Pedagogika społeczna - powtórka

SIŁY SPOŁECZNE

Siłami społecznymi - nazywamy zespół określonych czynników i wartości funkcjonujący w środowisku w postaci jednostkowych lub grupowych, jawnych bądź ukrytych uzdolnień wyrażających się w pozytywnym działaniu.
Siły społeczne są także uznawane za synonim wychowania – ponieważ człowiek prawidłowo wychowany będzie działał społecznie.
Źródła sił społecznych:
 Grupa rówieśnicza
 Instytucje społeczne
 Role społeczne odgrywane przez jednostkę
 Sam człowiek
 Sytuacje zagrożenia
Halina Radlińska wyróżnia 4 typy sił społecznych:
1. Narastające
2. Zanikające
3. Jawne
4. Ukryte
Funkcje sił społecznych:
 Kompensacyjna – wspieranie rozwoju wychowanków z trudnego środowiska społ., diagnoza środowiska, szukanie potencjalnych możliwości i niwelowanie braków;
 Animacyjna –spełniana przez jednostki i grupy szczególnie aktywne i zaangażowane w realizację pozytywnych idei;
 Integracyjna – to budowanie własnego zespołu wsparcia.
Według Wierzbickiego najważniejszą kwestia jest aktywizacja i rozwój społeczności lokalnej, ponieważ wszelkie zmiany w społecznościach możliwe są tylko wówczas, gdy podejmowane są przede wszystkim przez sama społeczność zamieszkującą dany obszar.
Ingrid Korner opracowała nawet Model programu takiej aktywizacji. Polega on na:
1. Aktywizacji istniejącego już w społeczności potencjału samopomocy i wsparcie dla samoinicjatywy;
2. Nakłanianiu jednostek szczególnie aktywnych (liderów społecznych) do przejmowania ról rzeczników i propagatorów wspólnych idei;
3. Przejmowania do działań społecznych funkcjonariuszy państwowych i członków władz administracyjno-samorzadowych, posiadających określone kwalifikacje zawodowe (np. policja, nauczyciele, pielęgniarki środowiskowe, kuratorzy, księża, itp)
4. Wprowadzanie wspólnych celów do działalności istniejących już instytucji społecznych : szkół, parafii, itd.
5. Upowszechnianie idei działalności społecznej poprzez programy kształcenia i wychowania w przedszkolach, szkołach itd.


Ogromny wpływ na aktywizację i rozwój społeczności lokalnej ma środowisko biosocjokulturowe człowieka.
Bio – biologia
Socjo – społeczeństwo
Kulturowe – kultura
Ludzi i ich wzajemne stosunki charakteryzuje:
1. Środowisko kulturowe
 Kultura duchowa – normy, poglądy, zasady moralne, filozofia i religia
 Kultura materialna – dobra cywilizacyjne
2. Środowisko niewidzialne (uczucia, nastroje, wiara)
3. Środowisko lokalne – instytucje, obyczaje, wspólnoty, stowarzyszenia itp.
Ludzie postrzegają swoje środowisko biosocjokulturowe na dwa sposoby:
 Jako miejsce akceptowane – pokazują jak im na nim zależy
 Jako solidarność mechaniczną – włączają się w życie środowiska tylko mając w tym interes.

W zależności od postrzegania swojego środowiska biosocjokulturowego człowiek buduje tzw. więzi społeczne.
Szczepański więziami społecznymi - nazywamy zorganizowany system stosunków, instytucji, środków kontroli społecznej – skupiający jednostki, podgrupy i inne elementy składowe zbiorowości w całość do trwania i rozwoju.
Są 2 typy więzi społecznych:
1. Więzi osobowe – o charakterze osobowym i emocjonalnym, aprobata utrzymywanych znajomości
2. Więzi rzeczowe – wspólne cele i interesy, wzajemne świadczenie usług
Warunki tworzenia się więzi społecznych:
1. Łączność psychiczna – aprobata własnego uczestnictwa we wspólnocie społeczeństwa lokalnego
2. Łączność przestrzenna – kontakty z innymi ludźmi ze środowiska lokalnego wpisane w przestrzeń naszego życia

Istotnym elementem funkcjonowania środowiska lokalnego jest tzw. wsparcie społeczne. Wsparcie społeczne - to wszelkie działania podejmowane w celu rozwiązania trudnej sytuacji drugiego człowieka.
Rodzaje wsparcia społecznego:
1. Wsparcie emocjonalne – akceptacja, opieka, miłość, sympatia, zrozumienie itp.
2. Wsparcie wartościujące – podkreślanie wartości drugiego człowieka , „dasz rade, wiele potrafisz”
3. Wsparcie instrumentalne – pomoc rzeczowa i materialna, ale taka która nie upokarza
4. Wsparcie informacyjne – komunikaty, gdzie , co i jak zrobić
5. Wsparcie duchowe – obecność przy drugim człowieku
6. Wsparcie prestiżowe – członkostwo w grupie formalnej, rola społeczna
7. Wsparcie motywujące – zachęcanie do wysiłku
8. Obcowanie społeczne – udział w przyjemnych spotkaniach towarzyskich
Przy udzielaniu wsparcia należy pamiętać, że jeżeli nie dajemy sobie rady to należy się wycofać (nie można czuć się wykorzystywanym). Wspierać należy tylko dotąd dopóki nie zbliżymy się do rozwiązania problemu. Wspieramy tak by nie uzależnić od pomocy osoby korzystającej ze wsparcia.
Przy wspieraniu można zastosować tzw. spiralę życzliwości. Początek spirali stanowi „potrzeba”, następnie wybrany rodzaj wsparcia i pomoc do momentu rozwiązania rzeczywistego problemu.
Warunki budowania spirali życzliwości:
 Osoba wspierająca nie może się czuć wykorzystywana
 Nie można doprowadzić do uzależnienia od pomocy osoby wspieranej

UBÓSTWO

Według Toczyńskiego ubóstwo – to stan poniżej pewnego progu dochodowego lub progu realizacji potrzeb w odniesieniu do jednostki, rodziny lub grupy społecznej.
Rodzaje ubóstwa:
1. Ubóstwo absolutne w węższym znaczeniu- stan niezaspokojenia minimalnych potrzeb biologicznych
2. Ubóstwo absolutne w szerszym znaczeniu – stan niezaspokojenia potrzeb uznanych w danym społeczeństwie za minimalne
3. Ubóstwo względne – duża rozpiętość poziomu życia w danym społeczeństwie
Przyczyny ubóstwa:
 w ujęciu absolutnym – ubóstwo leży w cechach ludzi – niechęć do pracy. Brak wykształcenia kwalifikacji, patologie
 w ujęciu względnym – ubóstwo leży w mechanizmach rynkowych – brak uwzględniania potrzeb ludzi – ludzie dla rynku a nie rynek dla ludzi
Natomiast wg Schillera przyczynami ubóstwa jest:
 teoria skażonych charakterów – kto nie pracował w szkole przegrywa na rynku pracy
 teoria ograniczonych możliwości – nierówny dostęp do szkół i miejsc pracy, dyskryminacja
 teoria wielkiego brata – winny jest rząd za złą politykę
Znowu zaś Gilder doszukuje się przyczyn ubóstwa w nadmiernie rozwiniętym systemie opiekuńczym państwa:
1. świadczenia socjalne przewyższające dochody z pracy
2. gwarantowane a niepotrzebne i nieekonomiczne rządowe miejsca pracy
3. przywileje dla niektórych grup społecznych (np. samotne matki0
4. płace minimalne
5. osłabienie roli mężczyzn (przywileje dla samotnych matek) jako żywicieli rodzin, co wpływa na ich produktywność)
Przyczynami ubóstwa są także: alkoholizm, wielodzietność, przeludnienie mieszkań, niskie emerytury, choroby, inwalidztwo, rozpad rodziny, pochodzenie społeczne.
Walka z ubóstwem:
1. w ujęciu absolutnym – zapewnienie minimalnego dochodu, motywować do podnoszenia kwalifikacji w celu zdobycia pracy
2. w ujęciu względnym – silne podatki, świadczenia społeczne, kontrola cen, minimalna płaca, samopomoc w środowisku lokalnym

BEZROBOCIE

Bezrobocie to stan pozostawania bez pracy.
Osoba bezrobotna to osoba nie wykonująca pracy ale gotowa do jej podjęcia. Nie ucząca się w systemie dziennym, nie mająca prawa do emerytury ani renty, nie będąca właścicielem gosp. rolniczego i zarejestrowana w odpowiednim urzędzie.
Przyczyny bezrobocia:
1. spadek aktywności zawodowej młodzieży
2. brak odpowiedniego szkolnictwa na poziomie ponadpodstawowym
3. załamanie handlu z Rosja
4. redukcja zatrudnienia i zamykanie fabryk
5. postęp technologiczny i techniczny, nienadążanie z odpowiednim wykwalifikowaniem pracowników
Skutki bezrobocia:
1. ubóstwo
2. popadnięcie w nałogi
3. złe warunki mieszkaniowe
4. izolacja społeczna
5. kłopoty wychowawcze z dziećmi
6. poczucie winy
7. negatywny stosunek do nauki
8. emigracja młodych za granicę
9. wzrost przestępczości wśród bezrobotnych
10. wzrost rozwodów
11. pogorszenie zdrowia fizycznego i psychicznego w społeczeństwie
Formy przeciwdziałania bezrobociu:
 bezpłatne kursy i szkolenia
 organizowanie dodatkowych miejsc pracy
 inicjowanie i finansowanie robót publicznych
 pożyczki z funduszu pracy
 zasiłki
 programy przeciwdziałaniu bezrobociu (np. „lepsze jutro”. „pomocna dłoń”)

BEZDOMNOŚĆ
HOSPICJUM
WOLONTARIAT



RODZINA

Rodzina jest najważniejszym środowiskiem wychowawczym. Ma za zadanie wychować człowieka do społeczeństwa.
Wyróżnia się rodziny: problemowe, wieloproblemowe, dysfunkcyjne, niewydolne wychowawczo, patologiczne i niepełnowartosciowe.
XX wiek wg Tyszki to czas intensywnej autonomizacji jednostek. Autonomizacja ta jest w stosunku do narodu (zanik patriotyzmu), do społeczności lokalnej (obojętnośćwobec lokalnych akcji społecznych), do mikrogrup i innych jednostek (dezintegracja więzi sąsiedzkich) oraz do członków własnej rodziny. W rodzinach dochodzi tez do tzw. indywidualizacji – czyli nieliczenia się z innymi członkami rodziny w trakcie realizacji swoich indywidualnych celów.
Zmiany w życiu rodzinnym:
1. wzrost konfliktów małżeńskich i rozwodów
2. wzrost zatrudnienia kobiet z pobudek ekonomicznych
3. zmniejszenie wartości dzieci dla rodzica
4. indywidualizacja członków rodziny
5. wzrost liczby rodzin bez jednego z rodziców
6. wzrost akceptacji dla kohabitancji
7. wczesne opuszczanie gniazda rodzinnego
8. opóźnianie zawierania związków małżeńskich
9. opóźnianie urodzenia dziecka
10. moda na samotne rodzicielstwo
Zmiany funkcji rodziny:
1. Funkcja seksualna – zwiększone wymagania zadowolenia seksualnego (kobiety), poszukiwanie doznań poza małżeństwem
2. Funkcja prokreacyjna – kiedyś był zarezerwowana tylko dla rodzin pełnych
3. Funkcja materialno ekonomiczna – pracują oboje rodziców, a czasami nawet dzieci ale do wspólnej kasy trafia tylko część dochodów, reszta pozostaje w gestii poszczególnych jej członków
4. Funkcja kontrolna – odchodzi się od kontroli zarówno w samej rodzinie jak i kontroli społecznej
5. Funkcja socjalizacyjna – coraz większa swoboda i niezależność dzieci, zmniejszenie świadomego wpływu rodziców na dzieci
6. Funkcja emocjonalna – wzrost rangi uczuć wyższych, większe przyzwolenie na przedmałżeńskie i pozamałżeńskie kontakty seksualne
7. Funkcja kulturalna – zróżnicowanie aktywności kulturalnej członków rodziny

Opieka nad dzieckiem – to dążenie do zaspokojenia jego ponadpodmiotowych potrzeb poprzez wsparcie jego rodziny jako głównego podmiotu opieki nad dzieckiem.
Dyrektywy współczesnego systemu opieki:
 Wcześniej – profilaktyka uprzedzająca zaniedbania
 Bliżej – opieka i pomoc w środowisku bliskim dziecku – rodzinie, szkole
 Krócej – nie przerywać więzi rodzinnych, jeśli pomoc z dala od rodziny to jak najkrócej
 Taniej – zastępowanie opieki instytucjonalnej opieką w przygotowanym środowisku rodzinnym lub zastępczym