Dydaktyka-ściągi

SYSTEMÓW DYDAKTYCZNYCH NA WYBRANYCH PRZYKŁADACH
____________________________________________________________________________________________________

JAN AMOS KOMEŃSKI
 Wielka dydaktyka
 pierwszy raz użył terminu “dydaktyka” - uważał ją za jedyną naukę pedagogiczną, obejmującą problemy nauczania i wychowania.
 u podstawy - SENSUALISTYCZNA TEORIA POZNANIA (zmysły)
 poglądowość
 uniwersalna metoda nauczania (chciał objęcia nauczaniem ogółu ludzi)
 metodycznie ułożone książki (nie docenienie roli nauczyciela)
 System klasowo lekcyjny:
 4 sześcioletnie szczeble:
 szkoła macierzyńska( do 6 lat) – pod opieką matki
 szkoła języka ojczystego(od 6-12 lat) w każdym miecie
 szkoła języka łacińskiego (od 12-18 lat)
 akademia (do 24 lat)
 mylenie, praca i mowa są odbiciem Boga w człowieku i silą motoryczną ludzkich działań i zmian- optymizm pedagogiczny.

JAN JAKUB ROUSSEAU
 Emil czyli o wychowaniu - 1762
 walczył o prawo dziecka do aktywności, do swobodnego rozwoju
 domagał się edukacji jaka odpowiadała by potrzebom i zainteresowaniom rozwijającego się dziecka
 zasada swobodnego wychowania:
 Pierwsze wychowanie powinno być czysto negatywne. Polega ono nie na nauczaniu cnoty lecz na strzeżeniu serca przed występkiem i umysłu przed błędem.
 Rousseau przesuwał wychowanie umysłowe na okres po 12 roku życia – wcześniej rozwijanie zmysłów
 należy uczyć tego co potrzebne (przyroda, pisanie, czytanie, geometria, rzemiosło)

JAN HENRYK PESTALOZZI
 Jak Gertruda uczy swoje dzieci
 wychowanie możliwe jest tylko w ustroju społecznym bez egoizmu jednostek i grup społecznych
 metoda nauczania = metoda biedoty (zależne od łaski bogatych)
 oparcie nauczania na psychologii dziecka
 kształcenie to sztuka dopomagania naturze
 główny cel nauczania to rozwijanie moralności i umysłu dzieci, kierowanie obserwowaniem przez dzieci otaczających je zjawisk
 proces nauczania podzielony na 4 momenty:
 spostrzeganie z przedmiotów
 kształtowanie jasnych wyobrażeń tych przedmiotów ( liczba, kształt )
 porównywanie przedmiotów i kształtowanie pojęć
 nazywanie przedmiotów i rozwijanie mowy
 podstawą procesu nauczania jest spostrzeganie
 liczba kształt i słowo – umożliwiają zewnętrzne poznanie przedmiotów
 liczenie, mierzenie i mówienie – czynności prowadzące do poznania
 wielka zasługa Pestalazzego jest zwrócenie uwagi na role działania w procesie nauki szkolnej. Jako twórca nauki o rzeczach wprowadził formę aktywności praktycznej dzieci ( obserwowanie, rysowanie, mierzenie, wytwarzanie )

JAN FRYDERYK HEBART
 Pedagogika ogólna wyprowadzona z celu wychowania, Wykłady pedagogiczne w zarysie
 system oparty na etyce (podstawa do formułowania celów wychowania) i psychologii (podstawa do formułowania środków wychowania)
 główny cel wychowania i kształcenia – ukształtowanie moralnego charakteru
 środki do osiągnięcia tego charakteru – kierowanie dziećmi, karność i nauczanie wychowujące
 Herbart uważał dydaktykę za część pedagogiki, lecz jej przedmiot – nauczanie wychowujące to najważniejszy czynnik wychowania
 chciał przekształcić pedagogikę w naukę – nadać jej ścisły charakter
 metafizyczna filozofia ( dusza jest stała a jej reakcje psychiczne to jej akty samozachowawcze )
 teoria wychowania nauczającego – teoria stopni formalnych:
a) jasność (powolne podążanie na przód, rozkład przedmiotu na części aby zrozumieć każdy szczegół)
b) kojarzenie (wiązanie nowego materiału z przyswojonym wcześniej opierające się na powtarzaniu mechanicznym)
c) system (uporządkowanie przyswojonych wiadomości, uwydatnienie głównych myli)
d) metoda (zastosowanie w wykonywaniu zadań i prac, przy czym uczeń ma wykazać czy pojął wszystko w sposób należyty)
Pod wypływem Pastelotzziego i Herbarta ukształtował się w Europie XIX w. obraz szkoły – TRADYCYJNEJ, którą cechował schematyzm

JAN WŁADYSŁAW DAWID
 Nauka o rzeczach
 ten sam kierunek co Pestalotzzi czy Herbart
 trzy kategorie poznawcze: części, cechy, typy rzeczy
 podstawy interpretacji poznawania – podstawowy proces psychiczny zawierający trzy momenty:
1) poznanie bezpośrednie ( przyjmowanie zewnętrznych podniet jako wrażeń i spostrzeżeń )
2) poznanie pośrednie ( przerabianie wewnętrzne tych podniet na drodze wyobrażenia, pojmowania, wnioskowania, uogólniania )
3) działanie ( reakcja ruchowa na podniety – mimika, mowa, pisanie, czyny )
 domagał się oparcia nauczania na poznaniu zmysłowym, umysłowym i na działalności praktycznej
 proces poznawania rzeczy podzielił na trzy etapy:
a) wyodrębnienie rzeczy z tła i wyróżnienie poszczególnych części
b) rozpoznawanie cech rzeczy
c) stwierdzanie czy zostały uwzględnione wszystkie części i cechy typowe dla danej rzeczy
 Dawid traktował rzeczy jako zespoły cech
 środki nauczania: spostrzeganie, słowo i działanie

JOHN DEWEY
 filozofia pragmatyczna (prawdziwe to, co pożyteczne)
 szkoła przystosowana do życia społecznego
 laboratory school – Chickago 1896 – 1903
 dziecko poznaje nowe rzeczy nie dla samej wiedzy, lecz dla działania, aby wiedziało co może zrobić (połączenie poznania z działaniem)
 5 stopni poznania ( stopnie formalne:
1) odczucie trudności
2) wykrycie jej i określenie
3) nasuwanie się możliwego rozwiązania
4) wyprowadzenie przez rozumowanie wniosków z przypuszczalnego rozwiązania
5) dalsze obserwacje i eksperymenty prowadzące do wniosku zawierającego przeświadczenie pozytywne lub negatywne

BOGDAN NAWROCZYŃSKI
 Zasady nauczania
 zmodyfikował 5 stopni formalnych Deweya:
1) zetknięcie ucznia z trudnością teoretyczną lub praktyczną
2) sformułowanie podstawowego pytania
3) poszukiwanie ( w razie potrzeby rozbite pytaniami pomocniczymi na drobniejsze etapy )
4) sformułowanie i utrwalenie zdobytej odpowiedzi
5) połączone z wyrażaniem ( ekspresją ), zastosowanie jej w szeregu ćwiczeń

CELESTYN FREYNET
 system nowych technik w nauczaniu
 przystosowanie szkoły do dziecka i jego aktywności
 swoboda wyboru tematu interesujących je zajęć związanych z życiem
 trzy fazy rozwoju dziecka:
1) faza prób i błędów ( dziecko powtarza czynności, które przynoszą korzyć i unika tych, które kończą się rozczarowaniem )
2) faza urządzania się ( bazując na zdobytych doświadczeniach dziecko wprowadza pewien ład do swojego działania )
3) faza zabawy – pracy ( nauka przez zabawę )
 swobodna aktywność dziecka jest jego nauką oparta na poznawaniu i przeżywaniu środowiska oraz jego przetwarzaniu – na miarę sił i możliwości dziecka
 nauka czytania i pisania przez układanie druku (i inne liczne techniki pomocne w nauczaniu)
 jedna klasa (do spotkań nauczycieli i uczniów) oraz 8 pracowni (każda do innych zajęć), sąd i ogród szkolny
 tygodniowe karty pracy (w poniedziałek każdy uczeń sam układa sobie plan tygodniowych zajęć, później wpisuje w karty co i jak wykonał i czego ewentualnie nie mógł zrobić)

PIOTR JAKOWLEWICZ GALPIERIN
 teoria etapowego kształtowania czynności umysłowych:
1) etap tworzenia schematu orientacyjnej postawy czynności (system wskazówek i opisów przedmiotu pomocny w czynności)
2) etap kształtowania czynności materialnych (uczniowie wykonują czynność; są zawarte w tym trzy strony)
3) etap mowy zewnętrznej (uogólnianie czynności przez jej pełne zwerbalizowanie)
4) etap mowy wewnętrznej (dalsze uogólnianie przy udziale formy umysłowej a nie głośnej mowy)
5) etap interioryzacji czynności (czynność staje się zautomatyzowanym procesem wewnętrznym)
 opanowanie czynności umysłowych nie podobnych do czynności zewnętrznych ale będących ich wytworem
 związek psychiki z zachowaniem ( zmieniając zachowanie człowieka zmieniamy jego psychikę)
 trzy strony czynności wykonywanych przez ucznia:
1) orientacyjna (wykorzystanie obiektywnych warunków niezbędnych do wykonywania czynności)
2) wykonawcza (kolejne etapy przekształceń obiektu czynności)
3) kontrolna (śledzenie przez ucznia toku działania oraz konfrontacji jego wyników z wzorami i ewentualnej korekty )
 gdy cel działania pokrywa się z motywem czynność staje się działaniem
 w tej teorii główną zasadą jest sterowanie procesem uczenia się (wykorzystywanie osiągnięć cybernetyki)


2. PODSTAWOWE POJĘCIA DYDAKTYCZNE
____________________________________________________________________________________________________

NAUCZANIE – planowa i systematyczna praca nauczyciela, polegająca na wywołaniu i utrwaleniu zmian w ich wiedzy, dyspozycjach, postępowaniu i całej osobowości – pod wpływem uczenia się i opanowywania wiedzy, przeżywania wartości i własnej działalności praktycznej.
Jest to działalność intencjonalna.

UCZENIE SIĘ – na podstawie doświadczenia, poznania i ćwiczenia – powstają nowe formy zachowania się i działania lub ulegają zmianom formy wcześniej nabyte. Jest to proces.
Uczenie się jest zmiana w układzie nerwowym, która powoduje zmianę w działaniu (Hebb).

KSZTAŁCENIE – oznacza zmianę, przekształcanie, tworzenie osobowości, charakteru.

SAMOKSZTAŁCENIE – przetwarzanie własnej osobowości, kształcenie jej pod wpływem własnych zamierzeń i pracy nad sobą.

WYCHOWANIE – świadomie organizowana działalność ludzka, której celem jest wywołanie zamierzonych zmian w całej osobowości człowieka. Zmiany dotyczą
- sfery poznawczo-instrumentalnej – poznawanie rzeczywistości, posługiwanie się wiedzą w jej przetwarzaniu, jak i
- sfery aksjologicznej – kształtowanie stosunku do innych ludzi, świata, życiowych postaw i przekonań, systemu wartości i celu życia,

WYKSZTALCENIE – stan finalny kształcenia.
3. TYPY I RODZAJE LEKCJI
____________________________________________________________________________________________________

Lekcja - organizacyjna forma nauczania oparta o realizację określonego zadania dydaktycznego;

Rodzaje lekcji:
Lekcja problemowa - ma na celu rozwiązanie jakiego problemu.
Część podstawowa:
• Zetknięcie uczniów z trudnością, jej odczucie i uwiadomienie (stworzenie problemu)
• Określenie trudności i sformułowanie problemów, pytań lub zagadnień (rozwiązywanie problemu)
• Ustalenie pomysłu rozwiązania, planu wykonania zadania lub hipotez do sprawdzenia (rozwiązywanie problemu)
• Wykonanie zadania, realizacja pomysłów, weryfikacja hipotez przez dobór i analizę danych, ich interpretację, przemyślenie i ocenę (dawanie i weryfikacja pomysłów)
• Sprawdzanie poprawności rozwiązania
Lekcja podająca - ma na celu zaznajomienie uczniów z nowymi treściami i dbałość o to, aby te treści były zrozumiane i zapamiętane przez uczniów.
Część podstawowa to:
• Podanie nowych treści
• Zrozumienie
• opracowanie i zebranie
Lekcja eksponująca - ma za zadanie rozwijać wyobraźnię i przeżycia estetyczne.
Część podstawowa:
• ekspozycja utworu np. projekcja filmu, nagranie z płyt, magnetofonowe, magnetowidowe, przezrocza, program komputerowy
• analiza i zrozumienie utworu (rozmowa o utworze) - dyskusja, interpretacja
• podsumowanie naszych rozważań, rezultatów pracy, korekta błędów
• ponowna ekspozycja całości lub fragmentu
Lekcja ćwiczeniowa - ma na celu kształtowanie umiejętności i nawyków. Ćwiczenie polega na opanowaniu określonych czynności, które są powtarzane w celu rozwinięcia odpowiedniej sprawności lub umiejętności.
Część podstawowa:
• uświadomienie uczniom zadania i podanie tematu
• wprowadzenie nowego materiału, omówienie zasad i reguł
• pokaz czynności z objaśnieniem
• próbne ćwiczenia uczniów
• korekta i dodatkowe objaśnienia
• ćwiczenia wdrażające
• kontrola i korekta wykonywanych ćwiczeń
Lekcja mieszana - może się składać ze wszystkich rodzajów lekcji. Lekcje te wydają się być najbardziej wartościowe i pozwalają rozwinąć pełny zakres skutecznych metod nauczania i uczenia się.
Rodzaj lekcji to taka jej odmiana, której układ odpowiada ogólnym zasadom systemu dydaktycznego lub określonym przez Okonia strategiom dydaktycznym.

Typ lekcji to taka jej odmiana, która wynika z realizacji funkcji dydaktycznych w toku procesu nauczania i uczenia się oraz z organizacji pracy na lekcji, zastosowanych metod czy środków dydaktycznych.
Typy lekcji wynikające z realizacji funkcji:
• lekcje wprowadzające i zaznajamiające uczniów z nowym materiałem
• lekcje utrwalające - utrwalanie wiadomości, umiejętności i nawyków
• lekcja służąca opracowaniu poznanego materiału
• lekcja powtórzeniowo-systematyzująca - powtórzenie, uogólnienie i utrwalenie poznanych wiadomości i umiejętności
• lekcja korektywno-uzupełniająca - korekta błędów i uzupełnienie braków
• lekcja zawierająca wszystkie ogniwa procesu nauczania i uczenia się
• lekcja obejmująca kilka ogniw procesu nauczania i uczenia się
• lekcja sprawdzająca postępy uczniów
• lekcja służąca ukształtowaniu pojęć
Typy lekcji wynikające z organizacji pracy na lekcji:
• lekcja dyskusyjna
• lekcja wycieczka
• lekcja z wykorzystaniem komputera
• lekcja z wykorzystaniem filmu
• lekcja w laboratorium
• lekcja pracy zespołowej
• lekcja uczenia się pod kierunkiem
• lekcja referatowa
• lekcja samodzielnej pracy uczniów
• lekcja w warsztatach szkolnych
• lekcja łączona
Typy lekcji zazębiają się z rodzajami lekcji np. lekcja dyskusyjna może być lekcją eksponującą lub problemową.
Od czego zależy typ, rodzaj i budowa lekcji:
• przedmiotu nauczania, czyli treści
• wieku ucznia, roku nauczania, wykorzystywanego dotychczas poziomu wiedzy
• systemu dydaktycznego, który przyjął nauczyciel (herbartowski, deweyowski, wielostronnego nauczania wg Okonia, systemu łączenia teorii z praktyką)
• kolejnego ogniwa (elementu) realizowanego w procesie kształcenia
• możliwości organizacyjnych
• środków dydaktycznych, jakimi dysponuje nauczyciel
• dojrzałości uczniów do samodzielnej realizacji zadań dydaktycznych





4. WARTOŚCI
____________________________________________________________________________________________________

Wg Cichonia „wychowanie jest procesem realizowania określonych wartości”, jest procesem w którym wartości moralne „przejawiają się zarówno w treściach, metodach jak i celach”, przy czym w tych pierwszych ukazują się najwyraźniej, gdyż ich obecność w nich jest składnikiem koniecznym. Metody natomiast nie zawsze są wartościowe, gdyż mogę po prostu być dobre albo złe w sensie moralnym.
Jeżeli zaś chodzi o cele, to wartości w nich mogą przejawiać się w sposób bezpośredni, z czym mamy do czynienia, gdy celem wychowawczym jest urzeczywistnienie wprost jakiejś wartości lub grupy wartości (grupy wartości, gdyż jedną z cech specyficznych wartości jest to, że rzadko występują one samodzielnie, lecz raczej we wzajemnej zależności od siebie), lub pośredni.
Wartości współkonstytuują więc proces wychowania, ale we wszystkich wymienionych jego składnikach wartości moralne występują w inny sposób różniąc się przede wszystkim stopniem ogólności:
• w stopniu ogólnym pojawiają się w przekazywanej o nich wiedzy teoretycznej;
• w mniejszym stopniu ogólności mieszczą się w treści przyjmowanych ideałów wychowawczych;
• w bezpośredni sposób zarówno wychowanek jak i wychowawca doświadcza ich poprzez kontakt z konkretnym światem wartości.

We współczesnym świecie młody człowiek styka się ogromną ilością teorii i światopoglądów często sprzecznych ze sobą, i przez to potrzebuje on wartości, aby jego życie i życie ludzi z nim współistniejących nie straciło ludzkiego charakteru, chociażby przez fakt ryzyka zatracenia się w iluzji „łatwego i szczęśliwego” życia tak chętnie kreowanej przez media. Wartości powinny więc stać się nie tylko elementem procesu wychowania, lecz wręcz jego fundamentem.

Wyniki badań prowadzonych w latach 70., 80. i 90. by wskazać na różnice jakie zaszły w hierarchii wartości młodzieży, a które w największym skrócie przedstawiają się wyraźnie w poniższym zestawieniu:
• Lata 70. – rodzina, praca, ambicja.
• Koniec lat 70. – władza, sława, wygodne i łatwe życie.
• Lata 80. – wartości afiliacyjne, prywatność.
• Lata 90. – wartości przekształcone: dominująca rola „mieć” kosztem „być”.



5. KLASYFIKACJA PRZYCZYN NIEPOWODZEŃ SZKOLNYCH.
____________________________________________________________________________________________________

Niepowodzenie szkolne to przejaw rozbieżności miedzy wymaganiami szkoły a wynikami nauczania uzyskiwanymi przez ucznia. Przyczyn należy szukać:
∙ w samym dziecku – opóźniony rozwój osobowy, problemy ze zdrowiem, układ nerwowy, trudności specyficzne (dysleksja, dysgrafia itd)
∙ w środowisku życia dziecka - motywacja ze strony rodziny, praca z dzieckiem, akceptacja ze strony rówieśników,
∙ w środowisku szkolnym – przeciążenie pracą w szkole, brak indywidualnego podejścia nauczyciela, nastawienie nauczyciela do ucznia i pracy wychowawczej;

Rodzaje przyczyn:
a) przyczyny społeczno-ekonomiczne - warunki materialne kształtują dochody rodziny, mieszkanie, zaopatrzenie dzieci w przedmioty do nauki i zabawy, sposób odżywiania; wykształcenie, zawód rodziców, pozycja w środowisku rodzinnym, sytuacja ucznia w środowisku szkolnym i pozaszkolnym;
b) biopsychiczne – opóźnienia i zakłócenia rozwoju spostrzeżeń wzrokowych, opóźnienia i zakłócenia rozwoju ruchowego, zaburzenia procesu lateralizacji, opóźnienia i zakłócenia rozwoju percepcji słuchowej.
c) przyczyny dydaktyczne - treść, metody i środki nauczania, system zasad dydaktycznych respektowany przez nauczyciela, różne sposoby aktywizowania uczniów na lekcji, poziom zawodowych kwalifikacji nauczyciela, jego pozycja społeczna itp. nieprzystosowanie treści nauczania do potrzeb życia i zainteresowań uczniów;

Fazy niepowodzeń:
Niepowodzenie ukryte
 coraz większe braki w opanowaniu materiału,
 negatywne nastawienie do szkoły i niezadowolenie
Niepowodzenie jawne
 braki i oceny niedostateczne
 drugoroczność lub odsiew szkolny (przerwanie nauki przez ukończeniem szkoły)

Walka z niepowodzeniami na polegać na zapewnieniu odpowiedniej opieki tej grupie uczniów opóźnionych, która nie może bez pomocy nauczyciela przezwyciężyć trudności w nauce.
A) profilaktyka pedagogiczna, a wtym nauczanie problemowe i nauczanie grupowe (ustrzega przed błędami metodycznymi popełnianymi przez n-la;
B) diagnoza pedagogiczna, a przede wszystkim posługiwanie się takimi sposobami poznawania uczniów oraz kontroli i oceny wyników nauczania, jakie pozwalają na możliwie natychmiastowe wykrywanie wytwarzających się dopiero luk w wiadomościach, umiejętnościach i nawykach każdego ucznia (służy do poznania ucznia aby ustrzec przed złymi sytuacjami);
C) terapia pedagogiczna, a zwłaszcza wrównywanie wykrytych zaległości w zakresie opanowywania przez uczniów materiału programowego poprzez indywidualizację nauczania na lekcji w drodze organizowanych przez szkołę zajęć pozalekcyjnych w grupach wyrównawczych.np. korepetycje, zlecenie pracy domowej. Terapia zbiorowa (gr.wyrównawcze) i indywidualna.




6. RODZAJE KOMPETENCJI NAUCZYCIELA.
____________________________________________________________________________________________________

O kompetencjach nauczyciela decydują:
czynniki zewnętrzne:
- wymogi formalne i rzeczowe, stawiane szkole przez rodziców
- ustawy, zarządzenia, rozporządzenia, regulaminy, czyli wszystko to, co odwołuje się do norm jurdycznych,
- formalne i rzeczowe wymagania stawiane nauczycielom w ramach postaw programowych MEN
- zasady oraz reguły zarządzania i organizacji szkoły, warunkujące instrumentalizację działań nauczyciela
czynniki wewnętrzne:
- profesjonalizm zawodowy
- postawa kreatywna
- wrażliwość moralna
- otwartość intelektualna
- umiejętności nawiązywania więzi emocjonalnych oraz więzi intelektualnych

KOMPETENCJE - system wiedzy, umiejętności działania i osobistego zaangażowania się człowieka w proces zmiany. Kompetencja jest kategorią podmiotową, jest zawsze kogoś, konkretnej osoby lub grupy. Kompetencja jest bytetm samoorganizującym się i wewnętrznie motywowanym, co oznacza dla człowieka wykorzystanie zdolności do posługiwania się wyuczonymi umiejętnościami w celu skutecznego działania w nowych sytuacjach.

KOMPETENCJE nauczyciela można rozumieć i badać jako pewne zdolności, cechy osobowościowe, predyspozycje albo umiejętności, które należy trenować.
_________________________________________________
Raport UNESCO
KOMPETENCJE INTERPERSONALNE
nawiązywania kontaktu, do wspomagania dzieci w trudnej sytuacji, do twórczego rozwiązywania konfliktów.

KOMPETENCJE KOMUNIKACYJNE
umiejętność aktywnego słuchania, otwartość na punkt widzenia partnera, elastyczność w dostosowywaniu się do potrzeb i możliwości partnera, umiejętność prowadzenia dyskusji, spójność języka ciała ze słowami, zachęcanie do dawania informacji zwrotnych, asertywność, umiejętność rozwiązywania konfliktów oraz negocjowania;
Hanna Hamer
KOMPETENCJE SPECJALISTYCZNE
wiedza i umiejętności w zakresie nauczanego przedmiotu (trzeba je wciąż doskonalić);

KOMPETENCJE DYDAKTYCZNF
Teoretycznie zdobywa się je podczas studiów i na specjalistycznych kursach. Jednak są to jeszcze:
- kursy planowania zajęć w ciągu roku
- uczenie się ile czasu w ciągu lekcji powinny zajmować poszczególne jej części
- techniki zachęcania uczniów do aktywności i in.

KOMPETENCJE PSYCHOLOGICZNE
Umiejętności inspirowania, motywowania uczniów do nauki, ingerowania ich w zespół - pozytywne nastawienie do ludzi, umiejętność unikania konfliktów, umiejętność porozumiewania się, motywowania uczniów do nauki, budowania zespołu, elastyczność, umiejętność kontrolowania stresu;
Ewa Kobyłecka
KOMPETENCJE POZNAWCZE
poziom wiedzy ogólnej, wiedzy niezbędnej do pracy z uczniami, umiejętność posługiwania się tą wiedzą;

KOMPETENCJE ORGANIZATORSKIE
przygotowanie programu nauczania, planu pracy, projektowaniu zajęć, strategii uczenia się, organizacji pracy w grupach;
_________________________________________________

KOMPETENCJE ZAWODOWE – Goriszowski i Kowolik:
 wiadomości – podstawy teorii i metodyki, psychologiczno-pedagogiczne, socjologiczne, wiedza specjalistyczna,
 umiejętności konstruktorskie – umiejętność projektowania i kształcenia osobowości uczniów, opracowania celów bliskich i dalszych, indywidualnego podejścia do uczniów,
 umiejętności organizatorskie – prawidłowe angażowanie pracy indywidualnej, samodzielnej i zespołowej, prawidłowej kontroli ocen,
 umiejętności komunikatywne –zdolność tworzenia pedagogicznych celowych sytuacji,
 umiejętności poznawcze – przyswajanie nowości metodycznych, samokształcenie,
 umiejętności praktyczne – twórczość, zdolności manualne, techniczne, języki obce,
 umiejętności kierownicze – zdolność inspirowania, organizacji swojej pracy, nowatorstwo, twórczość pedagogiczna, kultura języka, sugestii, entuzjazmu,
 umiejętności percepcyjne i adaptacyjne – prawidłowe ocenianie elementów pozytywnych i negatywnych o uczniu, chęć poznania uczniów oraz ich problemów,




KULTURA INSTANT
____________________________________________________________________________________________________

KULTURA INSTANT – nawyk i konieczność życia natychmiast.
Fast food – kawa rozpuszczalna, gorący kubek, McDonald.
Fast sex – nastychmiastowa satysfakcja seksualna, bez zobowiązań, zaangażowania.
Fast car – symbol kurczenia się czasu i przestrzeni.

Inne przejawy to kultury instant:
- natychmiastowa komunikacja – komórki, fax, e-mail.
- chirurgia plastyczna – piękno i młodość w 2 dni.
- zapping – nawyk nieustannego zmieniania kanałów.
- super-markety – permanentne zużywanie się produktów, stylów, tożsamości – wydaje nam się, że coś osiągnęliśmy (najnowszy samochód, najlepszy ciuch), a za chwilę okazuje się, że wszystko się zmieniło;
- MTV – znosi granicę między fikcją i rzeczywistością, miesza standardy i podziały, w każdej chwili może zdarzyć się wszystko,
- internet – zasada natychmiastowości – dowolne przemieszczanie się przez informacje, kultury, społeczeństwa,
- moda – narzuca coraz to inne tożsamości – tożsamość przybiera się ze strojem, wystarczy tylko fgo na siebie założyć;
- telefon komórkowy – nieograniczony dostęp do osób i instytucji; niweluje pojęcie miejsca w którym się znajdujemy oraz oddalenia; także prywatności i intymności,

Życie gwałtownie przyspieszyło, poszukujemy nowych wrażeń i nowości, z orientacją na mocną przyjemność i natychmiastowe zaspokojenie.

Ekstaza komunikacji – obsesyjnie kumulujemy wszystkie informacje, bez względu na to czego dotyczą.
Jest coraz więcej informacji a coraz mniej znaczeń – nie ma stabilnych pojęć i kategorii, które można wykorzystać do opisu i krytyki świata. Wszystko jest płynne. Ciągle się zmienia.

Człowiek jednak dąży do posiadania jakiejś tożsamości.
Jedni – fundamentaliści – akceptują propozycje religii, etniczne, w obrębie rasy. Jest to wtedy tożsamość typu „brzytwa” – skoncentrowana w swoim gronie, odcinająca się od innych społeczności.
Drudzy – „ucieczka w ciało” – kontrolowanie własnego ciała, daje poczucie kontroli nad własnym życiem. Ludzie postrzegani są przez pryzmat swoich ciał.

Globalny nastolatek – tożsamości młodych ludzi nie kształtują wartości narodowe, ale przez kulturę popularną i ideologię konsumpcji.
Globalna kultura mówi po angielsku, orientuje się w muzyce, modzie i trendach kulturowych, ma własne konto e-mailowe, bez problemu serfuje po Internecie, jeździ na dobrym rowerze lub rolkach.
Przede wszystkim jednak jest bardzo pragmatyczna, łatwo komunikuje się z innymi, maksymalnie tolerancyjna dla różnicy i odmienności, jednocześnie sceptyczna dla głębszego angażowania się w cokolwiek.
Nieustannie musi ciągle na nowo się adaptować, akceptować inwazyjne i chaotyczne zmiany, przeskakiwać z jednej formy w drugą, żyć w kulturze pełnej sprzeczności.

Nie odnosi się do żadnej tożsamości historycznej.
Globalny nastolatek wyrasta na człowieka o tożsamości przeźroczystej, niewrażliwego na różnice kulturowe – lecz nie dlatego, że je akceptuje, ale dlatego, że ich nie widzi.
Żyjąca bez korzeni. Odbiera tylko na jednej fali – europejskiej. A to co nie mieści się w schemacie jej percepcji – po prostu nie istnieje.

Pedagogika dzisiejsza nie może podjąć dialogu z globalnym nastolatkiem.
- albo nie dostrzega istnienia takiego życia i takich tożsamości, a jeśli już
- zakłada swoją wyższość moralną, chce go nawrócić, żąda szacunku, posłuszeństwa
- to tworzy lukę między doświadczeniami i oczekiwaniami młodego człowieka – odrzuca tą ofertę

Co można zrobić?
- świadomie dążyć do zablokowania istniejących trendów kulturowych – w imię wartości kulturowych
- bezrefleksyjnie dryfować wraz ze zmieniającą się kulturą
- negocjować z młodzieżą na temat kształtu rzeczywistości, w której wspólnie żyjemy – kształtować nawyk świadomego podejmowania wyborów odnośnie do kształtu własnej tożsamości



DIAGNOZA KRYZYSU KULTURY I EDUKACJI - SZOŁTYSEK
____________________________________________________________________________________________________

Przyczyny kryzysu polskiej pedagogiki
- transformacja ustrojowa
- rusyfikacja dwóch pokoleń
- odcięcie od filozoficznych korzeni (starogreckiej filozofii, rzymskiego prawa i chrześcijańskiej religii)

Przyczyny europejskiej kultury i edukacji:
- przewartościowanie europejskiej koncepcji człowieka wartości i norm
- apoteoza behawioryzmu
- ideologie postmodernizmu i feminizm

Na tym gruncie formułuje się nowe koncepcje wolności, kultury, tolerancji:
- skrajny relatywizm moralny
- obalenie autorytetów
- skrajny relatywizm poznawczy
- skrajny indywidualizm
- przewartościowanie rodziny opartej na małżeństwie

To wszystko prowadzi do:
- kryzys postaw moralnych
- kryzys edukacji moralnej w domu rodzinnym
- poddanie dzikim instynktom

HIPOTEZY PRZYCZYN KRYZYSU

1. Zaprzestanie refleksji na rzecz myślenia technicznego.
- stagnacja kultury duchowej
- zastąpienie jej kulturą mas
- myślenie behawioralne – myślenie duchowe zastąpione przez myślenie psychiczne
- myślenie techniczne – maszynizacja życia codziennego, komputeryzacja, coraz doskonalsza komunikacja, człowiek coraz bardziej zagoniony,

Uzasadnienie zasad pedagogiki tkwi w filozofii, teologii lub w doktrynie politycznej.
Zastąpienie refleksji filozoficznej ideologią lub światopoglądem „naukowym” sprawia, że pedagogika ulega zwyrodnieniu.

2. Chrześcijańskie wartości zastępowane są przez psychologiczne techniki oddziaływań na psychikę człowieka.
- zastępowanie etyki chrześcijańskiej demokracją liberalistyczną
- w ranach głosowania ustala się co jest moralne, a co nie
- etyka w szkole zastępowana jest tolerancją, asertywnością, partnerstwem
- rodzina ulega strukturalnemu rozpadowi
- rośnie liczba zachowań wskazujących na słabość a nawet brak hamulców moralnych
- nikła świadomość zła, złych czynów, słabej rozróżnialności zła od dobra
- wzrasta przestępczość nieletnich
- rozkwitają grupy przestępcze dzieci i młodzieży
- alkoholizm i narkomania
- bezsens ludzkiego życia
- ZASTĘPOWANIE MIŁOŚCI TOLERANCJĄ USYPIA ROZUM I WOLĘ, ZACIEMNIA SENS LUDZKIEGO ŻYCIA

3. Psychologia behawioralna redukuje człowieka do zwierzęcia myślącego i jego inteligencji emocjonalnej.
- psychologia behawioralna wyznaje elementarna dla niej zasadę: bodziec – reakcja
- nie ma w niej miejsca na wartości, formowanie charakteru i 3 władz duchowych: rozumu, serca i woli
- p.beh. formułuje za to 3 władze psychiczne: inteligencję, emocje i popędy
- p.beh. formułuje człowieka neutralnego aksjologicznie
- p.beh. dysponuje technikami urabiania zachowań oraz sterowania zachowaniami, które są urzeczywistniane w masmediach

4. Postmodernizm zastępuje normy moralne doraźnymi technikami psychologicznymi i socjotechnikami,
- skrajny relatywizm moralny – nie ma podstaw do obiektywizacji moralnego zła lub moralnego dobra
- wychowanie do wartości moralnych stanowi próbę narzucenia dzieciom obcego punktu widzenia – to manipulacja
- obalenie autorytetów – w tym autorytetu rodziców – preferowane rodziny kohabitacyjne, nie oparte na małżeństwie,
- relatywizm poznawczy – nie ma prawdy obiektywnej, niczego nie da się poznać obiektywnie,
- skrajny indywidualizm – rób to co dla ciebie jest dobre i wygodne, rób co chcesz

5. Łamanie nakazów i zakazów oraz zwyczajów i obyczajów przez załamanie się edukacji opartej na wartościach i normach.
- programy szkolne coraz częściej nastawiają się na wyrabianie technicznych predyspozycji nakierowanych na osiąganie sukcesu – rezygnując z rozwoju wszechstronnego
- w społeczeństwach Unii Europejskiej wzrasta lęk przed chaosem społecznym: narkomanią, przestępczością nieletnich, wandalizlimem, przemocą w szkołach, prostytucją, pornografią itp. – za ten stan odpowiedzialni są propagatorzy wychowania bezstresowego oraz ideolodzy postmodernizmu
- na rozkład życia społecznego wpływa też kompromitowanie i ośmieszanie w mediach słowa „moralność”
- celem wychowania personalnego jest formowanie cnót moralnych: roztropność, umiarkowanie, męstwo i sprawiedliwość – każda z nich domaga się 3 pozostałych
każdy czyn powinien być poprzedzony: intencją, rozwagą, przyzwoleniem i wyborem;

6. Narody europejskiej narażone na unicestwienie jeśli kultura europejska pozbędzie się swoich korzeni chrześcijańskich.
- sekularyzacja – zastąpienie państw narodowych społeczeństwami obywatelskimi
- kultura duchowa zastąpiona regionalizmem i folklorem
- traktat ustanawiający konstytucję dla Europy odrzuca wizję Boga, człowieka jako osoby ludzkiej, wizję rodziny i narodu
- za to w ramach demokracji liberalnej jest miejsce na narkomanię i wandalizm, małżeństwa homoseksualne, pornografię,
- najwyższą wartością jest człowiek jako osoba ludzka, po niej człowiek jako istota społeczna, dopiero po tej – człowiek jako obywatel, - państwo więc nie może narzucac formowania wartości i norm moralnych ponieważ nie jest w tym zakresie kompetentne
- istotą demokracji jest racja większości

7. Życie rodzinne oparte na małżeństwie może być zagrożone w chwili zalegalizowania w Polsce związków partnerskich (homoseksualnych (O_o?)
- homoseksualizm należy do zachowań ryzykownych zdrowotnie, a z punktu widzenia biologicznego przetrwania gatunku jest „ślepą uliczką”;
- w Polsce mamy do czynienia z rodziną opartą na małżeństwie oraz kohabitacyjną – nie opartą na małżeństwie; projekt ustawy o związkach partnerskich umożliwia legalizację małżeństw gejów i lesbijek – może to spowodować
- zmniejszenie liczby małżeństw i nowo narodzonych dzieci
- zwiększenie chaosu moralnego w wychowaniu młodego pokolenia

8. Strukturalny kryzys szkoły może doprowadzić do zastąpienia edukacji szkolnej edukacją rodzinną.
- do XIX wieku funkcje wychowawcze i edukacyjne pełniła rodzina
- później powstała szkoła państwowa – państwo ma monopol na ustalanie czego uczyć, a czego nie
- istnieje wielki dysonans pomiędzy wychowaniem i nauczaniem w domu a nauczaniem i wychowaniem w szkole – powoduje to różne formy i treści agresji
- w USA wprowadzono „homeschooling” – nauczanie w domu – zorganizowali egzaminy, nauczycieli, nawet wydawnictwa, grupy wsparcia – „homeschoolersi” sa wykształceni lepiej niż dzieci ze szkół publicznych

- źródłem i gwarantem prawdy w rodzinie nie może być państwo, lecz sama rodzina,
- państwo ma kompetencje i instrumenty do zajmowania się wychowaniem społeczno obywatelskim, ale nie wychowaniem moralnym, wychowanie do i w miłości,


9. Traktat ustanawiający konstytucję dla europu.
O.O

10. Przyczyna kryzysu kultury i edukacji tkwi w konsekwentnym degradowaniu rodziny przez szkołę, masmedia, niektóre ustawy i konwencje.
- odbiera się rodzicom funkcje wychowawcze – głównie przez szkołę i media
- społeczeństwo ogranicza rodzicom zadania wychowawcze
- społeczeństwo oczekuje współpracy od rodziców, ewentualnie nie przeszkadzania w działalności instytucji wychowawczych
- ustawy i konwencje umożliwiają agencjom państwowym głęboką penetrację rodziny
- nadinterpretacja praw dziecka prowadzi do zrywania więzi intymnych dzieci z rodzicami
- próbuje się zalegalizować związki partnerskie, które godzą żywotnie w rodzinę
- polityka państwa prowadzi do upublicznienia więzi rodzinnych, które są z definicji intymne i prywatne;