagrożonego rejonu. 26 kwietnia gen. Ritter von Greim został wezwany do siedziby Fuhrera i mianowany dowódcą Luftwaffe. 28 kwietnia pierwsi snajperzy radzieccy dostali się na Plac Poczdamski. 29 kwietnia Hitler wziął ślub z Evą Braun. 30 kwietnia około godziny 12:00 generał Weidling stwierdził, że Rosjanie wdarli się do tunelu metra przy Veosstrasse, są już tylko 100 metrów od Kancelarii Rzeszy. O 15:30 Hitler i Eva Braun popełnili samobójstwo, ich zwłoki zostały spalone.

2 maja żołnierze Pierwszej Dywizji Wojska Polskiego założyli polską flagę nad Bramą Brandenburską. Skończyła się II wojna światowa w Europie.

Przez cały czas trwania wojny społeczeństwo polskie prowadziło zmagania z wrogiem w okupowanym kraju. Zapoczątkowało je utworzenie tuż po klęsce wrześniowej Służby Zwycięstwu Polsce, a później Związku Walki Zbrojnej, który w 1942 roku został przekształcony w Armię Krajową (AK). Organizowała ona działania partyzanckie i wywiadowcze na terenie całego kraju. Najchlubniejszą kartę zapisała w dziejach powstania warszawszawskiego, które rozpoczęło się godziną "W" 1 sierpnia 1944 roku.

Dowództwo operacyjne objął nad nim gen. Antoni Chruściel. Inne organizacje woskowe, działające w konspiracji, to partyzantka Batalionów Chłopskich oraz oddziały komunistyczne lewicy, zorganizowane w 1942 roku- najpierw pod nazwą Gwardii Ludowej, a następnie od 1944- Armii Ludowej. Formacje te walczyły z terrorem wprowadzonym przez okupanta, organizowały akcje sabotażowe i rozpoznawcze, współpracując, ze sobą w ramach działań bojowych.