Podstawy Prawa

System prawa – ogół norm prawnych obowiązujących w danym czasie i na danym terytorium. System prawny jest dynamiczny. Obowiązuje na danym terytorium.

Cechy systemu prawa stanowionego:
oparty na hierarchicznie usytuowanych aktach prawnych,
konieczność przejścia danego aktu normatywnego przez określoną ścieżkę legislacyjną,
o randze danej normy prawnej decyduje ranga aktu prawnego, w którym ta norma została zawarta,

Źródła powszechnie obowiązującego prawa w Polsce:
Akty prawne:
1)Konstytucja,
2)Umowy międzynarodowe ratyfikowane,
3)Ustawy (Kodeksy),
4)Rozporządzenia (akt wykonawczy – wydawany do konkretnej ustawy).

Vacatio legis – spoczywanie ustawy. Jest to czas między uchwaleniem ustawy a momentem jej wejścia w życie.

Preambuła – część uroczysta aktu prawnego,

Delegacja ustawowa – oznacza przyznanie danemu organowi kompetencji do wydania danego aktu wykonawczego i zawarcia w nim określonych zagadnień.

Kompetencja – są to prawa i obowiązki przyznane organowi służące wykonaniu określonego zadania.

Rodzaje delegacji ustawowych:

1)Delegacja obligatoryjna (obowiązek),
2)Delegacja fakultatywna (kiedy organowi pozostawia sie dowolność w zakresie wydania jakiegoś aktu wykonawczego poprzez użycie sformułowania „może”).


Norma prawna – jest to brzmienie przepisu prawnego.

Przepis prawny – rama językowa, w których zawarte są normy prawne.

Artykuły, paragrafy, ustępy, punkty – są to jednostki techniczne, w których zawarte są przepisy prawne. Dyrektywę postępowania zawiera norma prawna.

Podmioty prawa cywilnego – osoby fizyczne, osoby prawne, ułomne osoby prawne.

Osoba prawna – jest to każdy człowiek. W Polskim systemie prawa funkcjonuje teoria normatywna osobowości prawnej uregulowana w Art.33 KC.

Ułomna osoba prawna – jednostka organizacyjna która, nie jest osobą prawną, ale której przepisy prawa przyznają zdolność prawną. Istotę ułomnych osób prawnych ustawodawca wskazał w Art.331 1KC.

Zdolność prawa - zdolność do bycia podmiotem praw i obowiązków. Ma każdy człowiek od urodzenia, aż do śmierci z wyjątkiem dzieci przed narodzinami które dziecka ma zdolność prawną w zakresie spadkobrania Art. 927 2.

Osobowość prawna – Skarb Państwa i jednostki org. Którym przepisy szczególne przyznają osobowość prawną.

Zdolność do czynności prawnych – jest to zdolność do tego aby za pomocą własnych oświadczeń woli nabywać prawa, zaciągać zobowiązania.

Wyróżniamy III zakresy do zdolności czynności prawnych:
1)Pełną zdolność do czynności prawnych,
2)Ograniczoną... ,
3)Brak zdolności... .

Zdolność prawna osób prawnych i ułomnych osób prawnych ma większy zakres niż zdolność prawna osób fizycznych z uwagi na istotę osób prawnych i ułomnych osób prawnych.

Czynność prawna – jest to oświadczenie woli skierowane na bycie prawa lub zaciągnięte zobowiązania np. umowa.

Pełną zdolność do czynności prawnych ma osoba pełnoletnia o ile nie została ubezwłasnowolniona całkowicie lub częściowo.

Osobą pełnoletnia jest osoba , która ukończyła 18 rok życia lub kobieta, która ukończyła lat 16 na skutek zawarcia związku małżeńskiego pełnoletność ta nie ustaje mimo późniejszego unieważnienia tego związku.

Oświadczenie woli – jeżeli zostało ono złożone w takiej formie, że jest zauważalne dla świata zewnętrznego. Może być dokonywane w każdej dopuszczalnej formie np. ustnej bądź przez milczenie, zwykła forma pisemna i formy pisemne kwalifikowane (forma aktu notarialnego, forma pisemna z notarialnie poświadczonymi wpisami). Forma zwykła pisemna może być zastrzeżona pod różnymi rygorami:
1)Pod rygorem nieważności,
2)Dla celów dowodowych,
3)Dla wywołania określonych skutków prawnych.

a) Zastrzeżenie formy pisemnej pod rygorem nieważności ma ten skutek, że nie zachowanie tej formy powoduje nieważność tak dokonanej czynności prawnej.

b) Skutki nie zachowania formy przewidzianej dla celów dowodowych określa Art. 74KC, podstawowym skutkiem niezachowania pisemnej formy prawniczej dla celów dowodowych jest brak możliwości przeprowadzenia dowodu ze świadków, czy dowodu z przesłuchania stron na fakt dokonania tej czynności prawnej.

Ustawodawca przewiduje jednak pewne wyjątki od tej zasady:
obie strony wyrażają na to zgodę,
jeżeli żąda tego konsument w sporze z przedsiębiorcą,
fakt dokonania czynności zostanie uprawdopodobniony za pomocą pisma (dotarcie do dowodu za pomocą np. listu, e-maila).

Przepisów o formie pisemnej przewidzianych dla celów dowodowych nie stosuje się do czynności prawnych w stosunkach między przedsiębiorcami.

Jeżeli w przepisie nie wskazano, skutek nie zachowuje zwykłej formy pisemnej, przyjmuje się , że jest to forma wskazana dla celów dowodowych.

Jeżeli pozwany nie jest przedsiębiorcą to nie można przeprowadzić dowodu z przesłuchania świadków jeżeli pozwany nie wyraża na to zgody.

Kwalifikowana forma pisemna ma zawsze ten skutek, że jej nie zachowanie powoduje nieważność czynności prawnej.

Przesłanki pozytywne ubezwłasnowolnienia całkowitego:
1)Ukończony 13 rok życia,
2)Choroba psychiczna (niedorozwój umysłowy, albo innego rodzaju zaburzenie psychiczne np. pijaństwo, narkomania),
3)Osoba ta nie jest w stanie pokierować swym postępowaniem,
4)Wymaga tego dobro osoby ubezwłasnowolnionej.
Przesłanki te musza zaistnieć łącznie, aby było możliwe ubezwłasnowolnienie całkowite. Dla takiej osoby ustala sie opiekuna.

Przesłanka pozytywna – jest to taka okoliczność, która musi zaistnieć aby dany skutek został wywołany.

Przesłanka negatywna – jest to taka okoliczność, która nie może zaistnieć jeżeli skutek ma zostać wywołany. Jej zaistnienie powoduje brak możliwości osiągnięcia skutku.

Przesłanki pozytywne ubezwłasnowolnienia częściowego:

1)Uzyskanie pełnoletności,
2)Choroba psychiczna,
3)Nie jest konieczne ubezwłasnowolnienie całkowite tej osoby,
4)Osoba wymaga pomocy dla prowadzenia swych praw,
5)Wymaga tego dobro osoby ubezwłasnowolnionej częściowo.
Przesłanki wskazane muszą zaistnieć łącznie. Dla tej osoby ustala sie kuratora.

Częściową zdolność do czynności prawnych maja osoby między 13 a 18 rokiem życia, o ile nie zostały ubezwłasnowolnione całkowicie lub częściowo.

Czynności, które osoba posiadająca częściową zdolność do czynności prawnych może wykonywać bez ingerencji swojego przedstawiciela ustawowego:

zawierać czynności powszechne w zwykłych sprawach życia codziennego,
dokonywać czynności, które nie wywołują skutków rozporządzających, zobowiązujących,
może rozporządzać swobodne przedmiotami przekazanymi do swobodnego użytku.
Chyba, że zgodnie z przepisami prawa, w zakresie rozporządzania tymi przedmiotami obok zgody przedstawiciela ustawowego wymagana jest zgoda innego organu.

Czynności które może wykonywać ta osoba za zgodą swojego przedstawiciela ustawowego:

przy czynności jednostronnej, zawsze przed dokonaniem (np. wypowiedzenie umowy o pracę),
w przypadku umów, zgoda przedstawiciela ustawowego może być wyrażona przed albo po zawarciu umowy,

Osoba posiadająca cz.z.do.cz.pr nie może np. sporządzić testamentu.

Ważność takiej umowy może potwierdzić osoba, która w chwili jej zawarcia może potwierdzić częściową zdolność do czynności prawnych po uzyskaniu przez nią pełnej zdolności do czynności prawnej.

Osoba, która zawarła umowę z osobą posiadającą częściową zd. do cz. pr. Nie może powoływać się na brak zgody przedstawiciela ustawowego. Może jednak temu przedstawicielowi wyznaczyć odpowiedni termin na wyrażenie tej zgody po bezskutecznym upływie, którego nie jest związana tą umową.

Stosunek prawny – jest to rodzaj stosunku społecznego, którego powstanie, zmiana, ustanie i elementy składowe regulują przepisy obowiązującego prawa.

Elementy stosunku prawnego:
podmiot,
przedmiot,
treść.

Podmiotami stosunku prawnego są podmioty prawa treścią stosunku prawnego są prawa i odpowiadające im obowiązki. Natomiast przedmiotem stosunku prawnego jest to wszystko, czego te prawa i obowiązki dotyczą.

Cechy stosunku cywilno-prawnego:

O tym, że mamy do czynienia ze stosunkiem cywilnoprawnym decyduje fakt, że strony tego stosunku prawnego są równe i z uwagi na to, treść tego stosunku prawnego powinna być odzwierciedleniem konsensusu między tymi stronami.

Istota stosunku administracyjno-prawnego:

Jest brak równości stron ponieważ po jednej stronie jest organ administracyjny wykorzystujący najczęściej metodę władczą w swoim działaniu, po drugiej zaś stronie jest jednostka niewyposażona w takie uprawnienia.

Fakty prawne – Nie ma jednorodnej definicji czym są fakty prawne, nie stworzono jednolitej ich klasyfikacji.

Faktami prawnymi są okoliczności wskazane w przepisach obowiązującego prawa, z którymi prawo wiąże zaistnienie określonych skutków prawnych. Okoliczności te są zawarte w hipotezach normy prawnej.

Skutkiem prawnym – jest powstanie zmiana lub ustanie praw, czy obowiązków.

Klasyfikacja faktów prawnych:

zdarzenia prawne,
działania prawne,
*zamiarowe
*niezamiarowe

Zamiarowe:
-czynności prawne,
-decyzje administracyjne,
-orzeczenia sądowe.

Niezamiarowe:
-zgodne z prawem,
-niezgodne z prawem.

Zdarzenia prawne – są to okoliczności nie zależne od działań ludzkich np. upływ czasu, klęski żywiołowe, śmierć.
Zdarzenia wolicjonalne – zachowanie może polegać na działaniu lub zaniechaniu. Zaniechanie to brak działań.

Decyzja administracyjna – jest to indywidualny akt normatywny (administracyjny skierowany do konkretnego adresata i ustanawiający konkretne prawa i obowiązki. Jest on skutkiem działań władczych administracji publicznej. Rozstrzyga ona sprawę co do jej istoty lub inny sposób kończy postępowanie.

Orzeczenie sądowe – powstają na gruncie tych stanów faktycznych, które są rozstrzygane przez niezależnego arbitra tj. sędziego.

Zarówno decyzje administracyjne jak i orzeczenia sądowe mogą mieć charakter deklaratywny lub konstytutywny.

Decyzja lub orzeczenie ma charakter konstytutywny wówczas, gdy tworzy nową rzeczywistość prawną np. orzeczenie o rozwodzie.

Orzeczenie lub decyzje deklaratywne nie tworzą nowej sytuacji prawnej, ale jedynie potwierdzają w sposób autorytatywny i wcześniej istniejący stan prawny.

Czyny niedozwolone przestępstwa i wykroczenia – są to takie działania ludzkie, które są niezgodne z przepisami prawa i które powodują powstanie szkody lub zagrożenie jej powstaniem.

Szkoda:
Damnum envengers - rzeczywisty uszczerbek w mieniu poszkodowanego,

Lucrum cezans – utracone korzyści,

Przesłanka zaistnienia szkody:
1) Zdarzenia wywołujące szkodę,
2) Szkoda,
3)Alternatywny związek przyczynowy tj. Za normalne następstwa ewentualnej winy.

Reżimy odpowiedzialności za szkodę:

odpowiedzialność na zasadzie winy,
odpowiedzialność na zasadzie ryzyka, słuszności i winy,

Wina umyślna – mamy z nią do czynienia wówczas jeżeli ktoś świadomie podejmuje działania nie zgodne z prawem i dąży do osiągnięcia skutku nie zgodnego z prawem.

Wina nieumyślna – (lekkomyślność) mamy z nią do czynienie wówczas gdy, ktoś nie przewidział możliwości zaistnienia negatywnych skutków (niezgodnych z prawem) chociaż mógł i nie powinien.

Niedbalstwo – jeżeli ktoś przewidywał zaistnienie skutku niezgodnego z prawem lecz bezpodstawnie przypuszczał, że uniknie kary.

Lekkomyślność – gdy ktoś podejmuje działanie które wywołuje skutek i przypuszcza że jego skutek zniknie.

Odpowiedzialność na zasadzie winy – podmiot może wyłączyć swoją odpowiedzialność w przypadku odpowiedzialności na zasadzie winy winy jeżeli nastąpi ekskulpacja podmiotu odpowiedzialnego. Nie zostanie ustalona wina podmiotu odpowiedzialnego.

Odpowiedzialność na zasadzie ryzyka – podmiot odpowiedzialny może służyć swoją odpowiedzialnością jeżeli zaistnieje którakolwiek z przesłanek egzoneracyjnych. Ma wówczas egzoneracja podmiotu odpowiedzialnego.

Odpowiedzialność na zasadzie słuszności - występuje wyjątkowo tylko w wypadkach wyraźnie przewidzianych w ustawie. Zazwyczaj jest to naprawienie szkody przez samego sprawcę jeśli wymagają tego zasady współżycia społecznego.

Klauzula zasad współżycia społecznego oznacza iż należy brać pod uwagę reguły funkcjonujące w danym społeczeństwie wyrośnie na gruncie kultury chrześcijańskiej, które ulegają zmianom wraz ze zmianami zachodzącymi w społeczeństwie.

Zobowiązanie spółki cywilnej - jest to każde zobowiązanie zaciągnięte przez jednego,kilku lub wszystkich wspólników o ile pozostaje ono w związku z działalnością spółki. Są to również zobowiązania wynikające z czynów niedozwolonych, jak również bezpodstawnego wzbogacenia czy nienależnego świadczenia, które to instytucje zostały uregulowane w kodeksie cywilnym.

Odpowiedzialność solidarna – w spółce cywilnej jest odpowiedzialnością solidarną prawidłową uregulowaną w kodeksie cywilnym.

Odpowiedzialność za zobowiązania spółki cywilnej wynika z istoty tej spółki. Jest to odpowiedzialność osobista tj. odpowiedzialność całym majątkiem dłużnika zarówno obecnym jak i przyszłym.

Najistotniejsze cechy odpowiedzialności zobowiązań solidarnej zostały zawarte w następujących uregulowaniach:

Art.366. Wierzyciel może żądać całości lub części świadczenia od wszystkich dłużników łącznie , od kilku z nich lub od każdego z osobna, a zaspokojenie wierzyciela przez któregokolwiek z dłużników zwalnia pozostałych (solidarność dłużników).

Art.376. Jeżeli jeden z dłużników solidarnych spełnił świadczenie, treść istniejącego miedzy współdłużnikami stosunku prawnego rozstrzyga o tym, czy i w jakich częściach może on żądać zwrotu od współdłużników. Jeżeli z treści tego stosunku nie wynika nic innego, dłużnik, który świadczenie spełnił, może żądać zwrotu w częściach równych. Część przypadająca na dłużnika niewypłacalnego rozkłada sie między współdłużników.

Pozostałe dwie zasady odpowiedzialności wynikają z orzecznictwa. Zgodnie z pierwszą z nich wspólnik występujący z jeszcze istniejącej spółki nadal opowiada za zobowiązania odnoszące się do jego bytu w spółce.

Wspólnik przystępujący do już istniejącej spółki nie odpowiada za zobowiązania powstałe przed dniem jego przystąpienia.

Odpowiedzialność służy wierzycielowi a nie dłużnikom. Za zobowiązania spółki wspólnicy zobowiązani są solidarnie. Norma ta ma charakter bezwzględnie obowiązujący oznacza to iż postanowienia dokonane między stronami sprzeczne z tą normą są nieważne.

Norma regulująca będzie miała wtedy zastosowanie jeżeli strony danego stosunku prawnego w zakresie przedmiotu objętego regulacją tej normy, nie uregulowany między sobą danych kwestii w sposób odmienny.

Norma będzie miała wtedy zastosowanie jeżeli strony w zakresie kwestii będących przedmiotem regulacji tej normy nic miedzy sobą nie postanowiły.
Umowa spółki cywilnej – jest umową nazwana kodeksu cywilnego przez umowę spółki cywilnej wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w sposób oznaczony, w szczególności przez wniesienie wkładu. Jest umową dwu lub wielostronną w zależności od tego ile osób liczy dana spółka. Jest również umową losową ponieważ w momencie jej zawierania nie ma pewności co do tego czy cel spółki zostanie osiągnięty. Jest natomiast sporne czy jest to umowa wzajemna. Zgodnie z przeważającym stanowiskiem w nauce prawa umowa spółki cywilnej nie jest umową wzajemną ponieważ nie ma tu miejsca wymiana ekwiwalentnych (równych) świadczeń. Natomiast argumentem przypadającym za tym, ze można było tu mówić o umowie wzajemnej jest to, że jeden wspólnik, dlatego zobowiązuje sie dążyć do osiągnięcia wspólnego celu ponieważ czyni to inny wspólnik.

Majątek spółki cywilnej – jest tak naprawdę majątkiem odrębnym a jednocześnie wspólnym wspólników spółki cywilnej. Nie można natomiast mówić o majątku spółki jako takim z uwagi na to iż spółka cywilna nie jest jednostką organizacyjna w jakikolwiek sposób odrywającą sie od osób swoich wspólników. Majątek tworzą wkłady wniesione do majątku, roszczenia do wniesienia wkładów jak również to wszystko co spółka nabyła w trakcie swojej działalności. Do majątku spółki nie wchodzą natomiast wkład w postaci świadczenia usług, ani też roszczenie o wniesieniu tego wkładu. Majątek objęty jest własnością tj. współwłasnością do niepodzielnej ręki. Istotnymi cechami tej współwłasności są: brak wyodrębnienia ułamkowo określonych udziałów, współwłasność ta musi mieć swą podstawę w innym stosunku prawnym. W przypadku spółki cywilnej podstawą tej współwłasności jest stosunek spółki cywilnej.

Solidarność wierzycieli – wierzyciel dokonuje wyboru od którego dłużnika ma żądać spłaty wierzytelności.

Czynność nagła – jest to czynność która naraziła by spółkę na nie powetowane straty.

Przyczyny rozwiązania spółki cywilnej:

1)Jednomyślna uchwała wspólników spółki cywilnej o jej rozwiązanie.
2)Rozwiązanie spółki cywilnej przez sąd.
3)Wystąpienie wspólników ze spółki w sytuacji gdy w spółce było tylko dwóch wspólników.
4) Wypowiedzenie udziału przez wspólnika lub przez wierzyciela osobistego wspólnika w przypadku gdy spółce pozostał jeden wspólnik.
5)Upadłość wspólnika.
6)Śmierć wspólnika jeżeli w jego miejsce nie weszli spadkobiercy, a w spółce pozostał jeden wspólnik.
7)Przyczyny przewidziane w umowie spółki.
a) upływ czasu jaki spółka została zawarta,
b) osiągnięcie celu spółki,

Po rozwiązaniu spółki cywilnej współwłasność łączna przekształca sie we współwłasność w częściach ułamkowych oznacza to, że w majątku spółki powstaną ułamkowe określone udziały. Po rozwiązaniu spółki wspólnicy w pierwszej kolejności powinni zaspokoić wierzycieli spółki, zaś w dalszej kolejności gdy jakiekolwiek wartości pozostały jeszcze w majątku spółki powinien nastąpić ich podział zgodnie z zasadami obowiązującymi w przypadku wystąpienia wspólnika ze spółki.

Z uwagi na to, że umowa spółki cywilnej jest umową nazwana uregulowaną w kodeksie cywilnym ma do niej również zastosowanie zasada swobody umów uregulowana w artykule kodeksu cywilnego.