Określenia ogólne stosowane w rozpoznaniach chorób
- acutus, -a, -um – ostry
- bronchitis acuta – ostre zapalenie oskrzeli
- acquisitus, -a, -um – nabyty
- vitium cordis acquisitum – nabyta wada serca
- activus, -a, -um – czynny
- hydrocephalus activus – wodogłowie czynne
- bilateralis, -e – obustronny (bil.)
- pneumonia bilateralis – obustronne zapalenie płuc
- chronicus, -a, -um – przewlekły (chron.)
- gastritis chronica – przewlekłe zapalenie żołądka
- circumscriptus, -a, -um – ograniczony
- peritonitis circumscripta – ograniczone zapalenie otrzewnej
- congenitus, -a, -um – wrodzony (cong.)
- infectio congenita – zakażenie wrodzone
- dexter, -a, -um – prawy (dx., dex.)
- fractura femoris dextri – złamanie prawej kości udowej
- dolor, -oris – ból
- dolor regionis lumbosacralis – ból okolicy lędźwiowo-krzyżowej
- essentialis – samoistny
- hypertonia essentialis – nadciśnienie tętnicze samoistne
- exacerbatio, -onis – zaostrzenie
- morbus ulcerosus duodeni in stadio exacerbationis – choroba wrzodowa dwunastnicy w okresie zaostrzenia
- czasem: exacerbatus, -a, -um – „zaostrzony” (raczej jako skrót exacerb.)
- forma, -ae – postać; sub forma (Abl.) – pod postacią
- endocarditis sub forma vitii cordis – zapalenie wsierdzia pod postacią wady serca
- generalisatus, -a, -um – uogólniony
- urticaria generalisata – pokrzywka uogólniona
- gravis, -e – ciężki, groźny
- pneumonia gravis – ciężkie zapalenie płuc
- imminens, -entis – zagrażający
- abortus imminens – poronienie zagrażające
- incipiens, -entis – rozpoczynający się
- partus incipiens – rozpoczynający się poród
- peractus, -a, -um – przebyty
- oedema cerebri peracta – przebyty obrzęk płuc
- post – po (Acc.)
- synechiae pleurae post pleuritidem exsudativam – zrosty opłucnej po wysiękowym zapaleniu płuc
- praecipue – szczególnie, zwłaszcza (praec.)
- emphysema pulmonis dextri praecipue lobi superioris – rozedma płuca prawego, zwłaszcza płata górnego
- recens, -entis – wczesny, świeży
- infarctus myocardii recens – świeży zawał mięśnia sercowego
- remissio, -onis – zwolnienie, ustąpienie (objawów)
- leukaemia in stadio remissionis – białaczka w okresie remisji
- sanatus, -a, -um – wyleczony
- fractura ossis sanata – wyleczone złamanie kości
- sinister - -a, -um – lewy
- trauma pedis sinistri – uraz lewej stopy
- stadium, -i – okres, faza
- carcinoma in stadio exacerbationis – rak w fazie zaostrzenia
- status, -us – stan
- status post haemorrhagiam intracranialem – stan po krwotoku śródczaszkowym
- subacutus, -a, -um – podostry
- appendicitis subacuta – podostre zapalenie wyrostka robaczkowego
- suspectus, -a, -um – podejrzany o, wzbudzający podejrzenie (susp.)
- suspitio, -onis - podejrzenie
- pneumonia suspecta = suspitio quoad pneumoniam – podejrzenie zapalenia płuc
- utriusque – dopełniacz zaimka liczebnego uterque, utraque, utrumque – obydwa, każdy z dwóch (utr.)
- osteoarthrosis genus utriusque – zmiany zwyrodnieniowe obu stawów kolanowych
Inne określenia medyczne
- activus, -a, -um – czynny
- passivus, -a, -um – bierny
- exercitatio, -onis – ćwiczenie
- exercitationis – ćwiczenia
- activae – czynne
- activae cum resistentia – czynne z oporem
- passivae – bierne
- habilis, -e – zręczny, zdatny, ruchliwy
- habilitas, -atis - zręczność, zdatność, ruchliwość
- validus, -a, -um – zdrowy, silny
- invalidus, -a, -um – niepełnosprawny
- therapia, -ae - leczenie
- kinesitherapia, -ae – leczenie ruchem
- prognosis, -is – rokowanie
- rehabilitatio, -onis – usprawnianie
- sanatio, -onis – wyleczenie
- sanitas, -atis – zdrowie
- sanus, -a, -um – zdrowy
Przedrostki i przyrostki najczęściej stosowane w łacińskiej terminologii medycznej
Przedrostki i przyrostki
- a-, an-; zaprzeczenie, brak;
- atonia – brak napięcia
- atomus - niepodzielny
- anti-; przeciw-;
- antidotum – odtrutka
- antisepticus - przeciwbakteryjny
- dia-; przez, roz-;
- diagnosis – rozpoznanie
- diastole - rozkurcz
- dys-; nie-, zaburzenie;
- dystrophia – nieprawidłowy rozwój, niedorozwój
- dyspepsia – niestrawność
- dysfunctio – nieprawidłowa funkcja
- di-, dicho-; dwu-, dwakroć
- digastricus – dwubrzuścowy
- dichotomia – rozdwojenie
- exo-, ecto-; zewnątrz
- exogenes – zewnątrzpochodny
- ectoderma – zewnętrzny listek zarodkowy
- endo-; wewnątrz, śród-
- endogenes – wewnątrzpochodny
- endocrinalis – wewnątrzwydzielniczy
- endothelium - śródbłonek
- epi-; na, nad-
- epidermis – naskórek
- epiglottis - nagłośnia
- hyper-; nad-, ponad
- hypertonia – nadciśnienie
- hyperfunctio – nadczynność
- hyperglicaemia – podwyższony poziom cukru we krwi
- hypo-; pod-, poniżej
- hypothalamus – podwzgórze
- hypotonia - podciśnienie
- meta-; przez, poza
- metastasis – przerzut
- metamorphosis - przemiana
- para-; przy, podobny, rzekomy
- paratyphus – dur rzekomy
- parasitus – pasożyt
- parasymphaticus - przywspółczulny
- peri-; wokoło, o-
- pericardium – osierdzie
- peritoneum - otrzewna
- pro-; przed
- prognosis – prognoza, przepowiednia
- progressivus - postępujący
- syn(m)-; z, razem
- syndesmosis – więzozrost
- synergicus – współdziałający
- sympathicus - współczulny
- -algia – ból określony
- cephalgia – ból głowy
- ostalgia – ból kości
- neuralgia - nerwoból
- -graphia – zapis, opis
- electrocardiographia – zapis czynności elektrycznej serca
- -logia – nauka
- neurologia – nauka o układzie nerwowym
- anaestesiologia – nauka o leczeniu bez bólu
- -tomia – cięcie
- laparotomia – cięcie brzuszne, przecięcie powłok brzucha
- tracheotomia – nacięcie tchawicy
- -stomia – przetoka
- enterostomia – przetoka jelitowa
- tracheostomia – przetoka tchawicy
- -pathia – stan chorobowy, zwyrodnienie
- osteopathia – zwyrodnienie kości
- enteropathia – schorzenie jelit
- -o(u)lus, -a, -um – zdrobnienie
- alveolus – pęcherzyk
- venula – żyłka
- tuberculum - guzek
- -itis – zapalenie
- pancreatitis – zapalenie trzustki
- stomatitis – zapalenie jamy ustnej
- -osis - stan chorobowy
- neurosis – nerwica
- sclerosis – stwardnienie
- necrosis – nerwica
- -ismus – zatrucie, choroba
- rheumatismus – gościec, choroba reumatyczna
- botulismus – zatrucie jadem kiełbasianym
Zasady formułowania rozpoznań medycznych
- W stanach ostrych podajemy na pierwszym miejscu chorobę lub skutki urazu, następnie (w dopełniaczu) dotknięty nią narząd:
- commotio cerebri – wstrząśnienie mózgu
- fractura colli femoris – złamanie szyjki kości udowej
- Podobnie w chorobach wspólnych dla wielu narządów
- carcinoma mammae – rak piersi
- Następnie należy określić przebieg choroby (ostra, przewlekła, zagrażająca, rozpoczynająca się)
- Przebieg chorobowy może być rozlany lub ograniczony (możliwa jest dokładna lokalizacja)
- Choroba przewlekła może być w stadium zaostrzenia lub remisji
- Obecny stan może być skutkiem przebytych schorzeń