Prawo Administracyjne.

Prawo Administracyjne WSSM - S-ki

I. Zagadnienia ogólne:
1. Pojęcie „administracja”.
Administracja – to wszelka zorganizowana działalność, zmierzająca do osiągnięcia określonych celów, jest działalnością państwa i związków publiczno – prawnych, których przedmiotem są zadania państwa w zakresie władzy wykonawczej, a zatem jest działalnością państwa podejmowaną na podstawie ustaw, polegającą na organizowaniu bezpośredniej i praktycznej realizacji zadań państwa.
2. Wyjaśnienie i rozróżnienie pojęć : administracja „publiczna” i „państwowa”.
W latach 1950 – 1990 w Polsce posługiwano się określeniem „administracja państwowa”, po roku 1990 zaczęto używać określenia „administracja publiczna”. Administracja „publiczna” jak i w latach 1950-1990 administracja „państwowa” sprawowana jest przez organy państwowe, związki publiczno-prawne i inne podmioty administracji.
3. Sposoby definiowania administracji publicznej.
Administracja publiczna – to wszelka zorganizowana działalność zmierzająca do osiągnięcia określonych celów, jest to działalności trwała, celowa i planowa, sprawowana jest przez państwo i związki samorządowe(publiczno-prawne)
Adm. Publiczna w ujęciu przedmiotowym (materialnym) – jest działalnością państwa , której przedmiotem są sprawy administracyjne czyli zadania i kompetencje w zakresie władzy wykonawczej
Adm. Publiczna w ujęciu podmiotowym (formalnym) – jest to określenie struktur organizacyjnych w aparacie państwa powołanych do realizacji celów o charakterze zadań publicznych.
4. Definicja administracji publicznej.
Administracja publiczna nie posiada jednoznacznej definicji, przez to określenie rozumie się zespół działań, czynności i przedsięwzięć organizatorskich i wykonawczych prowadzonych na rzecz interesu publicznego przez różne podmioty, organy i instytucje na podstawie ustaw i w określonych prawem formach. Prof. Lipowicz adm. publiczną określił jako system złożony z ludzi zorganizowanych w celu stałej, systematycznej, skierowanej ku przyszłości realizacji dobra wspólnego, jako misji publicznej polegającej głównie, lecz nie wyłącznie na bieżącym wykonywaniu ustaw wyposażonych w tym celu we władztwo państwowe oraz środki materialno-techniczne.
5. Cechy administracji publicznej.
► jest działalnością o charakterze społecznym (art. 7 Kpa. –słuszność interesu obywatela)
► nacechowana jest aktywnością i inicjatywą, ukierunkowana jest na przyszłość (urzeczywistnia działania ustawodawcy)
► jest działalnością o charakterze rzeczywistym – poprzez konkretyzacje normy o charakterze ogólnym i abstrakcyjnym konkretnego przypadku.
► działalność o charakterze praktycznym – skierowana bezpośrednio na wywołanie określonych skutków
► działalność o charakterze twórczym (np. ustalając plan zagospodarowania gminy)
► działalność planowa i celowa – z działania wynikają określone cele
► działalność oparta na prawie i kontrolowana
► działalność o charakterze ciągłym i trwałym
►działalność regulująca, organizatorska, kierownicza, swoista.
6. Władztwo administracyjne.
Władczość działania administracji wynika z faktu, iż organy działają w imieniu państwa, zaś państwo może za pośrednictwem swoich organów może wydawać akty prawne zobowiązujące adresatów do ich wykonywania.
Władztwo administracyjne – jest to prawo użycia przymusu bezpośredniego przez organy administracji dla zrealizowania ich jednostronnych zarządzeń czy rozstrzygnięć
Elementy władztwa: 1) na władztwo składa się autokratywność konkretyzacji prawa występująca w każdym przypadku konkretyzacji jego norm (za każdym, działaniem stoi autorytet państwa)
2) przy zawiązywaniu stosunku prawnego narzucana jest taka kolejność oświadczeń woli, która zapewnia decydujące znaczenie oświadczeniu woli podmiotu spełniającego organizatorskie funkcje wobec zadań państwa. 3) czynności prawne takiego podmiotu korzystają z domniemania legalności.
4) skuteczność czynności prawnych może być zapewniona przymusem państwowym od czysto potencjalnego zagrożenia , aż do bezpośredniego zastosowania.
7. Domniemanie ważności aktów administracyjnych.
Objawy woli organów administracyjnych, a zwłaszcza akty administracyjne, korzystają z domniemania ważności. Podmiot, którego akt dotyczy jest zobowiązany dostosować się do niego, a jedynie inny organ państwowy, z reguły organ wyższego stopnia, posiadający odpowiednie kompetencje, może taki akt znieść bądź zastąpić innym aktem, zwalniając w ten sposób adresata od obowiązku zastosowania się do aktu poprzedniego.
8. Klasyfikacje administracji publicznej.
1) ze względu na podział administracyjny kraju:
- adm. centralna – ogólnopaństwowa
- adm. terytorialna – obejmuje swoim działaniem pewien odcinek państwa
2) ze względu na zakres działania:
- adm. ogólna – gminna, powiatowa
- adm. specjalna – adm. o wąsko określonym zakresie działania (np. adm. skarbowa, celna)
3) w zależności od kryterium działania:
- adm. władcza – klasyczna, reglamentacyjna (np. wydawanie zezwoleń, pozwoleń na budowę)
- adm. nie władcza – adm. zawiadowcza lub świadcząca-celem jej jest zapewnienie obywatelom określonych świadczeń, korzyści
4) ze względu na kryterium funkcji pełnionych przez administrację:
- adm. władcza (porządkowo-reglamentacyjna)
- adm. świadcząca (reglamentowanie uprawnień)
- wykonuje uprawnienia właścicielskie i zarządzające (dysponowanie rzeczami państwowymi)
9. Pojęcie prawa administracyjnego.
I. prawo adm. w ujęciu przedmiotowym – jest to zespół norm prawnych regulujący działalność i organizacje adm.
II. prawo adm. w ujęciu podmiotowym – jest to ogół norm regulujących stosunki społeczne wynikające w procesie administracyjnej działalności organów państwowych.
III. Według prof. J. Starościanka, definicja o charakterze mieszanym( ujęcie przedmiotowe i podmiotowe + swoiste cechy działania) – Prawo adm. – jest to gałąź prawa, która reguluje działalność organów państwowych, podejmowaną w celu wykonania ustalonych prawem zadań organizatorskich wypełnianych w swoistych formach działania (swoiste formy działania –odnoszą się do nie równorzędności podmiotów)
IV. prawo adm. – jest to zespół norm będących podstawą do ukształtowania stosunku administracyjno-prawnego(oparta na stosunku prawnym)
V. pr. adm. – jest to prawo zawierające elementy władztwa
VI. pr. adm. – jest to gałąź prawa, która normuje:
- tworzenie, strukturę organizacyjną, zadania i zasady działania podmiotów administrujących czyli adm. publicznej oraz innych osób i jednostek wykonujących zadania z zakresu adm. publicznej.
- relacje zachodzące między tymi podmiotami
- prawa i powinności podmiotów administrowanych przez podmioty administrujące
10. Podział prawa administracyjnego.
Prawo administracyjne dzielimy na :
a) ustrojowe prawo adm. (bezpośrednio dot. organizacji aparatu administracyjnego).
W zakresie prawa ustrojowego mieszczą się normy prawne regulujące organizację aparatu administracyjnego. Dot. zasad tworzenia i obsadzania organów adm. i urzędów. Dot. ono powiązań i relacji występujących pomiędzy poszczególnymi strukturami wchodzącymi w skład aparatu państwowego ( akty prawne : ustawa o samorządzie gminnym, województwa, powiatu)
b) formalne prawo adm. – prawo procesowe lub proceduralne (normy bezpośrednio dot. sposobów działania organów adm.).
na procedurę adm., czyli postępowanie adm. składają się normy regulujące tok czynności podejmowanych przez organy określone prawem ustrojowym w celu realizacji norm prawa materialnego. Są to przepisy regulujące zasady wydawania rozstrzygnięć adm. , jak również normy w regulujące zasady przymusowego ich wykonania a także normy regulujące zasady przeprowadzania kontroli tych rozstrzygnięć (Kodeks Postępowania Administracyjnego)
c) część szczegółowa prawa adm. , czyli materialne prawo adm. (normy dot. konkretnych działów adm. publicznej).
Przepisy materialnego prawa adm. obejmują normy zawarte w przepisach prawa adm. powszechnie obowiązującego, które określają treść praw i obowiązków czyli zachowanie się ich adresatów.(ustawa prawo budowlane, o pomocy społecznej).
11. Działy materialnego prawa administracyjnego.
1) dział dot. wolności obywatelskich i praw człowieka. Na dział ten składają się : (konstytucja, ratyfikowane umowy międzynarodowe, regulacje ustawowe/prawo prasowe/)
2) dział obejmujący status prawny jednostki (stanowi dopełnienie działu I) Przepisy te wyznaczają status prawny osób fizycznych ( obywateli polskich i cudzoziemców). Regulacje dot. obowiązku meldunkowego, dokumentów określających tożsamość. Uzupełnieniem są przepisy dot. akt urzędu stanu cywilnego, przepisy dot. obrony kraju, itp.)
3) dział dot. wolnych zawodów (wg. Konstytucji – zawody zaufania publicznego)
Obejmuje przepisy reglamentujące wykonywanie wolnych zawodów wymagających odpowiedniego wykształcenia, samodzielności, oświadczenia praktycznego. Nawiązany jest tutaj stosunek zaufania między klientem a wykonujący wolny zawód.
4) dział dot. funkcji politycznych – dot. wykonywania funkcji polegających na utrzymaniu spokoju, porządku i bezpieczeństwa. Zalicza się też regulacje dot. stanu zagrożenia zdrowia, życia, zagrożenia państwa, klęski. W przypadku wystąpienia tych zagrożeń adm. publiczna może wystąpić o zastosowanie nadzwyczajnych środków przymusu (przepisy to: ustawa o policji, ustawa o stanie klęski żywiołowej, itp.)
5) dział dot. reglamentacji działalności gospodarczej – ustawy z tego działu reglamentują tą działalność (handel lekami, koncesja na handel alkoholem)
6) dział dot. reglamentacji własności nieruchomości – punktem wyjścia jest tu prawo własności gwarantowane w konstytucji . Zakres praw i obowiązków wynikających z tego prawa wynika z KC. Regulacje adm.–prawne zapewniają ład przestrzenny
7) dział dot. rzeczy publicznych – jest to dział dot. regulacji określających możliwość korzystania z rzeczy powszechnego użytku takich jak majątek publiczny, mienie publiczne.
8) dział poświęcony sferom ochronnym (specjalnym) – dot. specjalnie wyodrębnionego terenu , który ze względu na swoją specyfikę wymaga odrębnego zarządu
9) dział dot. ciężarów publicznych – dot. świadczeń pieniężnych(podatki) świadczeń osobistych(np. obrona kraju-wojsko), świadczenia rzeczowe(np. środki transportu w przypadku klęski)
10) dział tzw. Adm. świadcząca – jest to dział obejmujący pomoc społeczną i zabezpieczenia społeczne.
12. Pojęcie stosunku prawnego i administracyjno - prawnego.
Stosunek prawny – jest to pewna odmiana stosunków społecznych. Jest to stosunek społeczny normowany przepisami prawa. Stosunki prawne są to unormowane prawem relacje między co najmniej dwoma podmiotami, w ramach których jedno implikuje (wywołuje) określone zachowanie drugiego z nich
Stosunek administracyjno – prawny – jest to taki stosunek prawny, który jest kwalifikowany przez prawo adm., czyli jest regulowany przez prawo, którego przedmiotem są stosunki prawne występujące pomiędzy państwem (czyli organem adm. publicznej) a obywatelami i innymi podmiotami , na które skierowane są działania państwa. Ma to być stosunek nawiązywany na podstawie norm prawa adm.
13. Element stosunku adminisrtacyjnoprawnego .
a) mają charakter indywidualny – łączą konkretnie oznaczony podmiot z konkretnym organem adm. w jednostkowych, indywidualnie określonych sytuacjach
b) charakteryzuje się władczością
c) ustalenie, iż powstają one na podstawie wyraźnie dopuszczających takie rozwiązanie przepisów prawa adm. (art. 156 pkt 2 kpk)
d) rozstrzyganie konfliktów powstałych na tle stosunków administracyjnoprawnych następuje w trybie procedury administracyjnej, a jeśli ustawa tak stanowi z udziałem Sądu Adm.
e) jako podmioty tych stosunków występują z jednej strony organ adm. lub jednostka upoważniona do wykonywania funkcji adm., z drugiej strony występuje obywatel, organizacje i inne podmioty nie związane z administracją
Podstawowe elementy stosunku administracyjnoprawnego:
1. podmiot – organ adm. publicznej, jednostka lub podmiot z nią związany (osoba fizyczna, prawna, jednostka prawna nie posiadająca osobowości prawnej)
2. przedmiot – jest to zawsze sprawa z zakresu adm., sprawa mieszcząca się w kompetencji adm.
3. treść – prawa i obowiązki kształtowane w ramach tego stosunku mogą być przyznane lub cofnięte uprawnienia
4. dodatkowo układ prawnej sytuacji między podmiotami stosunku administracyjnoprawnego.
14. Sposoby nawiązywania stosunku administracyjnoprawnego.
a) z mocy prawa ( z mocy ustawy)-np. w sferze podatku , obowiązku szkolnego, itd. – stosunek adm.prawny powstaje, gdy w danej sytuacji faktycznej zaczyna obowiązywać norma prawna odnosząca się do takiej sytuacji i wiążąca z nią określone skutki prawne polegające na nałożeniu obowiązku lub przyznania uprawnienia.
b) w drodze aktu administracyjnego – jest to najczęściej stosowany sposób nawiązywania stosunku adm.prawnego. Organ adm. publicznej mając normę prawną stosuje tę normę do konkretnej sytuacji.
c) umowa adm. – polega na tym, że organ zamiast wydawać akt adm., zawiera umowę, której przedmiotem muszą być prawa i obowiązki z zakresu prawa adm. (np. ugoda adm., która po zatwierdzeniu przez organ adm., wywiera takie same skutki jak decyzja adm.)
d) działania faktyczne – np. gdy przez sam fakt dopuszczenia do korzystania z gminnego urządzenia publicznego powstaje stosunek prawny z uprawnieniami i obowiązkami gminy oraz osoby korzystającej.
15. Rodzaje stosunków administracyjnoprawnych.
a) stosunki materialno-prawne – podstawą prawną ich powstania są przepisy materialnego prawa adm. Są to stosunki o charakterze trwałym, z założenia trwają tak długo jak długo trwa uprawnienie lub obowiązek
b) stosunki proceduralne(procesowe) – powstają w wyniku zakomunikowania zainteresowanemu, że organ adm. publicznej podejmuje inicjatywę uregulowania określonej sprawy z urzędu lub złożonego przez zainteresowanego żądania o uregulowanie danej sprawy. Podstawą ich powstania są normy procesowego prawa adm.. Są to stosunki o charakterze czasowym, przejściowym. Długość ich trwania zależy od długości trwania procedury adm.
c) stosunki sporno-adm. – występują przed sądami adm. Są przejściowe, oparte na przepisach prawa procesowego, dopuszczają możliwość zaskarżeń aktów adm. Powstają z chwilą zniesienia skargi
a) stosunki trwałe – cechują się powtarzalnością podejmowanych działań oraz dłuższym okresem trwania (np. prawa majątkowe – podatki, prawa osobiste
b) stosunki jednorazowe – odnoszą się do konkretnego, jednorazowego działania(np. okazanie dokumentów)
a) stosunki adm.prawne osobowe – dot. spraw osobistych
b) stosunki adm.prawene rzeczowe – nawiązane w celu uregulowania stosunku prawnego danej rzeczy
a) s. adm.prawne egzekucyjne – nawiązywane w ramach postępowania egzekucyjnego pomiędzy organem egzekucyjnym a zobowiązanym a wierzycielem
b) s. adm.prawne nadzoru – występują w związku ze sprawowaniem nadzoru między organem nadzoru a podmiotem nadzorującym
16. Sosunek adm.prawny a stosunek cywilnoprawny.
1) warunkiem powstania stosunku cywilnoprawnego jest określone prawem zachowanie się stron , natomiast s. adm.prawny może lecz nie musi powstać z inicjatywy organu adm., który nie jest stroną postępowania a korzysta z władztwa
2) w s. cyw.prawnym istnieje ogólne domniemanie równości uczestników tego stosunku zaś w s. adm.prawnym nikt nie zakłada domniemania równości podmiotów, jeden podmiot jest dominujący
3) w s. cyw.prawnym w razie braku zgodności poglądów stron na rozwiązanie spraw spornych –spory rozstrzyga Sąd, zaś w s. adm.prawnym spór rozstrzyga organ adm. publicznej (jedna ze stron s.prawnego). Rozstrzygnięcia mogą być zaskarżone do Sądu adm.
II. Źródła prawa adm.:
17. Pojęcie źródeł prawa adm.
Prawo adm. tworzy wielka liczba norm prawnych zawartych w ustawach, umowach międzynarodowych, rozporządzeniach, uchwałach, zarządzeniach statutach i innych aktach. Źródłem prawa jest sam akt w którym zawarte są normy prawne. Źródłem prawa jest więc forma , w której normy prawne powstają i są ogłoszone. Stanowią one czynnik porządkujące normy prawne ich liczbę i wzajemny stosunek Źródła prawa adm. w znaczeniu prawniczym nie są inne niż źródła prawa innych gałęzi prawa Większość źródeł prawa pochodzi od organów adm. publicznej , ich stosowanie jest istotnym fragmentem działalności organów.
18. Cechy charakterystyczne źródeł prawa.
- przeważnie są ustalone(uchwalone)przez organ adm. publicznej
- są stanowione dla potrzeb prawa adm.
19. Źródła prawa adm. wymienić:
Konstytucja, ustawy, rozporządzenia, uchwały umowy międzynarodowe, zarządzenia statuty, akt prawa miejscowego
20. Podział źródeł prawa adm.
a) stanowione przez centralne organy państwowe(Sejm, Senat, RM)
b) stanowione przez organy terenowe(organy rządowej adm. ogólnej i specjalnej oraz organy jednostek samorządu terytorialnego)
c) źródła prawa powszechnie obowiązującego (konst. Ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe, rozporządzenia, akt praw miejscowego)
d) źródła prawa wewnętrznego(regulujące statuty wew. aparatu adm.publicznej)
21. Konstytucja jako źródła prawa adm.
22. Umowy międzynarodowe jako źródło prawa adm.
23. Ustawa jako źródło prawa adm.
24. Rozporządzenia z mocą ustawy.
25. Rozporządzenia
26. Pojęcie, charakter prawny i funkcje rozporządzenia.
27. Podmioty uprawnione do wydawania rozporządzeń.