Największe osiągnięcia medycyny w Polsce.

Największe osiągnięcia medycyny w Polsce.

Badania nad lekami przeciwdepresyjnymi, procesami uzależniania się od narkotyków, krążeniem krwi w nerkach oraz nad leczeniem raka jelita grubego to - według Polskiej Akademii Nauk - najważniejsze obecnie polskie osiągnięcia w naukach medycznych. Doroczne nagrody Wydziału Nauk Medycznych PAN wręczono w piątek 8 grudnia 2006r.
w Warszawie. Ogłoszono jednocześnie, że nowym przewodniczącym Wydziału Nauk Medycznych PAN od 1 stycznia będzie prof. Wojciech Kostowski.


Polscy lekarze znani są w świecie od XVI wieku. Już wtedy wykładowcą na uniwersytecie w Padwie był Józef Struś. Równie ważną dla ówczesnego świata nauki postacią był Wojciech Oczko, który jako pierwszy w świecie w XVI wieku przebadał kiłę i zracjonalizował metody jej leczenia, wskazując na niebezpieczeństwo zatrucia rtęcią, stosowaną wówczas w ogromnych dawkach. Polscy badacze zajmowali się także anatomią a ryciny neuroanatomiczne z podręcznika Ludwika Maurycego Hirszfelda używane są we współczesnych atlasach anatomicznych. Rozwój medycyny bez udziału Jana Antoniego Mikulicza-Radeckiego przebiegałby znacznie wolniej. Mikulicz -Radecki uważany jest za twórcę nowoczesnej chirurgii i pioniera aseptyki. Jako pierwszy stosował na sali operacyjnej jedwabne rękawiczki oraz czepek i maskę zasłaniającą usta. Opracował wiele metod operacyjnych i zaprojektował narzędzia chirurgiczne, np. kleszczyki do tamowania krwawienia, określane dziś jego imieniem, przyrząd do plastyki nosa, stosowane do dzisiaj kleszcze harpunowe do operacji ginekologicznych. Opracował i opisał wiele zabiegów laryngologicznych, prowadził badania z zakresu ortopedii, które miały wpływ na rozwój tej dyscypliny. Pierwszy opracował metody operowania klatki piersiowej w komorach niskiego ciśnienia, był też jednym z pionierów leczenia operacyjnego chorób tarczycy. Największe osiągnięcia odnosił jednak na polu chirurgii przewodu pokarmowego. Jako pierwszy w świecie w 1884 roku z pomyślnym wynikiem zeszył przedziurawione jelito w ostrym zapaleniu otrzewnej.
Mikulicz nazywany jest ojcem endoskopii. Pionierskie wziernikowanie przełyku i żołądka wykonał w Wiedniu, w 1883 roku. Jako pierwszy na świecie opisał w "Przeglądzie Lekarskim", w rozprawie Resekcja odźwiernika z powodu raka... endoskopowy obraz raka żołądka i przewidział znaczenie endoskopii w rozpoznawaniu nowotworów przewodu pokarmowego.
Chorobami nowotworowymi zajmował się inny sławny w świecie, polski chirurg, Antoni Jurasz. Stworzył on własną szkołę chirurgiczną, był wykładowcą uczelni w Brazylii i na Polskim Wydziale Lekarskim uniwersytetu w Edynburgu. Jego największym osiągnięciem było opracowanie w 1931 zespolenia torbieli trzustki bezpośrednio z żołądkiem. Ta metoda jest do dzisiaj stosowana i nosi nazwę operacji Jurasza.
Rozwój nauk medycznych wiąże się z próbą rozwiązania problemów zdrowotnych ludzi współczesnych badaczom. W czasach epidemii duru i tyfusu potrzeba odkrycia mechanizmów powstawania choroby i skutecznych metod leczenia wydawała się najpilniejsza. Odpowiedzią na te wyzwania było odkrycie przez Tadeusza Browicza w 1874 pałeczki duru brzusznego. Uczony wykazał etiologiczne powiązanie pałeczek z chorobą. Bakterie noszą dziś niesłusznie nazwę pałeczek Eberta. Największym osiągnięciem Browicza było odkrycie w 1898 komórek gwiaździstych śródbłonka naczyń zatokowych wątroby. Zapoczątkował on badania, które kontynuowane są dziś. Ich kontynuatorem jest profesor Ryszard Gryglewski także zajmujący się śródbłonkiem. Badania tego typu pozwalają na tworzenie skutecznych, nowoczesnych leków przeciwmiażdżycowych.
W zwalczaniu groźnych chorób olbrzymie osiągnięcia mieli także Rudolf Weigl, który był organizatorem badań nad durem plamistym, opisał jego zarazek (riketsję), opracował metodę hodowli zarazka duru w jelicie wszy i dzięki temu wprowadził szczepionkę odpornościową przeciwko tej chorobie. Był czterokrotnie zgłaszany jako kandydat do nagrody Nobla. Profesor Hilary Koprowski, znany jako „polski Pasteur” rozpoczął w 1947r. prace nad doustną szczepionkaą przeciw polio (chorobie Heinego i Medina). Pierwszą szczepionkę podał w 1950r. własnemu dziecku. Jej zastosowanie znacznie zmniejszyło zachorowalność i umieranie dzieci - od kilku tysięcy przypadków rocznie do niemal zera. Profesor jest wybitnym wirusologiem i immunologiem, przez wiele lat kierował Instytutem Wistara w Filadelfii, w USA. Walką z chorobą Heinego-Medina wsławił się także Wiktor Dega. Był on ortopedą, ekspertem Światowej Organizacji Zdrowia, pionierem rehabilitacji narządu ruchu po urazach i w chorobie Heinego-Medina. Wiktor Dega konstruował nie tylko aparaty ortopedyczne, był twórcą nowatorskich metod leczniczych i operacyjnych dotyczących m.in. wrodzonego zwichnięcia stawu biodrowego. Na polu ortopedii działał także Adam Gruca, wynalazca narzędzi i aparatów ortopedycznych. Obok zwalczania chorób i ich skutków polscy naukowcy dokonywali licznych odkryć z dziedziny fizjologii. Wiele z nich dało początek zupełnie nowym gałęziom wiedzy medycznej - endokrynologii czy genetyce.
Przełomowym dla fizjologii okazało się odkrycie, jakiego dokonał Napoleon Nikodem Cybulski. On to w 1895 odkrył hormony rdzenia nadnerczy (adrenalina, noradrenalina i dopamina). Ze względu na to, iż były to pierwsze opisane hormony, Cybulskiego należy uważać za pioniera endokrynologii. Cybulski prowadził wspólnie z Adolfem Beckiem badania układu krążenia i elektrofizjologii mózgu. W 1890 roku otrzymali oni, jako jedni z pierwszych, zapis encefalograficzny kory mózgowej. Wielkim odkrywcą procesów biologiczno-chemicznych był także Marceli Nencki. Wspólnie z Leonem Marchlewskim ustalił on budowę hemu i uzyskał heminę z hemoglobiny. Ich praca potwierdziła chemiczną jedność królestwa roślin i zwierząt. Dzięki odkryciu, jakiego dokonał Jakub Parnas wyjaśnić można procesy cyklu metabolicznych przemian energetycznych w komórce (fosforoliza glikogenu), które umożliwiają prawidłowy skurcz mięśniowy. Cykl ten nazwany jest cyklem EMP - Embdena, Meyerhofa i Parnasa. W 1937 przy współpracy z Instytutem N. Bohra w Kopenhadze Parnas jako jeden z pierwszych na świecie zastosował izotopy promieniotwórcze do badań nad przemianą materii.
Jednym z pionierów nowoczesnej okulistyki jest Tadeusz Krwawicz. Był pierwszym, który w listopadzie 1962 wygłosił w Chicago w USA wykład na temat krioterapii oka (metody zamrażania rogówki i usuwania w ten sposób zaćmy). Według powszechnego poglądu jego metoda krioekstrakcji była trzecim wielkim krokiem w dziejach okulistyki po irydektomii A. von Graefego w chirurgii jaskry i po zamknięciu przedarć siatkówki przez J. Gonina. Odkrycie, jakiego dokonał Stanisław Konturek pozwoliło obalić fałszywą hipotezę o przyczynach powstawania wrzodów żołądka. Uczony stwierdził, iż powodem powstawania wrzodów żołądka jest występowanie w przewodzie pokarmowym bakterii Helicobacter pylori, która może także wywoływać chorobę nowotworową tego narządu. Profesor Konturek wraz z zespołem opracował test wykrywający obecność bakterii a także terapię antybiotykową, pozwalającą w ciągu 7 dni na zwalczenie drobnoustrojów.
Współcześnie uznanym kardiochirurgiem jest Zbigniew Religa (ur. 1938). W 1985 roku jako pierwszy w Polsce przeprowadził udaną transplantację (przeszczepianie) serca. Do niedawna był kierownikiem Katedry Kardiochirurgii Śląskiej Akademii Medycznej w Katowicach i znanej szeroko Kliniki Kardiochirurgii w Zabrzu. Opracował własną metodę operacji pacjentów cierpiących na hipoplazję lewej komory serca. W 2001 roku przeprowadził nowatorski, pierwszy w Polsce zabieg wstrzyknięcia do serca preparatu powodującego powstawanie nowych naczyń krwionośnych. Obecnie pełni funkcję ministra zdrowia.
Powyższe przykłady świadczą o tym, że polscy naukowcy i badacze medycyny w niczym nie ustępują wielkim autorytetom z innych krajów. Pomimo, iż obecnie polska służba zdrowia przeżywa problemy finansowe, wybitni lekarze wciąż poszukują nowych, skutecznych metod leczenia. Być może w niedalekiej przyszłości uda się doprowadzić do odbudowy przerwanego rdzenia kręgowego, co spowoduje, że ludzie przykuci do wózków inwalidzkich, sparaliżowani będą znowu mogli chodzić. O takiej nadziei wypowiadał się ostatnio profesor Zbigniew Religa w związku ze złożeniem do sądu przez całkowicie sparaliżowanego mężczyznę wniosku o eutanazję.
Medycyna jest jedną z tych gałęzi nauki, które rozwijają się najszybciej. Nie byłoby to możliwe bez współpracy z naukowcami reprezentującymi inne dziedziny wiedzy, np. z zakresu genetyki, biologii molekularnej, chemii, inżynierii materiałowej, fizyki i innych.






Czy wiesz, że… ?

Adam Prażmowski odkrył mechanizm wiązania wolnego azotu z powietrza przez rośliny motylkowe, co stworzyło podstawy uprawy tych roślin i stosowania nawozów zielonych.

Prace polskiego uczonego Emila Godlewskiego dotyczące dziedziczenia należały do najczęściej cytowanych w fachowej literaturze światowej.


Henryk Hoyer wyjaśnił zagadnienie unerwienia rogówki oka. Odkrył także istnienie bezpośrednich połączeń tętniczo-żylnych, zwane kłębkami Hoyera.

Marceli Nencki stwierdził, że synteza kwasu moczowego zachodzi w wątrobie.