Zróżnicowanie opadów atmosferycznych w Polsce

Powstawanie opadów atmosferycznych możliwe jest wtedy, gdy produkty kondensacji pary wodnej tworzące chmurę pokonają opór powietrza. Cząsteczki wody (czy inne produkty kondensacji) występujące w chmurze są bardzo małe (0,04-0,1 mm). Muszą się one połączyć, aby mógł wystąpić opad, czyli ich wypadnięcie z chmury.
Opady maja różna intensywność i formę. Do powierzchni ziemi mogą docierać w postaci: deszczu (średnica kropel powyżej 0,5mm), mżawki (bardzo gęsty opad kropelek wody o średnicy poniżej 0,5mm), śniegu (zrośnięte kryształki lodu często o średnicy powyżej 12 mm), śniegu ziarnistego, krupy śnieżnej, gradu (opad bryłek lodu o średnicy 5-50mm, czasami większych). Spośród różnych postaci opadów największe znaczenie mają deszcz i śnieg. Występowanie opadów atmosferycznych związane jest ze wznoszeniem się powietrza i w konsekwencji jego ochładzania. Wznoszenie się powietrza może być spowodowane silnym ogrzaniem podłoża- opady konwekcyjne; zetknięciem się dwóch różnych pod względem temperatury i zawartości pary wodnej wycinków powietrza- opady frontalne; przeszkodą terenową (np. łańcuch górski)- opady orograficzne.
Polska leży w umiarkowanie wilgotnych warunkach klimatycznych. Przeważające wiatry znad Atlantyku przynoszą znaczne ilości wilgoci najpierw nad zachodnie obszary kraju. Warunki ukształtowania powierzchni (brak większych wzniesień) nie sprzyja powstawaniu opadów. Tam gdzie powinny być największe opady notuje się najmniejsze sumy roczne. Średni opad, jeżeli chodzi o powierzchnię całego kraju, wynosi ok. 600 mm, co w istniejących stosunkach termicznych daje dodatni bilans
wodny. Ponieważ wilgotne masy powietrza napływają do Polski znad Atlantyku, zwiększone sumy opadów występują na wzniesieniach eksponowanych w stosunku do wiatrów północno- zachodnich, zachodnich i południowo- zachodnich (Pojezierze Mazurskie i Pomorskie 600 - 800 mm, Karpaty i Sudety 800 - 1500mm) - obszary te należą do najwilgotniejszych w naszym kraju, zaś mniejsze opady poniżej 500mm rocznie rejestruje się w „deszczowym cieniu” tych wzniesień tj. Kujawy, Wielkopolska, Nizina Mazowiecka. Natomiast na Pojezierzu Zachodniopomorskim suma opadów przekracza miejscami 750mm, a na kulminacjach Pojezierza Mazurskiego 600 do 700mm. Podobne sumy opadów rejestruje się na Pojezierzu Lubuskim, Wzgórzach Trzebnickich i
Wyżynie Małopolskiej. Poza tym większa część nizin ma opady w granicach od 500 do 600mm. Na grzbietach Sudetów i Karpat opady przekraczają na ogół 800mm, a w wyższych partiach 1000mm. Najwyższe sumy opadów notuje się w Beskidzie Śląskim i Żywieckim (ponad 1200mm), a przede wszystkim w Tatrach, gdzie dochodzą one do 1800mm.
Ponad 700 mm otrzymują niższe części gór, część Wyżyny Śląskiej, południowa część Roztocza. Wyżyna Małopolska, Kotlina Sandomierska, południowa część Wyżyny Lubelskiej oraz północne, dowietrzne stoki pojezierzy mają ponad 600 mm opadów. Najsuchszym obszarem ( poniżej 500 mm ) jest środkowa część kraju, obejmująca tereny pomiędzy Poznaniem, Lesznem, Łodzią, Warszawą i Toruniem. Najmniejsze sumy miesięczne opadów przypadają w Polsce na miesiące zimowe - styczeń i luty, największe na letnie – czerwiec, lipiec i sierpień. Nie oznacza to jednak, że lato jest w Polsce porą roku najbardziej dżdżystą. Na równinach środkowej Polski obfitość opadów letnich spowodowana jest nie tyle częstością, ile raczej większym ich natężeniem, chociaż bywają - jak to w ostatnich latach można zaobserwować - lata słotne, gdy opady są częste i duże.

Najbardziej wyrównany rozkład opadów występuje na nizinach nadmorskich.
Przeważają opady półrocza letniego (2/3 rocznych opadów) - głównie czerwiec, lipiec, i sierpień, w półroczu zimowym ich kulminacja przypada na styczeń i luty.
Deszcz dostarcza glebie i roślinności wodę bezpośrednio, śnieg magazynuje większość wody do czasu topnienia. Średnia roczna liczba dni z opadami śniegu wynosi w zachodniej i środkowej Polsce 30-40 dni w roku, a ponad 50 dni na północnym wschodzie
kraju. W Karkonoszach śnieg pada przez 120 dni, a w Tatrach aż przez 145. Deszcze nawalne (ulewne) nie występują u nas często; częstsze są tylko na Nizinie Śląskiej, na Pojezierzu Mazurskim i Wyżynie Lubelskiej, a przede wszystkim w górach. Grad natomiast jest formą opadu, który wyrządza znaczne szkody np. w rolnictwie. Grady występują w Polsce wydłużonymi pasami, najczęściej na Wyżynie Małopolskiej, w Karpatach, na Wyżynie Lubelskiej oraz południowej części Niziny Podlaskiej. Rosa, powstaje na skutek ochładzania się pary wodnej w temperaturze powyżej 0, ma wielkie znaczenie zwłaszcza w okresach suchych. Ilość opadów w postaci rosy może wynosić do 30mm rocznie.


Bibliografia:
1. „Geografia fizyczna”, Piotr Czubla, Elżbieta Papińska, wydaw. PWN, Warszawa 2006
2. Strona internetowa Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej, http://www.imgw.pl/wl/internet/zz/index.html