Bezpieczeństwo w górach i na rowerze

Rowery – bezpieczeństwo

Jazda
W czasie jazdy uważajmy na innych uczestników ruchu; nie w każdym kraju kierowcy są tak tolerancyjni i uprzejmi jak w Austrii czy Skandynawii. Jeśli jedziemy grupą starajmy się jechać jeden za drugim. Nie trzymajmy się kurczowo brzegu jezdni - jedźmy w odległości 40-50 cm od krawędzi drogi - w razie, czego będziemy mieli miejsce na ucieczkę w bok. Bardzo pomocne będzie zamontowanie lusterka wstecznego - dzięki niemu możemy kontrolować sytuację za plecami.
Światła
Nigdy nie wyjeżdżajmy po zmroku bez oświetlenia - w światłach nadjeżdżającego z przeciwka samochodu rowerzysta bez lampki jest zupełnie niewidoczny !
Kask
Niestety w naszym kraju widok rowerzysty w kasku jest często witany śmiechem - szczególnie na wsi i w małych miasteczkach. Nie przejmujmy się tym - w krajach zachodnich jest na odwrót - rowerzysta bez kasku jest dziwolągiem

Jadąc na rowerze:
1. Rower, którym jeździsz po drogach, musi być w prawidłowym stanie technicznym.
2. Zaleca się używanie kasku dla rowerzystów, chroniącego głowę w razie kolizji.
Szerokie czy luźne nogawki mogą się zaplątać w łańcuch lub koło roweru. Aby temu zapobiec, zamocuj nad kostkami, spinki przytrzymujące nogawki, albo włóż nogawki w skarpety.
3. Przy słabej widoczności i w ciemności noś odzież o jasnym czy jaskrawym kolorze. Odblaskowe materiały, takie jak opaski na ramię, kostkę czy pasy są bardzo dobrze widoczne, kiedy oświetlają je reflektory nadjeżdżających pojazdów.
4. Rower używany w ciemności musi mieć funkcjonujący przedni (biały) i tylny (czerwony) reflektor. Ponadto musi mieć światło odblaskowe zamocowane z tyłu. Białe światło odblaskowe z przodu roweru i na szprychach zwiększają widoczność roweru.
5. Jedź lewą stroną drogi, a jeżeli jest osobna droga dla rowerów – korzystanie z niej daje Tobie dodatkowe bezpieczeństwo. Na wąskich i ruchliwych drogach jedź w grupie jeden za drugim.
6. Konieczne jest przestrzeganie wszystkich znaków i sygnałów drogowych.
7. Jazda rowerem po chodnikach jest nielegalna
W czasie jazdy uważajmy na innych uczestników ruchu. Jeśli jedziemy grupą - starajmy się jechać jeden za drugim. Jedźmy w odległości pół metra od krawędzi drogi to stworzy margines bezpieczeństwa i umożliwi ewentualne uniknięcie zderzenia.
Polecamy zamontowanie lusterka wstecznego i przede wszystkim lampki z przodu i z tyłu roweru. W światłach nadjeżdżającego z przeciwka samochodu rowerzysta bez lampki jest zupełnie niewidoczny!
Ponieważ drogi i ścieżki bieszczadzkich gór nie są idealnie równe warto zabezpieczyć się dodatkowo w razie upadku i nałożyć kask.

Narzędzia i części zapasowe
Warto zabrać podstawowe narzędzia i części zapasowe, bo awaria może się zdarzyć w odludnym miejscu. Trzeba zabrać ze sobą m.in.: oponę, dętkę, klocki hamulcowe, linkę hamulcową, mini pompkę, łatki samo wulkanizujące, klucze, klucz do nypli (do centrowania koła), smar do łańcucha.
Przed dłuższym wyjazdem warto dokonać gruntownego przeglądu roweru.

Bezpieczeństwo w górach

Poznanie zasad bezpieczeństwa w górach jest niezbędne przed wyjściem na szlak. Postaram się przybliżyć tu nieco zasady jego zachowywania i wzywania pomocy. Najpierw jednak przedstawię niebezpieczeństwa grożące w górach.
Opracowując tę część serwisu korzystałem z książki Macieja Tertlisa 'Podręcznik turystyki górskiej - Lato', którą gorąco polecam. Są tam dokładnie opisane niebezpieczeństwa i to, jak sobie z nimi radzić.
Mgła, chmury
Spotkałem się z osobą, która śmiała się z tabliczki: Schronisko: 3 min. Tymczasem podczas gęstej mgły często nie widać budynku oddalonego o 50 kroków! W tym wypadku na nic nie zda się kompas, gdyż nie widać żadnego punktu odniesienia. Do wzywania pomocy najlepszy w jest gwizdek. W czasie mgły mniejszej mapa i kompas są bardzo przydatne w celu określenia swojego położenia. Znacznie pomogą w tym charakterystyczne punkty terenu jak potoki, położenie polan, żleby... Podczas mgły przydaje się system nawigacji satelitarnej GPS. Wykorzystaj najmniejsze przejaśnienie na określenie swego położenia.
Ciemność
-, jeżeli szlak nie jest trudny i dobrze oznakowany, mając latarkę (najlepiej czołówkę, możesz iść dalej, do najbliższego schroniska. Jednak, jeśli nie czujesz się pewnie, lepszym rozwiązaniem jest znalezienie odpowiedniego miejsca do przenocowania. Staraj się unikać chodzenia wieczorem po górach. Lepiej jest zejść wcześniej do schroniska czy na biwak, niż narażać się na nieplanowane spędzenie nocy w górach.
Zimno.
Niska temperatura jest bardzo niebezpieczna. Nie możesz doprowadzić do wyziębienia organizmu. Pamiętaj, że bardzo duża ilość ciepła zostaje wypromieniowana przez głowę. Zapnij, więc kołnierz i załóż czapkę. Na ręce nałóż rękawiczki lub schowaj je do kieszeni. Nie można doprowadzić też do ochłodzenia stóp. W przypadku przymusowego postoju (np. wypadek), aby obronić organizm przed wychłodzeniem należy się przykryć. Bardzo dobra jest folia, NRC, którą powinieneś mieć zawsze w apteczce. Przykrywając się folią zwróć uwagę na to, aby błyszcząca jej strona była skierowana w kierunku ciała, a nie na zewnątrz.
Nie siadaj na zimnych przedmiotach (skałach, łańcuchach), zawsze podkładaj coś pod pupę.
Gdy wieje wiatr, a masz na sobie przepoconą koszulkę lepiej jest ją zdjąć i założyć coś suchego.
UWAGA!
Wychłodzenie jest bardzo niebezpieczne! Obniżenie temperatury ciała o kilka stopni może prowadzić do śmierci! Jeżeli znajdziesz się w sytuacji, gdy ktoś będzie w takim stanie, należy niezwłocznie wezwać pomoc!
Przegrzanie
-, czyli udar cieplny. Może zdarzyć się także w dni pochmurne, gdyż występuje w wyniku działania promieniowania podczerwonego i ultrafioletowego. Charakteryzuje się gwałtownym bólem głowy, uczuciem gorąca, zaczerwienieniem twarzy, nudnościami, wymiotami, skurczami żołądka i mięśni nóg, ciężkim oddechem, zaburzeniami wzroku i słuchu, może doprowadzić do utraty przytomności. Chorego należy odizolować od słońca, posadzić w pozycji półsiedzącej z głową umieszczoną wyżej niż reszta ciała, podawać dużo zimnych płynów zawierających roztwór soli (1 łyżeczka na litr wody) i schładzać ciało kompresami. Gdy chory wymiotuje nie wolno podawać słonych napojów.
Odwodnienie
jest również bardzo niebezpieczne. Przy dużym wysiłku fizycznym organizm może wydalać 1-2 litrów wody na godzinę (w normalnych warunkach: 1-2 litrów na dobę). Musisz pamiętać o zabieraniu ze sobą w góry sporej ilości płynów. Szczególnie przy wysokich temperaturach należy dużo pić. Jeżeli po drodze mijasz źródła - uzupełnij zapas wody. Chłodna woda jest lepiej absorbowana przez organizm. Jedną z pierwszych oznak odwodnienia jest suchy język. Jeżeli mocz zmieni kolor na ciemnozłoty - jest to zły znak. Kawa, herbata, alkohol zazwyczaj potęgują utratę płynów przez organizm. Jeżeli możesz - lepiej pij soki i napoje energetyczne.
Zmęczenie.
Staraj się w miarę możliwości przeplatać dni wędrówki z dniami odpoczynku.
Ambicja
- z nią nie można przesadzać! Jeśli nie jesteś pewny, że sam pokonasz trasę, postaraj się znaleźć towarzysza, który w razie, czego ci pomoże. Nie rób w górach tego, na czym się nie znasz. Nie próbuj wspinaczki, gdy nie masz o tym zielonego pojęcia. Lepiej wydać parę złotych i zapisać się na odpowiedni kurs.
Bądź ostrożny. 95% wypadków w górach jest wynikiem bezmyślności lub podstawowych błędów ludzkich.

Wzywanie pomocy
Jeżeli masz telefon komórkowy, w miejscu gdzie przebywasz jest zasięg sieci - masz ułatwione zadanie. Przed wyjściem w góry sprawdź czy masz zapamiętany numer GOPRu lub odpowiedniej służby górskiej. Międzynarodowym numerem ratunkowym jest 112 - jednak nie działa on we wszystkich sieciach! Przed zadzwonieniem po pomoc upewnij się, czy wiesz gdzie jesteś. Nie warto niepotrzebnie zużywać baterii w telefonie, zastanawiając się podczas rozmowy gdzie się znajdujesz.
Jednak nie każdy turysta jest w posiadaniu komórki. Wtedy należy radzić sobie inaczej. Bardzo pomocny jest gwizdek. Sygnał wzywania pomocy: 6 sygnałów dźwiękowych na minutę, następnie minuta przerwy, 6 sygnałów itd. Odebranie sygnału pomocy: 3 sygnały na minutę, minuta przerwy.
W nocy możesz używać także latarki. Wołanie o pomoc i zawiadomienie o usłyszeniu jest dokładnie takie same jak w przypadku sygnałów dźwiękowych.
Do wzywania pomocy możesz także wykorzystać race, rakietnice i tp. Kolor czerwony oznacza niebezpieczeństwo. Odpowiedzią powinien być kolor biały.
Pomocy możesz wzywać także sygnałem SOS w języku Morse'a: ...---... czyli trzy krótkie sygnały, trzy długie i znowu trzy krótkie.
Gdy nadleci śmigłowiec i ktoś z grupy potrzebuje pomocy, jedna osoba powinna stanąć w pozycji wyprostowanej, z uniesionymi do góry rękami. Sylwetka powinna tworzyć literę 'Y' (Yes). Gdy pomoc jest niepotrzebna, jedną rękę unosimy do góry, drugą pozostawiamy spuszczoną wzdłuż tułowia.
Służby ratownicze:
*GRUPA KARKONOSKA GOPR
*GRUPA WAŁBRZYSKO-KŁODZKA
*GRUPA BESKIDZKA GOPR
*GRUPA PODHALAŃSKA GOPR
*GRUPA KRYNICKA GOPR
*GRUPA BIESZCZADZKA GOPR
*GRUPA JURAJSKA GOPR
*TOPR
*SŁOWACKA HORSK SLUZBA
*CZESKA HORSK SLUZBA

Podstawą bezpieczeństwa jest znajomość terenu i warunków, w jakich przychodzi wędrować oraz przestrzeganie zasad turystyki górskiej. Przed wyruszeniem na jakąkolwiek, nawet względnie łatwą wycieczkę, należy zapoznać się z opisem trasy w przewodniku, dobrze jest także zaopatrzyć się w mapę terenu. Wychodząc w drogę, należy pozostawić w domu, pensjonacie czy schronisku wiadomość o planowanej trasie i czasie powrotu. Nie wędrować samemu! Ubiór turystyczny powinien być lekki, ale ciepły, dający możliwość dostosowywania się do zmiennych warunków pogodowych. Coraz częściej tatrzańscy turyści używają lekkich, ale mocnych butów trekingowych, wykonanych nieprzemakalnej tkaniny (kordura) i skóry. Zimą nawet na niewielkie wycieczki w często oblodzonym terenie przydają się małe raki typu ekspres, dające się łatwo i szybko przymocowywać do podeszwy.
Na ciało ubieramy podkoszulek bawełniany albo lepiej z jakiegoś materiału, koszula najlepiej flanelowa, na to lekki sweter lub ostatnio częściej kurtka z "oddychającego" polaru. Na wycieczkę nie zabieramy żadnych toreb czy "reklamówek", zajmujących ręce - nawet na krótkie trasy konieczny jest lekki plecak (najlepiej "anatomiczny", dopasowany do kształtu ciała, z odciążającym pasem biodrowym). W plecaku będziemy nieść cieplejszy sweter, czapkę i rękawiczki - przydają się nawet latem: Zapakujemy też na wycieczkę mapę i przewodnik, aparat fotograficzny, latarkę i strój od deszczu - najlepiej z lekkiego, nie przemakającego, ale "oddychającego" goretexu. Słabo sprawdzają się w górach, zwłaszcza w partiach graniowych i skalnych, parasole i igielitowe płaszcze - dość szybko i skutecznie upora się z nimi wiatr i ostre krawędzie skał... Gdy w planie wycieczki przewidziany jest nocleg w schronisku - dobrze jest mieć z sobą "materacyk" z karimatu. Jeśli zaskoczy nas biwak pod gołym niebem - lekka, ale akumulująca ciepło płachta NCR pomoże nam przetrwać.
Turysta, planujący trasę w wyższe partie gór zimę lub wczesną wiosną powinien być zaopatrzony w raki i niewielki czekan.
W razie zabłądzenia na trasie, należy starać się powrócić do miejsca, gdzie ostatnio widziało się znakowany szlak, nigdy zaś nie szukać drogi na własną rękę. W przypadku "zapchania się" w miejsce, skąd nie da się zejść bezpiecznie - nigdy nie ryzykować zeskoków czy wspinaczki bez ubezpieczenia, lecz wołać o pomoc: 6 okrzyków lub po zmierzchu 6 sygnałów świetlnych na minutę. Coraz częściej turyści dla wzywania pomocy używają telefonów komórkowych: sieć działa dobrze w partiach graniowych, kiepsko funkcjonuje w niższych partiach i dolinach. W razie wypadku należy rannego zabezpieczyć przed spadnięciem w przepaść, ciepło okryć i wezwać pomoc. Jeśli tylko jest to możliwe, nie zostawiać samego!
Pamiętajmy:
* Razem wychodzimy - razem wracamy.
* Tempo marszu dostosowujemy do najsłabszego uczestnika wycieczki.
* Gdy drastycznie zmieniają się warunki atmosferyczne lub trudności terenowe przekraczają nasze umiejętności turystyczne - mówimy sobie STOP i wracamy.
* Nigdy nie lekceważymy gór i górskiej przyrody.
Warto przed podjęciem wycieczki upewnić się o przewidywanych na trasie warunkach
Wiatr - wiejący z dużą siłą obniża sprawność fizyczną, wyziębia ciało, a w skrajnych przypadkach utrudnia oddychanie. Podczas wiatru najlepiej przysłonić usta szalikiem, chustą itp.
Burza - kiedy zaskoczy nas w górach, a w pobliżu nie ma bezpiecznego schronienia (schronisko, góralska karczma, zagroda itp.) należy kontynuować wędrówkę lub przeczekać burzę siadając w pozycji kucznej na plecaku. Podczas burzy trzeba unikać samotnie rosnących drzew, szczytów, grani, cieków wodnych, podnóża ścian skalnych, wejść do jaskiń, okolic przewodów wysokiego napięcia.
Bezpieczne miejsca to doliny, kotliny (obniżenia terenu), a w pasmie graniowym w czasie burzy bezpieczna odległość od skały to 1,5 metra.
Podczas burzy nie wolno używać komórek (mogą ściągać pioruny), a metalowe rzeczy należy pochować głęboko w plecaku.
Sygnały zapowiadające nadejście burzy to przede wszystkim duszne powietrze, ciężkie chmury z ciemnym spodem i strzępiastymi brzegami, odgłosy grzmotów.
Mgła - znacznie utrudnia orientację w terenie. Kiedy mgła staje się bardzo gęsta, a my wędrujemy nieznanym szlakiem, jeśli to możliwe, zawróćmy do punktu, z którego przyszliśmy (tę drogę znamy). Uwaga! Mgła rozprasza fale akustyczne - kiedy ktoś woła o pomoc, jego głos może być słyszalny z zupełnie innej strony.
Zimno - jedno z największych górskich zagrożeń. Przy wysiłku fizycznym w niskiej temperaturze nasz organizm traci dużo energii na walkę z zimnem, co powoduje spadek wydolności fizycznej. Dlatego odpowiedni, dopasowany do warunków atmosferycznych ubiór to sprawa podstawowa przy wyruszaniu w góry.
Słońce - jego promienie mogą spowodować udar cieplny nawet w pochmurne dni. Wystarczy, że jest wilgotno i gorąco. Zawsze należy posiadać nakrycie głowy; zimą - aby nas grzało, latem - aby chroniło głowę przed ostrymi promieniami słonecznymi. Słońce może też silnie oddziaływać na górskie stoki, powodując w zimie osuwanie się śniegu.
Lawiny i osunięcia śniegu - przed wyruszeniem w drogę koniecznie trzeba sprawdzić stan zagrożenia lawinowego oraz przewidywane warunki pogodowe. Podczas wędrówki należy szczególnie uważać stąpając po płatach śniegu leżących w górach, gdyż są one zdradliwe i mogą się osuwać.
PRZED WYRUSZENIEM W GÓRY NALEŻY:
1. zaplanować wyprawę od A do Z; sprawdzić na mapie którędy dokładnie będziemy podążać i jakie trudności możemy napotkać;
2. sprawdzić lokalizację schronisk i innych obiektów na trasie naszej wędrówki, w których będzie można się posilić i schronić w razie załamania pogody lub zapadnięcia zmroku;
3. opracować skróconą drogę powrotu lub zejścia ze szlaku, na wypadek konieczności przerwania wycieczki;
4. mierzyć siły na zamiary; zwracać uwagę na przybliżony czas przejścia danego odcinka, zwykle oznaczony na mapach;
5. sprawdzić warunki pogodowe oraz zagrożenie lawinowe;
6. poinformować kogoś (znajomego, właściciela kwatery, pracowników schroniska), dokąd się udajemy i kiedy zamierzamy powrócić, a także zostawić swój numer telefonu;
7. w drogę należy wyruszać rano, gdyż pogoda psuje się zwykle wczesnym popołudniem; można wtedy zrobić dłuższy postój w schronisku;

W GÓRY ZABIERAMY:
- dokładną mapę terenu
- telefon komórkowy (z dobrze naładowaną baterią)
- numer ratunkowy GOPR: +48 601 100 300
- ubranie przeciwdeszczowe oraz wiatrochronne
- dodatkowe okrycie, np. bluzę
- podręczną apteczkę, latarkę, zapałki
- zapasowe skarpetki
- wodę
- prowiant
- pieniądze

PODRĘCZNA APTECZKA POWINNA ZAWIERAĆ:
- 2-3 bandaże zwykłe
- plaster na rolce
- bandaż elastyczny
- wodę utlenioną
- chustę trójkątną
- min. 1 parę rękawiczek lateksowych
- wyjałowione opatrunki