Substancje psychoaktywne

Substancje psychoaktywne

Uzależnienie fizjologiczne, zwane też czasem fizycznym, jest to nabyta silna potrzeba stałego zażywania jakiejś substancji odczuwana jako szereg dolegliwości fizycznych (np. bóle, biegunki, uczucie zimna, wymioty, drżenia mięśni, bezsenność). Zaprzestanie jej zażywania (odstawienie) prowadzi do wystąpienia zespołu objawów, które określa się jako zespół abstynencyjny (zespół z odstawienia). W leczeniu uzależnienia fizjologicznego stosowana jest detoksykacja, czyli odtrucie.

Uzależnienie psychiczne,znane też jako psychologiczne, jest to nabyta silna potrzeba stałego wykonywania jakiejś czynności lub zażywania jakiejś substancji, której niespełnienie jednak nie prowadzi do poważnych fizjologicznych następstw.
Uzależnienie psychiczne cechuje:
~ Wzrost napędu związanego z poszukiwaniem środka uzależniającego
~ Wzrost tolerancji na działanie środka (obniżenie efektu przyjemności, który on dostarcza)
~ Kompulsywna konsumpcja środka kosztem swojego zdrowia oraz otoczenia
~ Osłabienie woli
~ Obsesja brania i natręctwa myślowe utrzymujące się i nawracające nawet po wieloletniej abstynencji
~ Samooszukiwanie się usprawiedliwiające wykonywanie danej czynności (związane z psychologicznymi mechanizmami obronnymi)
~ Fizyczne wyniszczenie, brak zainteresowania otoczeniem niezwiązanym ze środkiem i jego zdobywaniem
~ Wypalenie emocjonalne prowadzące do samobójstwa

Jak wiadomo, człowiek może uzależnić się nie tylko od alkoholu, ale także od innych substancji psychoaktywnych. Substancje psychoaktywne są to takie środki chemiczne, które poprzez swoje działanie na organizm człowieka powodują zmiany w jego samopoczuciu oraz zmieniony (zafałszowany) odbiór otaczającej go rzeczywistości. Przyjmowanie tych substancji wiąże się z bardzo dużym prawdopodobieństwem uzależnienia się.

Światowa Organizacja Zdrowia zalicza do substancji psychoaktywnych: alkohol, pochodne opium (np. morfina, heroina), przetwory konopi indyjskich (haszysz, marihuana), substancje uspokajające i nasenne (np. barbiturany, benzodiazepiny), kokainę i inne substancje pobudzające (np. pochodne amfetaminy), substancje halucynogenne (np. LSD, grzyby psylocybe), tytoń oraz lotne rozpuszczalniki (np. kleje, aceton, TRI).
Coraz częściej spotykamy tzw. uzależnienia mieszane, gdzie oprócz objawów uzależnienia od alkoholu obecne są także objawy uzależnienia od innych substancji psychoaktywnych



Wielokrotnie zdarza się, że programy nakierowane na niesienie pomocy osobom uzależnionym pomijają lub bagatelizują szkody zdrowotne spowodowane przyjmowaniem substancji psychoaktywnych. Tymczasem należy pamiętać, że zażywanie substancji psychoaktywnych nie jest obojętne dla organizmu- powoduje w nim diametralne zmiany, niekiedy prowadzi nawet do dramatycznych i nieodwracalnych zmian organicznych. Prawidłowo skonstruowane oddziaływania terapeutyczne powinny być kompleksowe, uwzględniające zarówno stan somatyczny, jak i psychiczny osoby leczonej.
Somatyczne skutki uzależnienia od narkotyków najczęściej ujawniają się w obrębie układu krążenia, nerwowego, oddechowego, wydzielania wewnętrznego, mięśniowo- szkieletowego a ponadto wątroby i skóry.


Układ krążenia


Wśród najczęstszych schorzeń w obrębie układu krążenia spowodowanych zażywaniem narkotyków należy wymienić:
zaburzenia rytmu serca,
niedokrwienie mięśnia sercowego (łącznie z zawałem),
nadciśnienie tętnicze,
kardiomiopatie,
tętniaki.
Przypadkowe wstrzyknięcia dotętnicze w wyniku uszkodzenia ściany tętnicy i nagłego wzrostu ciśnienia krwi niekiedy doprowadzają do pęknięcia naczynia.


Układ nerwowy

Do najczęstszych konsekwencji uzależnienia należą zmiany w móżdżku, przejawiają się one:
zaburzeniem koordynacji ruchowej,
oczopląsem,
drżeniem mięśniowym,
dysmetrią.
U osób przyjmujących substancje psychoaktywne często pojawia się również neuropatie obwodowe. Powstają one zazwyczaj w wyniku równoczesnego działania kilku czynników- toksycznego działania substancji uzależniającej, niedoborów pokarmowych, ucisku na nerwy obwodowe.


Układ oddechowy


Do schorzeń mających swe podłoże w zażywaniu narkotyków zalicza się:
przewlekły nieżyt oskrzeli,
utrudnienie wymiany gazowej w pęcherzykach płuc przejawiające się bólem w klatce piersiowej,
pneumokokowe zapalenie płuc,
rak płaskonabłonkowy, drobnokomórkowy,
gruczolak płuc.


Układ wydzielania wewnętrznego


U osób uzależnionych od substancji psychoaktywnych zaburzenia wydzielania wewnętrznego są spowodowane wpływem tych substancji na neuroprzekaźnictwo w ośrodkowym układzie nerwowym i wydzielanie hormonów przysadki mózgowej. Do najczęściej odnotowywanych zaburzeń zalicza się:
brak miesiączki,
hipogonadyzm z opóźnionym dojrzewaniem,
niepłodność,
impotencja,
zwiększone wydzielanie hormonów tarczycy,
obniżenie stężenia testosteronu,
spadek ruchliwości plemników.


Układ mięśniowo- szkieletowy


Zażywanie narkotyków powoduje niezwykle groźne zmiany, należy wskazać przede wszystkim na:
martwicę mięśni poprzecznie prążkowanych (przejawia się nadwrażliwością mięśni na dotyk, bólami mięśni, podwyższona temperaturą, obniżonym ciśnieniem krwi, sennością),
kostniejące zapalenie mięśni (uszkodzone włókna mięśniowe sukcesywnie zastępowane są przez złogi wapnia),
zapalenie kręgów (szczególnie lędźwiowych), stawów (przede wszystkim krzyżowo- biodrowych).


Wątroba


Zażywanie substancji psychoaktywnych powoduje szereg zmian histopatologicznych. Do najczęstszych problemów dotykających osoby uzależnione należy zaliczyć:
wirusowe zapalenie wątroby typu A,
zapalenie wątroby wirusem typu B (w przypadkach ostrych zatruć przeradza się w marskość; ponadto może prowadzić do rozwoju raka),
wirusowe zapalenie wątroby typu C ( w około 50% przypadków przyjmuje postać przewlekłą; jest również przyczyna raka wątroby).


Skóra


Uszkodzenia skóry spowodowane iniekcjami dożylnymi należą do bardzo częstych zmian występujących u osób zażywających substancje psychoaktywne tą drogą. Wśród nich wymienić należy:
zakażenia bakteryjne skóry (ropnie, czyraki),
zmiany grzybicze,
zapalenie tkanek okołopaznokciowych,
choroby pasożytnicze skóry (świerzb, wszawica),
zmiany skórne w postaci wyprysku z brunatnymi przebarwieniami, z tendencją do powstawania owrzodzeń.