Psychologia społeczna

Psychologia społeczna – nauka opisowa
Literatura:
Aronson, Wilson, Akent: Psychologia społeczna, serce i umysł
Doliński: Techniki wpływu społecznego
Cialdini: Wywieranie wpływu na ludzi
Wojciszke: Człowiek wśród ludzi – zarys psychologi społecznej

Temat: Wprowadzenie do psychologii społecznej
1. Przedmiot psychologii społecznej – podstawowe dziedziny badań.
2. Podstawowe pojęcia psychologii społecznej.
3. Konformizm jako mechanizm wpływu społecznego.
4. Zjawisko facilitacji (ułatwiania)
5. Czynniki warunkujące efektywność procesu modelowania.
6. Interakcje w świetle analizy transakcyjnej.

Ad 1. Psychologia społeczna, przedmiot jako badanie szeroko pojętego wpływu jednych ludzi na drugich. Wpływ na percepcję, uczucia i zachowania się. Wiąże się z psychologią osobowości, kliniczną, uczuć i motywacji, socjologią. Wg Wojusze – psychologia społeczna zajmuje się stereotypami uprzedzeń i ....
Dziedziny:
- kształtowanie się uprzedzeń, stereotypów
- jak ludzie siebie postrzegają, jak formułowane są spostrzeżenia, jakie czynniki o tym decydują
- postawy, jakie są ich źródła
- komunikacja, jak sie komunikować, szum informacyjny, negocjacje
- konformizm – upodabnianie się do innych
- atrakcyjność i miłość ( np lider)
- prospołeczność (dlaczego jedni pomagają a inni nie)
- geneza konfliktów w grupie społecznej (jak sie tworzy grupa, pojawienie się podgrup w grupie)
psychologia płci Psychologia społeczna opiera sie na:
- koncepcjach (nurtach) poznawczych (życie emocjonalne człowieka podporządkowane jest sposobowi w jaki człowiek spostrzega i rozumie dana sytuację) – ważny jest sposób w jaki interpretujemy sytuację, a nie to co nas spotyka.
Rozumienie (percepcja) – Postawy – Emocje (zachowania)
- koncepcjach (nurtach) psychologii motywacji
- koncepcjach (nurtach) teorii uczenia się – zachowańs połecznych można sie nauczyć, modelowanie, powtarzanie, nagradzanie „można uzyskiwać wpływ kontrolowany wykorzystując prawidłowości uczenia się”
- koncepcjach (nurtach) indywidualności, odrębości – w różnych kulturach zachowania społeczne ludzi są różne, inne są normy i nie można analizować (oceniać) zachowań społecznychludzi w oderwaniu od kultury w której wychowywał się człowiek.
- koncepcjach (nurtach) ewolucjonistycznych (biologicznych) – nawiązuje do praw biologii, zasady ewolucji (np. dobór naturalny, eliminacja słabych jednostek)

Eksperyment Milgrama:
Polegał na badaniu pamięci, wykonywany był na 40 wolontariuszach, nastąpił podział na dwie grupy: badacze i badani (nauczyciele i uczniowie). Badaczom (nauczycielom) towarzyszył „pseudonaukowiec”-(wygląd: w białym fartuchu itd.). Celem eksperymentu był wpływ kar na zapamiętywanie określonego materiału, karanie ucznia który nie osiąga efektów. Prawdzimym celem eksperymentu było sprawdzenie jak wiele bólu można zadać niewinnej ofierze w sytuacji nacisku społecznego. Karanie polegało na porażeniu pradem elektrycznym (natężenie od 1 do 10), badacz (nauczyciel) pod wpływem „pseudonaukowca” stosował coraz większe natężenie prądu, 2/3 badanych zadawało coraz większe natężenie aż do 10 stopnia.
Wniosek „Nie jesteśmy wolni od nacisków społecznych”.
Ad.2. Podstawowe pojęcia psychologii społecznej.
Grupa społeczna: to dwie lub więcej osób współdziałających ze sobą i współzależnych od siebie w tym sensie, że w zaspokajaniu potrzeb i osiąganiu celów muszą na sobie polegać.
Wyróżniamy grupy:
- formalne (struktura narzucona odgórnie)
- nieformalne (tworzą się spontanicznie)
- duże (naród, partia polityczna – nie muszą nawiązywać bezpośrednich kontaktów)
- małe (ludzie komunikują się bezpośrednio
- własne (grupa z której członkami jednostka się identyfikuje)
- obce (grupa z której członkami jednostka się nie identyfikuje)
Grupa niespołeczna: to dwie lub więcej osób znajdujących się w tym samym miejscu wtym samym czasie ale ze sobą nie współdziałających, niewspółzależnych.
Warunki istnienia grupy społecznej: musi być cel, kontakt (komunikacja) bezpośrednia lub pośrednia, osoby te mają jakichś wspólny cel, mają wspólne normy i wartości, w tym zbiorze funkcjonują struktury (jest jakaś organizacja).
Rodzaje struktur:
- władzy (przywódca, zwolennicy, oponęci)
- popularności (jedni są lubiani inni nie)
- zaufania (jednym ufamy innym nie)
Najściślej powiązane grupy tworzą system. System to: uporządkowana kompozycja elementów tworzących spójną całość. Jakakolwiek zmiana w jakiejś części systemu wpływa na jego pozostałe części.
System rodzinny – grupa rodzinna, w grupie która tworzy system wyznaczone są role społeczne i te role musza być wypełniane.
Rola społeczna to zespół zachowań związanych z realizacją zadań lub oczekiwań społecznych wynikających z zajmowanej pozycji, interakcji, relacji emocjonalnych i innych powiązań zachodzących między członkami grupy.
System rodziny dysfunkcjonalnej:
- dziecko bohater
- dziecko kozioł ofiarny
- dziecko zagubione
- dziecko maskotka (clown)

Ad. 3. Konformizm jako zjawisko społeczne
Konformizm to podporządkowanie sie normom, wartością i poglądom uznanym za obowiązujące w danej grupie społecznej na skutek nacisku osób tworzących tę grupę.
Postawa konformistyczna – dostosowanie się do oczekiwań społecznych.
Aspekt pozytywny – nie robimy czegoś bo nie wypada – nacisk społeczny
Aspekt negatywny – podporządkowanie nieuzasadnionym normą, tworzą system głupoty.
Eksperyment Asha:
Grupy 7 osobowe, polegał na tym iż pokazywano dwa odcinki (równe sobie i nierówne) i sugerowano że równe są nierówne a nierówne są równe. Około 25% badanych przyjmowało błędne odpowiedzi.
Badania Szaltela:
Jedna osoba (eksperymentator) wygłaszała pogląd z którym nie zgadzali się inni członkowie grypy. Potem grupa przydzielała zadania i osoba która miała inne poglądy (eksperymentator) otrzymywała mało atrakcyjne zadania i nie chciano się z nią komunikować, nastepowała izolacja tej osoby.
Wniosek „Konformizm więc chroni przed odrzuceniem ale daje gratyfikacje”
Ad. 4. Zjawisko facylitacji
Facylitacja – ułatwianie społeczne
Facylitacja (Alport Gordon) – jak na czynności człowieka wpływa to że człowiek jest obserwowany, czy czynności wykonywane w grupie sa wykonywane lepiej czy gorzej. Obecność innych którzy są w tej samej sytuacji wzmacnia wysiłek, mobilizuje do aktywności.
Ad. 5. Czynniki warunkujące efektywność procesu modelowania
Modelowanie polega na tym że jednostka powtarza zachowania wypływające z podobnych motywów, które poprzednio obserwowała u innej osoby.
Eksperyment Badury:
Dorosłe osoby bawiły sie w pokoju zabaw (rozrabiały, szalały, wygłupiały się) i przez cały czas były obserwowane przez dzieci poprzez szybę. Nastepnie to dzieci wpuszczono do pokoju zabaw i one jak tylko mogły powtarzały zachowania dorosłych.
Teoria kathazis – oczyszczenie, jeżeli człowiek ogląda sceny agresyfne to oczyszcza się z tej agresji.
Eksperyment pani w kłopocie:
Polegał na tym że na drodze, na poboczu stały dwa samochody (jeden uszkodzony) kierowca jednego z nich był kobieta drugiego zaś męższczyzna, wyglądało to że prawdopodobnie kobieta ma problem a męższczyzna jej pomaga (wygląd kobiety nie miał znaczenia). Następnie w odległości około 30 km na tej samej drodze stał jeden samochód prawdopodobnie uszkodzony kierowca kobieta. Celem eksperymentu była obserwacja ile osób sie zatrzyma aby udzielić pomocy. Następnie na tej samej drodze ustawiano tylko jeden samochód (uszkodzony) bez poprzedzających go dwóch (gdzie jeden udzielał pomocy drugiemu). Zaobserwowano że kierowcy udzielali pomocy dwa razy częściej gdy spotkanie z uszkodzonym samochodem poprzedzało wydażenie udzielania pomocy (dwa samochody stojące wcześniej).
Wykład 2
Temat: Wywieranie wpływu na ludzi.
1. Czynniki warunkujące proces modelowania.
2. Pojęcie interakcji społecznej. Podstawowe uwarunkowania pozytywnych interakcji.
3. Komunikowanie się jako rodzaj interakcji.
4. Zakłucenia w proces komunikowania się (wybrane zagadnienia)
5. Interakcje w swietle analizy transakcyjnej
a) pojęcie transakcji
b) rodzaje transakcji.
c) Komunikowanie sie w grach
d) Rola skryptów w interakcjach społecznych
6. Zasady wywierania wpływu na ludzi (Caldini)

Ad. 1. Czynniki warunkujące proces modelowania.
Modelowanie jest wykonywane przez podmiot działania podobnego symbolicznie lub konkretnie do działania które uprzednio wykonywał wykonywał model.
Efektywność procesu modelowania zależy od trzech grup czynników:
- od właściwości podmiotu
- od cech czynności która ma być modelowana (zbyt trudne pomimo dobrych wzorców nie będą wykonane)
- od właściwosco modela (pozycja społeczna jaką zajmije model w grupie, dobrym modelem jest osoba z którą sie identyfikujemy – upodabniemy się do niej)
Proces modelowania jest silniejszy jeżeli osoba modelowana otrzymuje nagrody lub kary.
Ad.2. Pojęcie interakcji społecznej. Podstawowe uwarunkowania pozytywnych interakcji.
Interakcja jest takim zjawiskiem w którym w określonym czasie zachowanie jednej osoby staje się zbiorem bodźców na które reaguje druga osoba lub grupa społeczna czyli jest to proces wymiany bodźców i reakcji na te bodźce.
Podstawowym mechanizmem który warunkuje częstość, spontanicznych interakcji społecznych jest mechanizm nagród i kar, tzn im więcej uzyskujemy nagród w interakcji a im niższe są jej koszty tym większa jest tendencja do podtrzymywanuia interakcji z drugą osobą (nagroda – zaspokojenie potrzeb psychicznych). Unikamy osób które wywołują poczucie dyskonfortu, natomiast podtrzymujemy kontakt z osobami, które wywołuja stan porządany, dają pewną gratyfikacje.
Eksperyment: „Przekazanie darmowych mieszkań” – na jakiej zasadzie ludzie się zaprzyjaźniają ?
Wnioski: Ludzie dobierają sie na zasadzie podobieństwa (sportowcy, rodziny wielodzietne). Przebywając ze sobą ludzie częściowo przejmują poglądy innych (podobnych). Ludzie którzy się nie znają, nie utrzymują kontaktów z innymi opiniowani są negatywnie.
Interakcje społeczne są pozytywne jeżeli oparte są na jakieś wspólnej „bazie, fundamencie”.
Ad.3. Komunikowanie się jako rodzaj interakcji.
W procesie komunikacji następuje relacja: Nadawca – Komunikat – Odbiorca.
Ad. 4. Zakłucenia komunikacyjne:
- rozmijanie się komunikacji – wymiana komunikatów dotyczących innych wiadomości (różnych).
- zmiana znaczenia nadawanego kominikatu („mamo jestem wściekły” – „nie jesteś wściekły tylko zmęczony”)
- ukrywanie lub zaprzeczanie znaczeniu nadawanego komunikatu („mamo, tata ciebie uderzył” – „on mnie nie uderzył tylko machnął ręką”)
- podwójne związanie – zawiera sprzeczność, sporność między treścią werbalna i niewerbalną, sprzeczność w treści werbalnej („już nie mogę doczekać się twojego powrotu do domu, twój pokój wynajeliśmy znajomemu”)

Ad. 5. Interakcje w świetle analizy transakcyjnej.
Analiza transakcyjna to koncepce teoretyczne i praktyczne wykorzystywane do wyjaśniania niedoskonałości.
Podstawowe pojęcia:
Stan EGO – spójny system uczuć, sądów i wzorów zachowań
Kategorie: Rodzic – zasady dotyczące norm, zasad, sztywnych przekonań ...)
Dorosły – zapisy przetworzone przez doświadczenia osobite i refleksję ...)
Dziecko – odczuwanie, przeżywanie (zbiór danych dotyczących odczuwania)
Transakcja: podstawowa jednostka komunikowania się ludzi. Składa sie z bodźca emitowanego przez osobę A (bodziec transakcyjny) oraz reakcji na ten bodziec osoby B (reakcja transakcyjna).
Skrypt: program realizowania swojego życia, oparty (uformowany) na decyzjach ukształtowanych w dzieciństwie (przez system wzmocnień „kar i nagród”, otrzymywanych od rodziców) – skrypty sa na ogół nie uświadomione.
Gry: transakcje z ukrytapułapką. Polegają na wymianie komunikatów w których oprócz treści wyrażonych bezpośrednio zawarte są treści ukryte.
Przykłady gier: Kozi róg; Gdyby nie ty ...; Teraz cie mam ty draniu; Patrz co mi zrobiłeś, przeproś ..; Drewniana noga; Tak ale ...; Moje lepsze; Sąd.

Rodzaje transakcji:
Transakcja prosta: nie dochodzi do konfliktów









Dziecko – Rodzic Rodzic – Dziecko
(chory mąż) (żona)
Czy przyniesiesz mi Proszę bardzo, wypij.
gorącą herbatę?

Transakcja skrzyżowana typ 1: typ 2:

Dorosły – Dorosły Rodzic – Dziecko Rodzic – Rodzic Dziecko - Dziecko
Gdzie są moje pantofle? Sam powinieneś o tym Co za okropną mamy Nie mam żadnych powodów
Wiedzieć. Współczesną młodzież. by zgodzić się z tą opinią.
Transakcje:
1. Jawne 2.Więcej niż dwa stany „Ja”
a) komplementarna a) podwójne
b) skrzyżowana b) kątowe
c) redefinicyjne (styczne, blokujące)

Równoległa Podwójna

Skrzyżowana Kątowa

W dyskusjach, dialogu należy włączać Dorosłego a wyłączać Rodzica

Gry – transakcja z ukrytą pułapką, nie ma osoby wygrywającej, gry powoduja oddalanie sie ludzi. (teoria Bernego)
Gra spryt – ten który jest przyczyną kłopotów wymusza pocieszenie i rozbudza u swoich przeciwników poczucie winy.
Drewniana noga – wygodny powód ze względu na który robimy unik od robienia czegoś, „chętnie bym ale nie mogę”
„Tak ale ...” – zawsze znajduje się jakiś powód aby czegoś nie robić.

Skrypt rodzaje:
- skrypt najbardziej destrukcyjny – „nie żyj”
- skrypt „nie czuj i nie wyrażaj”
- skrypt „nie bądź blisko”
- skrypt „nie bądź sobą”

Awaryjne wyjście ze scenariusza.
Analiza transakcyjna –pozycje życiowe: określa stosunek do samego i stosunek do innych.
1. + + ja jestem OK i oni są OK (zdrowie psychiczne, dobre stosunki społeczne)
2. – + ja nie jestem OK oni są OK (neurotycy z poczuciem mniejszej wartości – zabieganie o miłość)
3. + – ja jestem OK oni nie są OK (mało krytyczny, prowadzi do konfliktów – problem tkwi w nich nie we mnie)
4. – – ja nie jestem OK i oni nie są OK(ja jestem do niczego i świat jest do niczego – nie dbam o swoje uczucia i uczucia innych)
Wyjście ze scenariusza:
- samobójstwo pozycje 4 i 2
- zabójstwo pozycje 4 i 3
- ucieczka w chorobę psychiczną pozycje 4, 3 i 2
- ucieczka w chorobę somatyczną
Wywieranie wpływu na ludzi w ujęciu Chaldiniego.
Założenie Chaldiniego – ludzie reagują na określone bodźce w sposób mechaniczny (automatyczny), należy poznać te bodźce. Ludzie reagują w sposób pozytywny na zalecenia, polecenia osób które uznają za autorytety.
„Wpływ autorytetu może spowodować że reakcje człowieka stają sie nieracjonalne.”
Kapitanoza – jeżeli autorytet coś powiedział to jednostka, człowiek przestaje analizować to co zostało powiedziane tylko to akceptuje – nie koryguje błednych decyzji.
Zasada kontrastu – „rzeczy różne od siebie widzimy jako bardziej różne jeżeli widzimy je bezpośrednio po sobie”.
Reguła wzajemności – zawsze powinniśmy się odpowiednio odwdzięczyć za przysługę którą nam wyświadcziono (wymusza nieadekwatną rekompensatę).

Społeczy dowód słuszności.
Reguła społecznego dowodu słuszności mówi o tym że ludzie przyjmuja za poprawne takie zachowanie dotyczące danej sytuacji jakie obserwują lub uwazaja za typowe u innych osób. Społeczny dowód słuszności określa że człowiek ma poczucie że nie wie jak zachować się w okreslonych sytuacjach, to reguła odnosząca się do człowieka dorosłego będącego w grupie i nie wiedzącego jak się zachować. SDS bardzo odciska się na naszym życiu.
Chaldini opisuje efekt Wertera odnosi się do sytuacji wzrostu liczby samobójstw po samobójczej smierci idola (wzrasta nawet o 1000%, większa liczba wypadków lotniczych –awionetki, oraz wypadków samochodowych).
Niewiedza wielo to zjawisko które mówi „skoro nikt nic nie robi ja tez nie będę nic robić” – przykład morderstwo kobiety w zaułku, długo trwający proces zabijania – brak jakiejkolwiek reakcji osób.
Wyuczona bezradność – bierność społeczna, ludzie mogą się przyzwyczaić do tego że w trudnej sytuacji może się udać przeżyć.
Społeczny dowód słuszności jest szerokiej interpretacji tłumaczony jako niezrozumiałe akty bierności społecznej.

Temat: Pojęcie składniki i techniki badań postaw.
1. Pojecie postaw
2. Wymiary postaw
3. Techniki badań postaw: niespecyficzne i specyficzne (skale postaw)
4. zagadnienia zmienności postaw
5. Omówienie wybranych postaw – od altruizmu do wrogości

Ad.1. Postawa jest to składnik osobowości.
Według Kambel: postawa to gotowość reagowania (wyraża się w sposobie myślenia, percepcji, odczuwania) w pewien sposób w odniesieniu do przedmiotów rozumianych szeroko.
Według behawiorystów. Postawa to tendencja do zachowywania się w określony sposób wobec przedmiotu czy zjawiska na który jest skierowana.
Według Murrey. Postawa to względnie trwała dyspozycja charakteryzująca się stałym występowaniem tego samego uczucia w odniesieniu do pewnej całości (zjawiska, przedmiotu), relacja lekarz – pacjent.
Według Rawenberga. Postawa jest stała relacja uczuciową w stosunku do przedmiotów (lubie – nie lubię).
Według Aronsona (czynniki intelektualny). Postawa to trwała ocena pozytywna lub negatywna ludzi, obiektów, ideii czy innych zjawisk.

Postawa jest strukturą złożóną która charakteryzuje się następującymi cechami:
- istnieje zawsze jakieś odniesienie to znaczy przedmiot czy zjawisko do którego pojęcie postawy sie odnosi
- w postawie zawarte sa rózne procesy poznawcze, jest ona efektem spostrzeżeń, wyobrażeń, sądów
- w postawie zawarte są stany uczuciowe (emocjonalne) przyczym stany te wyrażają stosunek osoby mającej postawę do przedmiotu postawy (przychylnośc, niechęć)
- w postawie zawarte sąelementy motywacyjne, które są czynnikiem wyjaśniającym zachowanie człowieka.
Ad. 2. Wymiary postaw
- każda postawa ma pewien znak (tzn może być postawą ze znakiem pozytywnym, negatywnym, neutralnym)
- drugi wymiar postawy to siła. Wskaźnikiem siły moze być liczba i jakość pozytywnych i negatywnych ocen, a również liczba i jakość pozytywnych i negatywnych stanów emocjonalnych
- treść przedmiotowa zjawisk – postawy odnoszą się di różnych wydarzeń
- zakres postawy – przedmiot postawy może być pojedynczy ;ub dotyczący małego wycinka rzeczywistości lub odnosic się do dużego obszaru rzeczywistości
- złożoność postaw – na ile poszczególne komponenty sa rozwinięte
- zwartość postaw – zgodność między jej komponentami pod względem znaku i siły
- stopień powiązania danej postawy z innymi postawami: izolowane (wszystkich kocham ale tej grupy nie lubię), silnie powiązane z innymi postawami
- trwałośc postawy: krótkotrwałe, bardziej trwały charakter.

Ad. 3. Techniki badań postaw.
Metoda sondażu diagnostycznego
Skale postaw:
a. skala typu Thurstone
- przygotowuje serie twierdzeń
- sedziowie kompetentni okreslają w jakim stopniu twierdzenie jest przychylne bądź nie w stosunku do postawy - klasyfikacja twierdzeń ze względu na skutki
- twierdzenia przekazujemy zwykłym ludziom do okreslenia czy zgadzaja sie nimi czy nie
- nastepnie zbierane przez sędziów i klasyfikowane
b. skala typu Likerta
- przygotowuje serie twierzeń
- twierzdenia przekazywane zwykłym ludziom przy czym to sami ludzie okreslają stopień przychylnosci na cyfrowej skali
Założenia na których opieraja się skale postaw (ocen):
- element emocjonalny analizowany w kategorii większej lub mniejszej przychylności (przychylność –akceptacja jest stopniowalna)
- stopień przychylności moze mieć odpowiednią wartość liczbową
- określone twierdzenia (dotyczące przedmiotu postawy) wyrażają okreslony stopień przychylności

Ad. 4. Zagadnienia zmienności postaw.
Czynniki wobec których postawy zmieniaja się to doświadczenie własne i wiedza.
Postawy wyćwiczone w sposób sztuczny po pewnym czsie ulegają redukcji – cofają sie
Co robic aby zmieniać postawy w kierunku pozytywnym
- nie za silne emocjonalnie przekazy (silne są ignorowane, niedpuszcane)
- przekaz dwustronny (argumenty jednej i drugiej strony)

Ad. 5. Omówienie wybranych postaw – od altruizmu do wrogości
Postawa altruizmu
Altruizm – istotą jest bezinteresowne działanie na rzecz innych – inni są w potrzebie.
Altruizm nie jest tym samym co czynność pomagania. Według Aronsona to działanie na kogoś korzyśc z pominieciem własnego interesu.
Przyczyny niesienia pomocy:
- motywacja egocentryczna uzyskania wzmocnienia – akceptacja społeczna (pochwała, uniknięcie kary, nagrody materialnej)
- mechanizm redukcji napięcia (widok potrzebujacego wywołuje emocje – poczucie winy, dyskomfortu psychicznego)
- empatia (zdolność do postawienia siebie na miejscu drugiej osoby i odczuwania podobnych emocji w sytuacji w której się znalazłem)
Pojęcie socjobilogii – podejście w którym zachowania społeczne człowieka tłumaczy sie wyposażeniem genetycznym człowieka. Korzysta z dorobku ewolucji i twierdzi że w toku rozwoju niektóre z zachowań utrwaliły sie jako bardziej przystosowane, jako te które w większym stopniu zapewniają przetrwanie.
Dobór krewniaczy – wyjaśnia zachowania altruistyczne. Jest to koncepcja zgodnie z którą zachowania jednostki (warunkowane dziedzicznością) mające na celu odnowę życia spokrewnionych z nią osób zostały utrwalone poprzez mechanizm naturalnej selekcji.

Postawa altruistyczna zależy:
Od płci – męższczyźni są bardziej skłonni do udzielania pomocy, natomiast kobiety są lepsze w stosunku do osób które trwale potrzebują opieki.
Od stanu emocjonalnego – jeżeli człowiek spotkał sie z wydarzeniem radosnym, dobra kondycja psychiczna tym większa skłonność do postaw altruistycznych, natomiast złe samopoczucie powoduje podejście „pójde do ludzi którym jest gorzej (typ ratownika) lub postawa izolacji.
Ratownik – to osoba pomagająca innym, ale w taki sposób aby osoba pomagana czuła sie zobowiązana, aby wytwarzała się zależność. Buduje swoją samoocenę, poczucie własnej wartości poprzez czynność pomagania i nie jest zainteresowany wzrostem, rozwojem osoby która jest w potrzebie.
Wrogość – koncepcja psychiatryczna, istnieją ludzie którzy mają zaburzoną osobowość i z racji uwarunkowań genetycznych i socjologicznych mogą ranić.

Postawy agresywne (jak powsatją u zwykłych przecietnych ludzi)
Procesy degradacji uczuć wyzszych, tracenia (nabywanie zachowań negatywnych) przebiegają stopniowo. Człowiek może przekroczyć granice czynienia zła drugiemu i jest ona przez niego niezauważalna. Zachowania agresywne po otrzymaniu akceptacji (ustawa, przyzwolenia społeczne) będą sie rozwijać (na gruncie osobowości poszczególnych jednostek).
Mechanizm obronny (osobowościowy) – jest to nieuświadomione lub nie w pełni uświadomione zniekształcenia poznawcze służące przezwyciężaniu konfliktów emocjonalnych (przedewszystkim lęku) a przez to ułatwiające utzrymanie poczucia własnej wartości.
Rodzaje mechanizmów:
1. mechanizm dysocjacji – polega na rozkładzie struktóry osobowości, rozdzieleniu poszczególnych jej części i eliminowaniu tych które w konkretnej sytuacji stanowią źródło zagrożenia (mechanizm podwójności – „robię coś w imie szlachetnego dobra”)
2. mechanizm identyfikacji (upodobnienia) – grupa zrzeka się prawa do autonomii na rzecz przywódcy (idealizacji) – grupy społeczne nieuświadomione wyłaczenie krytycyzmu w percepcji osoby, przez co podleganie jej wpływom staje się naturalnie niemal automatyczne, idealny przywódca – zalezność od autirytetu która jest źródłem zachowań przestępczych „ w ucieczce od wolności człowiek może znaleźć poczucie bezpieczeństwa”. Człowiek jest agresywny ponieważ otrzymuje nagrody od swojego przywódcy (różne: materialne, uznania, pozycji itd).
3. mechanizm dewaluacji –
4. mechanizm izolacji – odcięcie się od uczuć (w pewnych sytuacjach), działa racjonalnie pozbawiony emocji. Selektywny brak uwagii zajęcie sie innymi rzeczami, które pochłaniają energię i czas – brak refleksji.

Oddzielenia potrzeb od pragnień.
Potrzeby dotycza tego co jest niezbędne natomiast pragnienia dotycza czegoś ponad stan. Poczucie zagrożenia skłania człowieka do zachowań agresywnych („człowiek człowiekowi wilkiem”) w sytuacji zagrożenia.
Wpływy społeczne – systematyczna propaganda.
Podział społeczeństwa na grupę własna i grupę obcą powoduje zachowania agresywne. Przy przynależności do jednej grupy nastepuje w stosunku do drugiej zjawisko stronniczego percepcjonizmu. Występuje również zjawisko spostrzgania osób należących do grup obcych jako niezróżnicowanych (bardzo podobnych do siebie). W grupie obcej widzi się skrywaną lub jawną wrogość czyli grupa obca staje sie źródłem zagrożenia.
Agesja może być również wynikiem wytworzonych stereotypów (skrótów, haseł opisujących osoby do których odczuwamy niechęć). Stereotypy i uprzedzenia generują pośrednie lub bezpośrednie zachowania agresywne.
Wrogość jest wynikiem stopniownia agresji, otzrymywnia gratyfikacji, nacisków społecznych.

Pracoholizm i zespól wypalenia zawodowego
Pracoholizm (wytwór stosunków społecznych) – to wewnętrzny, nieprzerwany przymus do pracy oraz trudności z zaprzestaniem myslenia o czynnościach związanych z pracą.
Wskaźniki pracoholizmu (triada):
- pracoholik jest w wysokim stopniu zaangażowany w pracę
- pracoholik jest wewnętrznie przymuszony do pracy
- pracoholik nie czerpie przyjemności z pracy.
Kryteria warunkujęce pracoholizm:
- silne pragnienie (przymus) wykonywania pracy (coś muszę robić)
- trudności wynikające z niemożności kontrolowania czasu pracy
- fizjologiczne objawy dyskomfortu wynikające z zaprzestania pracowania
- rozciąganie czasu pracy na czas który był przeznaczony dla: rodziny, rozrywki, inne czynności
- zaniedbywanie z powodu pracy alternatywnych źródeł aktywności
- kontynuowanie pracy mimo wyraźnych dowodów szkodliwych następstw
Przyczyny procesu uzależniania się:
- osobowa chcąca udowodnić poczucie własnej wartości
- ucieczka w pracę od problemów (rodzinnych, domowych itp.)
- potrzeba rywalizacji (ambicje)
Etapy pracoholizmu:
- wydłużanie czasu pracy
- zaniedbywanie czynności poprzednio wykonywanych
- pełne pochłonięcie przez pracę (również sny)
Problemy emocjonalne związane z pracoholizmem:
- problem niepokoju, zagrożenia
- brak radości życia
- zaburzenia w procesach kamunikacji z najbliższymi
Warunki zdrowienia:
- konieczność uświadomienia przez osobę uzaleznioną swojego problemu, autorefleksja
- zrobienie bilansu zysków i strat wynikających z jego stylu zycia – sens jego zmagań
- znależenie alternatywy (zainteresowania człowieka, kontakty, rodziana)

Zespół wypalenia zawodowego
Zespół wypalenia zawodowego jest szczególną postacią zespołu wypalenia albo zespołu wypalenia sił.
Zespół wypalenia zawodowego jest to stopniowo narastający lub nagle ujawniający się stan wyczerpania cielesnego, uczuciowego i duchowego, występujący w życiu zawodoym, w czasie wolnym od pracy, w kręgu przyjaciół, w związku partnerskim i w rodzinie powiązany z objawami psychosomatycznymi i myślami o ucieczce.
Szczególne kryteria zespołu wypalenia zawodowego (Maslach)
- wyczerpanie emocjonalne wyrażające się w utracie energii, nadpobudliwość, zniechęcenie
- depersonalizacja której wskaźnikami są uprzedmiotowione relacje z osobami z którymi sie współpracuje, zmiejszenie zainteresowania ich losem, obniżenie empatii
- obnizenie poczucia osiągnięć w pracy, zmiejszenie wydajności pracy – poczucie winy
wg Sztojgen dodatkowo:
- zmęczenie fizyczne
- zaburzenia somatyczne
Cechy osobowe prowadzące do zespołu wypalenia zawodowego:
- ludzie szlachetni, zaangażowani
- wrażliwi
Zespół wypalenia zawodowego pojawia się u ludzi którzy o swojeje pracy nie mogą szczerze mówić (nie posiadaja grupy wsparcia emocjonalnego).

Reklama – rozpowszechnianie informacji o towarach lub usługach które można nabyć o ich zaletach, wartościach – za pomocą plakatów, ogłoszeń w mediach, notatek których treść ma zachęcać do kupowania lub korzystania z określonych usług – daje możliwość wyboru.
Propaganda – mamy doczynienia z zespołem oddziaływań opartych na manipulacji stosowanych przez zorganizowane grupy w celu jednolitego uformowania poglądów szerokich mas do aktywnej działalności zgodnej z zamierzeniami sprawców propagandy.
Propaganda jest zaplanowanym działaniem pewnych treści persfazyjnych wywołujących u odbiorców oczekiwane postawy i zachowania (wielokanałowość przekazu – socjotechnika, inżynieria społeczna). Propaganda ma charakter skryty (ukierunkowana na masowego odbiorcę).
Manipulacja – to element oddziaływań przez który mogą być realizowane cele reklamodawców czy propagantorów. Manipulacja –celowe i skryte działanie poprzez które narzuca się jednostce fałszywy obraz rzeczywistośći.
Eufemizmy – słowa które zastępują słowa o wyraźnie mocnymnieprzyjemnym znaczeniu (konotacja)
Brak definiocji słow może sprzyjać osiąganiu celów - zmiana definicji danego słowa.
Techniki manipulacji:
- technika powtarzania przekazów (bombardowanie bodźcami)
faza 1 – odrzucenie emocjonalne i intelektualne
faza 2 – desensytyzacja – odwrażliwianie
faza 3 - z pewnymi argumentami człowiek zaczyna się zgadzać i zakres argumentów stopniowo się powiększa
faza 4 – adaptacja
- technika przemilczeniai fragmentyzacja – podawanie informacji niepełnych, fragmentarycznie – określone treści są pomniejszane
- sformułowanie eufemistyczne – zastępowanie słów
- hiperbolizacja- wyolbrzymianie
- nadmierne uogólnianie
- tworzenie etykietek – substytut opisu zjawiska
- wykorzystywanie autorytetów
- dodawanie prestiżu osobom które mają poglądy podobne (zgodne) z poglądami wyrażanymi przez manipulatorów
- kierowanie przekazów do osób z otoczenia adresata
- uprawianie okreslonej działaności
- ultymatywność sformułowań (albo albo)
- posługiwanie się anonimowym rozmówcą
- nieczytelność przekazu (elemet zainteresowania)
Efekty manipulacji:
- korzyści majątkowe
- rozdrobnienie społeczeństwa
- przejęcie władzy
Manipulacja w rodzinie:
„GRY” – wykorzystanie innych, wchodzenie swiadome w rolę osoby słabszej.
Manipuluje osoby które mają potrezby pomagania nawet jeśli to nie jest wymagane.
Socjotechniczna manipulacja sondażem
- technika porównawcza niepowtarzalnych zjawisk
- przedstawienie osoby słabej na tle jeszcze słabszych
- wyolbrzymienie pozytywnego aspektu (niedostrzeganie negatywnych)
Przyczyny rozpadu związków małżeńskich:
- zmiana u samych małżonków
- odkrywanie cech które miały charakter ukryty
- zmiany w sposobie percepcji współmałożonka