Pojezierza Polskie

Położenie

Pojezierza Polskie są rozległą krainą geograficzna ograniczoną od północy pasem Pobrzeży bałtyckich, od południa zaś Nizinami Śródlądowymi. Na pojezierzach występują wzgórza tak zwane moreny. Największą moreną jest Wieżyca 328 m n.p.m na Pojezierzu Kaszubskim i jest to najwyższą morena czołowa na całym Niżu Środkowoeuropejskim. Niewiele niższe są Dylewska Góra 312 m n.p.m i Szeska Góra 309 m n.p.m na Pojezierzu Mazurskim.

W obrębie Pojezierzy Polskich wydzielone są trzy duże krainy geograficzne:
Pojezierze Wielkopolskie i Pomorskie - na zachodzie kraju oraz Pojezierze Mazurskie - na wschodzie. Pierwsze dwa są oddzielone od siebie Pradolina Toruńsko-Eberswaldzką. Pojezierze Pomorskie od Mazurskiego oddziela zaś dolina Wisły.

Rzeźba terenu

Charakterystyczną cechą tych krain jest położenie w granicach zasięgu najmłodszego zlodowacenia, zwanego bałtyckim. W obrębie pojezierzy wydzielono kilka typów krajobrazów naturalnych:

W strefie moren czołowych występuje krajobraz pagórkowaty pojezierny. Charakterystycznymi jego cechami są ciągi wzgórz morenowych oraz liczne jeziora wypełniające zagłębienia śródmorenowe i rynny polodowcowe. Część wzgórz porośnięta jest lasami, taki ty krajobrazu występuje na Pojezierzu Kaszubskim w tzw. Szwajcarii Kaszubskiej oraz na północnej części Pojezierza Suwalskiego.

Na południe od wzgórz morenowych rozwinął się krajobraz sandrowy pojezierny. Są to głównie płaskie i faliste powierzchnie w obrębie, których występują jeziora. Powstały one wskutek wytapiania się brył lodu znajdującego się w piaskach i żwirach sandrowych, tereny te najczęściej porośnięte są borami sosnowymi.

Pojezierza Pomorskie i Wielkopolskie rozciągają szerokie, równoleżnikowo przebiegające pradoliny: Toruńsko-Eberswaldzka i Warszawsko- Berlińska. Profil przeznaczony tych for jest asymetryczny. Zbocza północne są najczęściej strome, południowe łagodne. Dno doliny jest szerokie i osiąga czasem kilkanaście kilometrów wysokości. Rozwinęły się tam wydmy śródlądowe występujące dziś powierzchnie na Międzyrzeczu warciańsko-noteckim oraz między Bydgoszczą a Toruniem. Krajobraz ten nazywamy dolinnym wydmowym.

Klimat

Klimat Pojezierzy Polskich ze względu na znaczna rozciągłość tej krainy z zachodu na wschód a w zachodniej części także z północy na południe jest zróżnicowany.
Na Pojezierzu Wielkopolskim występują stosunkowo małe opady 450-600 mm. Rocznie ciepłe lata i łagodne zimy. Kraina ta należy do najbardziej deficytowych w wodę obszarów Polski.
Klimat Pojezierza Pomorskiego jest chłodniejszy i bardziej wilgotny niż Wielkopolsce. Lato jest krótkie, a zima długa, ale łagodna. Opady wahają się od 550 do 700 mm Rocznie.
Najbardziej surowy klimat o cechach kontynentalnych panuje na Pojezierzu Mazurskim oraz na Pojezierzu Suwalskim lato jest krótkie, lecz gorące zima długa, mroźna i śnieżna. Obszar ten po górach jest najchłodniejszym w Polsce. Opady wahają się między 600 do 800 mm rocznie a większość to śnieg.

Wody

Siec rzeczna pojezierzy została ukształtowana przez lądolód skandynawski. Główny dział wodny biegnie wzdłuż moren czołowych Pojezierzy Pomorskiego i Mazurskiego. Oddziela on rzeki spływające na północ bezpośrednio do Bałtyku do rzek spływających na południe do Wart, Noteci, Wisły i Narwi. Charakterystycznym elementem tych krain są jeziora. Najwięcej znajduje się ich na Pojezierzu Pomorskim największe na Pojezierzu Mazurskim w regionie zwanym Krainą Wielkich Jezior. Największe jezioro Śniardwy-113,8
km/2 i najgłębsze jezioro Hańcza znajdują się na Pojezierzu Mazurskim.

Gleby

Gleby są mało urodzajne, przeważnie są to bielice brunatne i płowe. Jedynie na Kujawach oraz w okolicach Gniezna występują czarne urodzajne ziemie.

Roślinność

Charakterystycznymi zbiorowiskami roślinnymi są grądy, porastające gleby brunatne oraz bory sosnowe występujące na sandrach. W zagłębieniach morenowych rozwinęły się torfowiska, w dolinach łąki. Na ternie Pojezierzy Polskich utworzono cztery parki narodowe: Drawieński, Wielkopolski, Wigierski i Park Narodowy Bory Tucholskie.

Przemysł

Zagospodarowanie Pojezierzy Polskich jest zróżnicowane. W krainie tej większe znaczenie gospodarcze ma sól kamienna na Kujawach i węgiel brunatny w okolicach Konina. W rejonie Krosna Odrzańskiego występują niewielkie ilości ropy naftowej, a na Suwałkach wydobywane jest żelazo. Główne surowce to piaski, żwiry, gliny i iły. W dużych miastach rozwinął się przemysł elektromaszynowy, środków transportu i chemiczny.

Główne obiekty przemysłowe to:
Zakład Przemysłu Metalowego „H. Cegielskiego” w Poznaniu, produkujący tabory kolejowe, duże silniki do statków oraz maszyny rolnicze.
Fabryka Opon Samochodowych „Stomil” w Olsztynie.
Ważnym rejonem pojezierzy są okolice Inowrocławia na Kujawach gdzie wydobywa się sól kamienną i wapienie oraz rozwinięty przemysł chemiczny i materiałów budowlanych.

Rolnictwo

Najkorzystniejsze tereny naturalne dla rozwoju rolnictwa występują na Pojezierzu Wielkopolskim. Są tam tereny równinne, łagodny klimat oraz średnio urodzajne gleby. Na lepszych glebach uprawia się przecznicę i buraki cukrowe, a na gorszych ziemniaki, żyto i kukurydzę.
Na obszarach Pojezierzy Pomorskiego i Mazurskiego występują gorsze warunki rolnictwa. W użytkowaniu gruntów dominują łąki i pastwiska. Hoduje się bydło uprawia się ziemniaki, żyto i len. Ważną rolę odgrywa także rybołówstwo wykorzystujące zasoby jezior.

Turystyka

Pojezierza Polskie są atrakcyjnym rejonem turystycznym. Turystów przyciągają głównie urozmaiconym krajobrazem, licznymi jeziorami i dużymi powierzchniami lasów oraz historycznymi zabytkami.

Regionami turystycznymi są: Pojezierze Drawskie i Kaszubskie, Bory Tucholskie oraz pojezierza: Suwalskie, Lubuskie, Leszczyńskie i Gnieźnieńskie.

Na Pojezierzu Gnieźnieńskim znajdują się liczne zabytki historyczne z okresów historii Polski. Są to m.in. Ostrów Lednicki, z grodem pierwszych książąt piastowskich, Katedra Gnieźnieńska z fragmentami świątyni z 12 wieku, romańska rotunda w Strzelinie oraz legendarna Mysia Wieża nad Jeziorem Gobło w Kruszwicy. W Biskupinie koło Żnina znajduje się najstarsza odkryta osada w Polsce z lat 550-400 p.n.e. Jest ona skonstruowana i udostępniona dla turystów.