DLACZEGO TRZEBA BUDOWAĆ OCZYSZCZALNIE ŚCIEKÓW?
Oczyszczalnie ścieków służą ochronie zdrowia, życia, środowiska oraz chronią zasoby czystej wody, która będzie wykorzystana przez przyszłe pokolenia.
Nie wszyscy rozumieją potrzebę oczyszczania ścieków pochodzących z gospodarstw domowych.
W Polsce już około 50% gospodarstw jest dołączonych do sieci wodociągowych. Tylko 3% gospodarstw jest podłączonych do kanalizacji z oczyszczalnią ścieków.
Myjąc naczynia, piorąc, spłukując toaletę wytwarzamy ogromne ilości ścieków, które zagrażają naszemu zdrowiu, czasami życiu, a także grożą zanieczyszczeniem zasobów wody, z których jest ona pompowana do wodociągu.
Oprócz ścieków „domowych” często mamy do czynienia ze ściekami pochodzącymi z powstających na wsi małych przedsiębiorstw, ośrodków zdrowia, szpitali, urzędów i szkół. Poniżej omówiono, w jaki sposób ścieki te zagrażają naszemu zdrowiu, życiu oraz, jak mogą wpłynąć na dostęp do czystej wody i poziom życia przyszłych pokoleń.
DLACZEGO TRZEBA OCZYSZCZAĆ ŚCIEKI?
Wymienimy najważniejsze powody, dla których ścieki powinny być oczyszczane:
• po pierwsze - nie oczyszczane ścieki stanowią zagrożenie dla zdrowia, a czasami nawet dla życia mieszkańców,
• po drugie - ponieważ nie oczyszczane ścieki zagrażają środowisku naturalnemu, w tym szczególnie zagrożone są zasoby wody będące źródłem dla wodociągów,
• po trzecie - ze względów estetycznych: nie czyszczone ścieki brzydko pachną, a wyciekając na ulicę są przenoszone na butach wraz ze wszystkimi groźnymi dla zdrowia mikroorganizmami,
• po czwarte - szczególnie ważne dla warunków polskich zagrażają zanieczyszczeniem bardzo ograniczonych zasobów wodnych.
CO TO SĄ ŚCIEKI?
W skład ścieków wchodzi woda odpływająca z ubikacji, ze zlewów kuchennych, z pralki. Ścieki odpływają zarówno z domów mieszkalnych jak i ze szkół, szpitali i budynków biurowych. Jeśli w miejscowości znajduje się jakiś zakład produkcyjny, np. mała masarnia, czy mleczarnia - w skład ścieków wchodzą również ścieki z tych zakładów. Niektóre systemy kanalizacyjne dopuszczają dopływ do ścieków także wód deszczowych spływających ulicami. W takich przypadkach w skład ścieków wchodzą również wszelkiego rodzaju śmiecie, olej wyciekający z silników samochodowych, chemikalia (jak środki ochrony roślin, rozpuszczalniki i farby wyciekające z opakowań składowanych na placach), spłukiwane z ulic i placów przez deszcz.
CO POWODUJE, ŻE ŚCIEKI SĄ TAK NIEBEZPIECZNE?
Wymieńmy kilka przyczyn
• Odchody ludzkie oraz zwierzęce mogą zawierać mikroorganizmy chorobotwórcze. Mogą one dostać się do ścieków ze szpitala oraz pochodzić od osób, które są ich nosicielami, (chociaż same nie są chore najczęściej nawet nie zdają sobie sprawy, że są nosicielami mikroorganizmów chorobotwórczych).
• Źródłem zanieczyszczeń mogą być również odchody zwierzęce spłukane z ulicy bądź z masarni.
• Wszelkiego rodzaju środki chemiczne. Szczególnie groźne są wszelkiego rodzaju środki ochrony roślin, czy rozpuszczalniki.
• Ścieki prędzej czy później dopływają do wód gruntowych lub rzek, stawów i jezior.
Powoduje to zagrożenie dla zdrowia, a często utratę źródła czystej wody niejednokrotnie używanej do zaopatrywania wodociągu wiejskiego.
JAK BAKTERIE CHOROBOTWÓRCZE ZE ŚCIEKÓW MOGĄ BYĆ PRZENOSZONE NA LUDZI?
Dzieje się to w różny sposób.
• Po pierwsze - poprzez bezpośredni kontakt ze ściekami, które wypływają na ulicę lub poprzez chodzenie po polu, na które wypompowano ścieki z szamba. Często dzieje się to w czasie kąpieli w rzece, stawie lub jeziorze, do których mieszkańcy wsi odprowadzają ścieki bezpośrednio "rurką" lub pośrednio z „dziurawych szamb” do wody gruntowej, która następnie dopływa do jezior i rzek. Często zwierzęta domowe wypasane są tam, gdzie wypływają ścieki. W kałużach ścieków taplają się kaczki i grzebią kury (jajka są potem sprzedawane na bazarze lub w sklepach), a czasami nawet bawią się nimi dzieci.
• Po drugie - choroby mogą być przenoszone przez muchy, które siadają na zanieczyszczonych ściekami miejscach, a potem na produktach żywnościowych w domu.
• Po trzecie - poprzez picie napojów sporządzanych z zanieczyszczonej wody, spożywanie warzyw z ogródków podlewanych nie oczyszczonymi ściekami, oraz spożywanie innych produktów żywnościowych, które w jakiś sposób miały kontakt ze ściekami. Mogą one powodować zagrożenie dla zdrowia ludzi stanowią bakterie chorobotwórcze, wirusy, pasożyty oraz różnego rodzaju grzyby.
W JAKI SPOSÓB OCZYSZCZANIE ŚCIEKÓW ZAPOBIEGA PRZENOSZENIU CHORÓB ZAKAŹNYCH?
Oczyszczanie ścieków składa się z kilku procesów, które usuwają lub neutralizują ogromną cześć substancji szkodliwych i uśmiercają organizmy chorobotwórcze występujące w ściekach. Pierwszy z nich usuwa zanieczyszczenia występujące w postaci cząstek stałych. Ten pierwszy stopień oczyszczania to filtrowanie lub przetrzymanie ścieków w zbiorniku tak, aby cząstki stałe mogły opaść na dno.
W ściekach (przy dostępie tlenu) rozwijają się pożyteczne bakterie, które rozkładają substancje zawarte w ściekach. Dalsze oczyszczanie zależy od rodzaju dopływających ścieków. Zwykle jest to połączony proces filtracji z oczyszczaniem biologicznym (a więc przy pomocy samoczynnie rozwijających się bakterii). Takie oczyszczanie jest wystarczające, gdy mamy do czynienia ze ściekami pochodzącymi tylko z gospodarstwa domowego. W większych oczyszczalniach ścieki mogą (czasami muszą) być poddawane procesowi oczyszczania chemicznego.
Osady pochodzące ze ścieków (np. osad usuwany, co jakiś czas z dna osadników gnilnych często nazywanych szambami) są poddawane procesom oczyszczania chemicznego, suszone (często w wysokiej temperaturze by zabić organizmy chorobotwórcze) lub kompostowane. W dalszym procesie mogą one być używane jako nawóz do utrzymania zieleni miejskiej, hodowli drzew, a nawóz wyprodukowany ze ścieków w odpowiednich warunkach może być używany w rolnictwie.
SPOSOBY ZAGOSPODAROWANIA ŚCIEKÓW
Ustawa o Ochronie i Kształtowaniu Środowiska Art.68 pkt 4 :
„...Nowo zbudowany lub zmodernizowany obiekt budowlany nie może być oddany do użytku, jeśli nie wykonano wymaganych przepisami lub przewidzianych w ramach danej inwestycji urządzeń chroniących środowisko...”
Spośród różnych możliwości, jakie mamy do wyboru, aby właściwie zagospodarować ścieki musimy głęboko się zastanowić, jaki system będzie najbardziej odpowiedni dla naszego gospodarstwa.
Ciągle jeszcze najpowszechniejszym sposobem rozwiązania problemu ścieków na terenie Polski jest gromadzenie ścieków w zbiornikach bezodpływowych (potocznie nazywanych „szambami”). Zebrane ścieki okresowo wywożone są do oczyszczalni ścieków.
Rozwiązanie posiada wiele wad, takich jak:
• nie każda oczyszczalnia ma możliwość przyjęcia takich ścieków, (np. ze względu na brak punktu zlewnego, lub zastosowaną technologię oczyszczania),
• duża częstotliwość wywozu ścieków,
• duże koszty eksploatacji - transport ścieków na znaczne odległości,
• uciążliwość pracy wozu asenizacyjnego dla najbliższego otoczenia.
Najbardziej prawidłowym sposobem zagospodarowania ścieków jest odprowadzenie ich do oczyszczalni ścieków. Ogólnie oczyszczalnie ścieków możemy podzielić na:
Oczyszczalnie przydomowe – które pozwalają oczyścić ścieki pochodzące z jednego lub kilku gospodarstw domowych. Ścieki oczyszczane są bezpośrednio w gospodarstwie.
Oczyszczalnie lokalne - które pozwalają oczyścić ścieki pochodzące z kilku lub kilkunastu gospodarstw domowych ścieki odprowadzane są wspólna siecią kanalizacyjną do oczyszczalni.
Oczyszczalnie zbiorcze - które pozwalają oczyścić ścieki pochodzące z całych wsi lub nawet grupy wsi. Ścieki odprowadzane są wspólną siecią kanalizacyjną. Ze względu na koszt sieci kanalizacyjnej stosowane są przede wszystkim na terenach o zabudowie zwartej. Są wsie o zabudowie zwartej. Dom blisko domu, w których lepiej jest zbudować wspólną sieć kanalizacyjną i zbiorczą oczyszczalnię ścieków. Jest to zadanie Samorządu gminnego.
Są też wsie lub części wsi o zabudowie rozproszonej, w których budynki są położone daleko od siebie. Wtedy budowa sieci kanalizacyjnej, którą odpłyną ścieki, jest bardzo kosztowna.
CZYM JEST OCZYSZCZALNIA PRZYDOMOWA?
Jest to urządzenie, które oczyszcza ścieki pochodzące z budynków mieszkalnych z jednego lub kilku gospodarstw, i pozwala na odprowadzenie ich w stanie oczyszczonym do gruntu, rzeki lub rowu.
Urządzenia te nie są przeznaczone do oczyszczania ścieków pochodzących z z produkcji zwierzęcej (np. gnojowicy lub gnojówki, która jest również niebezpieczna dla środowiska) wody deszczowej spływającej z dachów i placów.
Ścieki bytowo-gospodarcze zawierają różnego rodzaju substancje organiczne i nieorganiczne. Mogą to być odpadki produktów żywnościowych, wydaliny ludzkie, piasek, tłuszcze, detergenty (mydła i środki piorące). Ścieki te są bardzo niebezpieczne, ponieważ niosą w sobie duże ilości Gnijących substancji organicznych, a także bakterie, wirusy i pasożyty. Zanieczyszczenia mogą być w wodzie rozpuszczone bądź nie, dlatego stosujemy zwykle dwa etapy oczyszczania ścieków.
Etap - I - usuwamy ze ścieków substancje nierozpuszczone w wodzie zatrzymując je w osadniku gnilnym i dalej poddając procesowi fermentacji. Prawidłowo wykonany i eksploatowany osadnik pozwala na usunięcie do 80% zawiesin i do 40% zanieczyszczeń organicznych.
Etap II - usuwamy ze ścieków pozostałe, rozpuszczone w wodzie, substancje organiczne. Wykorzystujemy naturalne procesy tlenowego, biochemicznego rozkładu zanieczyszczeń. Do tego celu wyręczamy się mikroorganizmami (zwierzęcymi i roślinnymi), głównie bakteriami, dla których zawartość ścieków stanowi pokarm.