Wybitne indywidualności epoki odrodzenia.

Wraz ze średniowiecznym teocentryzmem przeżyły się , tracąc swą atrakcyjną siłę , osobowe wzory wieków średnich - rycerze bez skazy , pełni wyrzeczeń święci i asceci , zwracający swą postawą i działalnością myśl ludzką ku sprawom wieczności .

Nową epokę cechował zwrot ku życiu ziemskiemu , doczesnemu , do głosu zatem doszedł antropocentryzm z naczelnym hasłem : człowiek , świat , piękno i sława . Poznać świat , cieszyć się jego pięknem , w tym także pięknem ciała ludzkiego , żyć pełnią życia , nie stronić od niczego , co ludzkie i ziemskie - oto treści bytu człowieczego .

Taką właśnie postawę odnajdywano w starożytności grecko - rzymskiej : w greckim haśle - " piękny i dobry " oraz w pojęciu rzymskiej " cnoty " . Toteż humaniści uznali za dewizę swych czasów słowa komediopisarza rzymskiego Terencjusza : " Jestem człowiekiem i sądzę , że nic , co ludzkie , nie jest mi obce ".

Ideałem stał się człowiek uniwersalny , wielostronny , wszechstronnie rozwinięty i wykształcony , wyzwolony z pęt autorytetu kościelnego , a zatem krytyczny i odważny w poszukiwaniu prawdy . Był to przy tym człowiek społecznie zaangażowany , patriota , dbały o dobre imię i pamięć u potomnych , a jednocześnie humanista nie uznający w środowisku humanistycznym różnic społecznych .

Wyrosły w owej epoce indywidualności nieprzeciętne , genialne , których imiona opromieniła sława długich wieków . Najznamienitsi wśród nich to dwaj twórcy włoscy : Leonardo da Vinci i Michał Anioł oraz holenderski humanista - Erazm z Rotterdamu .

Leonardo da Vinci ( 1452 - 1519 ) , malarz , rzeźbiarz , architekt , muzyk , filozof , matematyk , fizyk , chemik , geolog , botanik i mechanik , konstruktor , a także poeta , a więc uczony i artysta , zasłynął jako jeden z najbardziej wszechstronnych talentów świata . Jego fresk " Ostatnia wieczerza " i portret tajemniczo uśmiechniętej " Mony Lisy " oceniono jako malarskie arcydzieła wszechczasów .

Nieco młodszy od Leonarda Michał Anioł - właściwie Michelangelo Buonarroti ( 1475 - 1564 ) - był genialnym malarzem , rzeźbiarzem i architektem , twórcą m.in. kopuły bazyliki Św. Piotra w Rzymie i słynnych fresków w kaplicy Sykstyńskiej , a wśród nich " Sądu ostatecznego ". Uprawiał również poezję liryczną .

Humanistą nieprzeciętnej miary , najwybitniejszą umysłowością stulecia był Erazm z Rotterdamu ( 1467 - 1536 ) , tytan pracy , którego dzieła zdobyły wówczas ogromną poczytność i uznanie . Pisał wyłącznie po łacinie. Jego " Pochwała głupoty " , cięta satyra na ówczesne szkolnictwo i wychowanie , na duchowieństwo , odpusty , cuda i kult świętych , doczekała się w XVI wieku 58 wydań . W innym swym dziele : " Skarga pokoju" potępiał wojny i domagał się powołania międzynarodowego trybunału dla pokojowego rozstrzygania sporów . W kręgach katolickich uważano go za duchownego ojca reformacji , choć całe życie służył sprawie pokoju w świecie chrześcijańskim i pojednania zwaśnionych obozów .

W Polsce osobowością typowo renesansową był Mikołaj Kopernik ( 1473 - 1543 ) , genialny astronom , a poza tym uczony humanista , interesujący się matematyką , optyką i mechaniką , inżynierią wojskową , medycyną , geografią , historią , prawem , ekonomią , filologią , polityką oraz sztukami pięknymi , rzeźbił bowiem także i malował .

Światową sławę przyniosło Kopernikowi jego odkrycie naukowe : obalenie geocentrycznej teorii Ptolemeusza , przyjętej i aprobowanej przez Kościół , i wysunięcie nowej - heliocentrycznej . Stworzenie nowego systemu świadczyło nie tylko o ogromnej wiedzy , ale również o wyobraźni naukowej i odwadze , równało się bowiem podważeniu dotychczasowych poglądów na świat i życie . Traktat naukowy , w którym wyłożył swą teorię , napisany w języku łacińskim , wydany został w roku 1543 w Norymberdze pod tytułem : " O obrotach sfer niebieskich " .