Koncepcja ekologiczna miasta Olsztyn

„KONCEPCJA EKOLOGICZNA MIASTA OLSZTYN”

„HAŁAS W OLSZTYNIE TO ZAGROŻENIE DLA JEGO MIESZKAŃCÓW”


Gdańsk 2006

Załącznik nr 1

„Moje miasto Olsztyn”

Olsztyn jest największym miasto a zarazem i stolicą województwa warmińsko-mazurskiego. Zalicza się go do powiatu grodzkiego Olsztyn. Jest główny ośrodek gospodarczym, edukacyjnym i kulturowym, siedziba władz i najważniejszych instytucji regionu, a także ważnym węzłem kolejowym i drogowym. Olsztyn leży w południowej części Warmii, historycznej krainy należącej w latach 1466-1772 do Rzeczypospolitej. Wbrew powszechnej opinii nie jest położony na Mazurach. Liczba ludności w samym Olsztynie wynosi ok 174 473, w tym: 93 438 to kobiety i 81 035 mężczyzn a przyrost naturalny wynosi niespełna 0,97. W tak dużym jak Olsztyn mieście dość spory procent stanowi stopa bezrobocia, która wynosi ok. 7,8%
Olsztyn położony jest w środkowej części województwa warmińsko-mazurskiego nad rzeką Łyną, w granicach Pojezierza Olsztyńskiego, które wchodzi w skład makroregionu Pojezierza Mazurskiego. Olsztyn leży 87 km od granicy z Rosją i ok. 140 km od Kaliningradu.



Przez Olsztyn przepływają 3 rzeki: Łyna, Wadąg i Kortówka. W granicach administracyjnych miasta leży 15 jezior (13 powyżej 1 hektara). Łącznie powierzchnia jezior w Olsztynie wynosi około 725 ha (8,25% powierzchni miasta). Lasy zajmują 21,2% powierzchni miasta. Ponad połowa to zwarty kompleks Lasu Miejskiego (1050 ha), pełniący przede wszystkim funkcje terenów rekreacyjno - wypoczynkowych oraz turystyczno - krajoznawczych. Zieleń miejska zajmuje 560 ha (6,5% powierzchni miasta). Urządzona jest w postaci licznych parków, zieleńców, skwerów oraz trzech ponad stuletnich cmentarzy. Na terenie Olsztyna znajdują się dwa rezerwaty przyrody roślinności torfowej: Mszar( o powierzchni 4 ha, ustanowiony w 1953 roku) i Redykajny (o powierzchni 10 ha, ustanowiony w 1949 roku).
Olsztyn leży w strefie klimatu umiarkowanego ciepłego przejściowego. Klimat lokalny cechują średnie roczne opady, wynoszące ok. 600 mm. Średnia roczna temperatura powietrza wynosi ok. +7,5C z maksimum w lipcu ok. +18,0C i minimum w styczniu ok. -4,0C.
Do XIX wieku Olsztyn był miastem niewyróżniającym się pod względem rozwoju gospodarczego spośród innych miast Warmii. Sytuacja zmieniła się w II połowie XIX w. Olsztyn stał się ważnym węzłem kolejowym i drogowym, utworzono rejencje oraz przyznano mu status miasta wydzielonego na prawach powiatu.
Szybki wzrost gospodarczy Olsztyn przeżył również po II wojnie światowej, kiedy miasto stało się ważnym ośrodkiem administracyjnym Warmii i MMazur, w którymto zlokalizowano przemysł dotąd nieistniejący na Warmii jak Olsztyńskie Zakłady Opon Samochodowych. Znacznie rozbudowano zakłady oparte na przetwórstwie płodów rolnych oraz przemysł drzewny.
Obecnie Olsztyn jest głównym ośrodkiem przemysłu oponiarskiego (największa fabryka opon w Polsce, Michelin), drzewnego, spożywczego (mięsny, mleczarski, młynarski, browar), meblarskiego, odzieżowego, środków transportu, materiałów budowlanych, poligraficznego (Olsztyńskie Zakłady Graficzne).
„Rozwój komunikacji miejskiej w mieście Olsztyn”
System komunikacji miejskiej w Olsztynie istnieje od 1907 roku. W latach 1907-1965 w jego skład wchodziły linie tramwajowe, a w latach 1939-1971 również trolejbusowe. Obecnie jedynym środkiem komunikacji miejskiej są autobusy. W Strategii Rozwoju Miasta Olsztyn pojawiły się plany przywrócenia trakcji tramwajowej. Podstawowym organizatorem i przewoźnikiem w miejskim transporcie zbiorowym jest Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne w Olsztynie. Przewozy pasażerskie realizowane są na 33 liniach komunikacyjnych (w tym jedna linia nocna i 5 miejsko-podmiejskich). Na stanie MPK znajduje się ok. 165 autobusów. W Olsztynie funkcjonują także przewoźnicy prywatni, którzy zapewniają komunikację w granicach miasta (Olsztyńska Korporacja - 4 linie miejskie, Prywatna Komunikacja Miejska, Star-Turist), jak również z okolicznymi miejscowościami. Olsztyn jest jednym z miast, które nie posiada obwodnicy, a większość ruchu tranzytowego odbywa się ulicami miasta. Obecnie trwają prace nad obwodnicą, która ma powstać do 2013r. Do głównych dróg przebiegające przez miasto należą:
 droga nr 16-Grudziądz - Olsztyn - Ełk - Ogrodniki
 droga nr 51- Bezledy - Olsztyn - Olsztynek
 droga nr 53- Olsztyn - Szczytno - Ostrołęka
 droga nr 7 jest oddalona o 28 km od centrum miasta i prowadzi – Gdańsk - Olsztynek - Warszawa - Kraków - Chyżne
 droga nr 527 jest drogą wojewódzka i prowadzi- Olsztyn - Morąg - Pasłęk
 droga wojewódzka nr 598- Olsztyn - Jedwabno - Wielbark
W Olsztynie jest również bardzo dobrze rozwinięty transport kolejowy, który został otwarty w 1872 roku. Wkrótce Olsztyn stał się ważnym węzłem kolejowym regionu. Obecnie miasto posiada trzy działające dworce kolejowe, do których należą:
 Olsztyn Główny – największy dworzec kolejowy w województwie wamińsko-mazurskim. Dworzec posiada wiele torów, budynek stacyjny, kasę biletową, 4 zadaszone perony, lokomotywownię, przejście podziemne i semafory świetlne.
 Dworzec Olsztyn Zachodni to jedna z trzech stacji kolejowych w Olsztynie. Usytuowany jest przy ulicy M. Konopnickiej na terenie Osiedla Grunwaldzkiego. Posiada 3 niezadaszone perony i 4. Perony połączone są przejściem podziemnym.
 Dworzec Gutkowo usytuowany jest przy ulicy Sokolej, w olsztyńskiej dzielnicy Gutkowo, w północno-zachodniej części miasta. Stacja posiada 3 perony i 5 torów.
Olsztyn posiada jedno lotnisko Olsztyn-Dajtki- cywilno-sportowy port lotniczy usytuowany ok. 4,5 km od centrum Olsztyna, w dzielnicy Dajtki. Istnieją w nim sekcje: paralotniarstwa, spadochroniarstwa, a także kurs pilotażu szybowców. Obecnie nie planuje się utworzenia w nim portu transportowego, choć władze tego nie wykluczają. Aktualnie najbliższym portem lotniczym Olsztyna jest Port Szczytno-Szymany.

„Koncepcja ekologiczna miasta Olsztyn”
Problem, jaki chcielibyśmy poruszyć w naszej pracy jest bardzo często traktowany jako problem drugoplanowy. Rzadko, kiedy jest on głośnym problemem, nad którym skupiają się władze miast, powiatów, gmin.
Naszym zdaniem problem hałasu w dużych miastach jest problemem ważnym, którego nie należy lekceważyć. Szybki rozwój komunikacji miejskiej oraz zwiększająca się liczba budowy dróg szybkiego ruchu, sprawia, że coraz częściej przez nasze miasta czy wsie „przemyka” coraz to większa liczba ciężarowych i osobowych samochodów.
Miasto Olsztyn jest miastem dużym o tysięcznej liczbie ludzi, ponadto jest jednym z większych miast gdzie bardzo dobrze rozwija się gospodarka, dlatego też uznaliśmy, że z problemem hałasu należy walczyć. Nasza grupa postanowiła skupić się na opracowaniu programu walki z hałasem w mieście Olsztyn.
Punktem wyjścia do opracowania koncepcji było, dla kogo chcemy stworzyć nasz plan a także gdzie on będzie realizowany.
Adresaci koncepcji ekologicznej w mieście Olsztyn:
Adresatami koncepcji ekologicznej powinni być wszyscy mieszkańcy miasta Olsztyn. Z jej realizacją trzeba, więc dotrzeć do wielu miejsc, czasami nawet trudno dostępnych. W związku z tym praca w kierunku rozwoju świadomości ekologicznej powinna docierać do różnych grup społecznych, a także ludzi na różnych stanowiskach i szczeblach zarządzania. Koncepcja edukacji powinien być realizowana na wielu płaszczyznach i różnymi metodami. Naszymi adresatami, więc powinni być przede wszystkim pracownicy oświaty (nauczyciele i wychowawcy ośrodków szkolno-wychowawczych), dyrektorzy placówek kulturalnych (domy kultury, muzea, teatry), przedstawiciele mass mediów, przedstawiciele organizacji społecznych, młodzież szkolna i dzieci, służby mundurowe (policja, straż i wojsko), przedstawiciele związków wyznaniowych (księża i zakonnicy), przedstawiciele lokalnego biznesu, członkowie organizacji związkowych, przedstawiciele ugrupowań politycznych, członkowie i administracja spółdzielni mieszkaniowych


Miejsca realizacji koncepcji edukacji ekologicznej:
Miejsca, od których powinniśmy zacząć przy realizowaniu naszej koncepcji, a także osoby, które będą mogły nam pomóc w walce z hałasem w Olsztynie winny być: przede wszystkim przedszkola, szkoły podstawowe, gimnazja, szkoły średnie, wyższe szkoły, gdyż to dzięki młodemu pokoleniu mamy szanse na powodzenie w walce z hałasem na naszych ulicach. Ponadto ważne są również miejsca o dużym zgrupowaniu ludzi np kościoły, oazy, itp., placówki kulturalne, sklepy (coraz częściej w dużych sklepach typu hipermarket można spotkać całe rodziny i to właśnie one mogłyby się okazać nowym i trafnym miejscem na taka kampanie dla naszego programu), bary, restauracje, siedziby organizacji zrzeszających lokalny biznes, siedziby organizacji związkowych i ugrupowań politycznych, siedziby organizacji ekologicznych i społecznych, urzędy administracji państwowej i samorządów lokalnych. Bardzo ważną role odgrywają media w problemie walki z hałasem, gdyż to dzięki nim mamy dużą szanse na to ażeby nasz projekt dotarł do różnych grup społecznych i miał dużą liczbę odbiorców.
Kolejnym etapem do opracowania koncepcji edukacji ekologicznej dla miasta Olsztyn jest zapoznanie się ze stanem aktualnym. Po wcześniejszym zapoznaniu się z problemem ustaliliśmy, że do najbardziej uciążliwych źródeł hałasu w środowisku należy komunikacja drogowa. Poziom hałasu na głównych ulicach Olsztyna i na trasach wylotowych z miasta osiąga wartości powyżej 70 dB na linii zabudowy mieszkaniowej.
Największe zagrożenie hałasem, przekraczającym 75 dB w porze dziennej, występuje przy zabudowie mieszkaniowej zlokalizowanej wzdłuż tras komunikacyjnych, natomiast zagrożenie hałasem w porze nocnej przekracza 69 dB. W Olsztynie dokuczliwym źródłem hałasu są pociągi , będące także źródłem drgań przenoszących się na przyległe tereny i budynki, a także wzmożony ruch dużych samochodów spowodowany brakiem dróg szybkiego ruchu. Hałas powodowany działalnością gospodarczą najczęściej jest problemem o małym zasięgu, ale dla okolicznych mieszkańców bywa i on uciążliwy.
Program ochrony przed hałasem

Program dla miasta Olsztyn powinien być opracowany w określonym przez nas terminie (założyliśmy, że należałoby go wdrożyć w życie do 2012r). W Olsztynie powinno prowadzić się specjalne badania, które maja na celu ustalenie stanu akustycznego, a wyniki tych badań powinny być materiałem do stworzenia specjalnej mapy akustycznej zgodnie z wymaganiami. Mapy akustyczne sporządzane będą na okres nie dłuższy niż 5lat. W programie ochrony przed hałasem (zgodnie z Rozporządzeniem MŚ z października 2002 roku) będziemy kierować się podstawowymi kierunkami i zakresem niezbędnych działań do przywrócenia dopuszczalnego poziomu hałasu w środowisku wraz z terminami realizacji poszczególnych zadań.(w naszym założeniu do 2012roku).
Duży problem stanowi dla nas hałas drogowy. Aby w jakiś sposób go zmniejszyć należałoby przede wszystkim zainwestować w modernizację i budowę dróg i obwodnic. A ponadto dobrym rozwiązaniem mogłoby być zwiększenie liczby tras rowerowych i szlaków dla pieszych. W centrum miasta dobrym rozwiązaniem w walce z hałasem mogłaby się okazać zwiększona ilości sygnalizacji świetlnej. Na osiedlach mieszkalnych i w samym centrum można by było zainwestować w budowę ekranów akustycznych, specjalnych ścian wygłuszających hałas drogowy oraz instalowanie okien o zwiększonej izolacji akustycznej. Rozwiązania, jakie można by było wprowadzić do walki z hałasem pochodzącym z sektora gospodarczego są: zwiększenie kontroli przez odpowiednie instytucje, co do przestrzegania dopuszczalnej wartości emisji hałasu przez zakłady przemysłowe i usługowe. Dobrym rozwiązaniem powinna okazać się wymiana starych maszyn na nowsze- o mniejszej emisji hałasu, a także stworzenie specjalnych stref, w których byłby zakaz używania urządzeń o dużej emisji hałasu. Ponadto całkowity zakaz używania maszyn o dużej emisji hałasu po za zakładem pracy (na zewnątrz). Dobrym, lecz dość kosztownym rozwiązaniem mogłoby okazać się wyciszenie hangarów, hal itp. gdzie wykorzystuje się maszyny o dużej emisji hałasu.
Ważnym zadanie powinno okaz się przestrzeganie wartości dopuszczalnych poziomów hałasu w odniesieniu do nowo zagospodarowanych terenów. Np. można by było podzielić nowy obszar na strefy: strefa cicha – obszar pod ochroną i na strefę głośną. Bardo dobrym pomysłem mogłaby się okazać budowa nowych domów (osiedli) przy użyciu dźwiękochłonnych pustaków trocinobetonowych (wykorzystywane do budowy ekranów akustycznych)- jest to dość kosztowne przedsięwzięcie, ale z całą pewnością skuteczne.
Podsumowując niniejsze opracowania naszej koncepcji chcielibyśmy wspomnieć o tym, że zarówno ochrona wód, przyrody, zwierząt itp. jest nie mniej i więcej tak samo ważna jak ochrona przed hałasem w mieście Olsztyn. Uważamy, że ten problem dotyczy nie tylko dużych miast, ale także i małych miasteczek czy wsi i jeśli nie podejmiemy żadnych kroków w kierunku ratowania miasta Olsztyn przed hałasem to jesteśmy przekonani, że już za kilka lat nie będziemy w stanie usłyszeć nawet „własnych myśli”!

Wypunktowanie w skrócie metod walki przed hałasem wg naszego zespołu dla miasta Olsztyn:
 tworzenie map akustycznych,
 modernizacja istniejących już dróg oraz budowa obwodnic i autostrad,
 zwiększenie liczby tras rowerowych i szlaków dla pieszych,
 zwiększenie liczby sygnalizacji świetlnej na obrzeże zabudowanym
 ekrany akustyczne, wstawianie okien o większej izolacji akustycznej, budowa domów(osiedli) przy użyciu dźwiękoszczelnych pustaków trocinobetonach (wykorzystywanych do budowy ekranów akustycznych)
 zwiększenie kontroli przez odpowiednie instytucje, co do przestrzegania dopuszczalnej wartości emisji hałasu przez zakłady przemysłowe i usługowe,
 wymiana starych maszyn na nowsze- o mniejszej emisji hałasu,
 strefy z zakazem używania urządzeń o dużej emisji hałasu,
 całkowity zakaz używania maszyn o dużej emisji hałasu po za zakładem pracy (na zewnątrz ).
 wyciszenie hangarów, hal itp. gdzie wykorzystuje się maszyny o dużej emisji hałasu,
 podzielić nowy obszar na strefy: strefa cicha – obszar pod ochroną i strefa głośna