Scharakteryzuj najważniejsze instytucje europejskie

Współczesna struktura Unii Europejskiej jest szeroko rozbudowaną instytucją.
Dzięki takiej budowie, wszystkie kraje członkowskie Unii Europejskiej mogą aktywnie brać udział w życiu i funkcjonowaniu wspólnoty . Wszystkie organy wspólnotowe Unii Europejskiej pozwalają na sprawną organizację i pracę. Włączają w życie przedstawicieli wielu dziedzin w zakresie prawa, życia społecznego, finansów czy nauki. Zgodnie z obowiązującymi traktatami założycielskimi, najważniejszymi organami Unii Europejskiej są:
- Rada Europejska
- Rada Unii Europejskiej
- Parlament Europejski
- Komisja Europejska
- Trybunał Sprawiedliwości
- Trybunał Obrachunkowy
Każda z tych instytucji ma ściśle określony zakres działań i zadań . Jako pierwszy postaram się scharakteryzować najważniejszy z organów a mianowicie Radę Europejską.
Rada Europejska to zinstytucjonalizowana forma współpracy przywódców państw członkowskich, która funkcjonuje od początku lat 60- tych. Utworzenie Rady Europejskiej było wynikiem rozszerzenia i pogłębienia współpracy państw członkowskich i miało na celu ujednolicenie stanowisk zajmowanych przez te państwa w ważnych kwestiach politycznych.
Rada Europejska swoją regularna prace rozpoczęła od 1974 r. Od tego momentu przywódcy wszystkich państw wspólnoty spotykają się na tzw. szczytach europejskich. Spotkania są organizowane dwa razy do roku w czerwcu i grudniu. Przewodniczy im kraj sprawujący prezydencję we Wspólnotach Europejskich, którego szef państwa lub rządu przez pół roku reprezentuje Radę. W skład Rady Europejskiej oprócz głów państw wchodzą także przedstawiciele rządów oraz przewodniczący Komisji Europejskiej. Wspomniane wcześniej szczyty europejskie maja miejsce w Brukseli oraz w stolicy państwa sprawującego prezydenturę. Prezydentura ma charakter rotacyjny tzn. przewodnictwo Radzie Europejskiej zmienia się co pół roku. Rada Europejska jest organem nadrzędnym w stosunku do innych instytucji europejskich. Zadania Rady Europejskiej zostały ujęty w Artykule D traktatu z Maastricht. Ustalono, że będzie ona wyznaczała główne kierunki polityki europejskiej, podejmowała decyzje strategiczne dla Unii Europejskiej oraz rozstrzygała spory z którymi nie radzą sobie inne organy wspólnotowe.
Kolejną ważną instytucją jest Rada Unii Europejskiej. Wcześniejsza nazwą tego organu była Rada Wspólnot Europejskich. Jej kompetencje określa artykuł 45 Traktatu z o ustanowieniu EWG. Rada Unii Europejskiej musi zawsze dojść do porozumienia z Parlamentem Europejskim w kwestiach budżetu unijnego. Do jej głównych zadań zaliczamy charakter decyzyjny Wspólnot Europejskich. Swoja siedzibę ma ona w Brukseli. Rada jest podstawowym organem decyzyjnym i prawodawczym Unii Europejskiej. Rada Unii Europejskiej w swoich kompetencjach ma zastrzeżone najważniejsze sprawy. Zadaniem tego organu jest realizowanie postanowień i celów Wspólnoty Europejskiej, wynikających z rożnego rodzaju dokumentów i traktatów. Kolejną ważną funkcja tej instytucji jest reprezentowanie i ochrona interesów państw członkowskich.
Rada Unii Europejskiej w swoich kompetencjach może wydawać wszystkie typy dokumentów jak rozporządzenia, dyrektywy, decyzje, zalecenia oraz opinie. Ponadto ma ona prawo zawierania umów międzynarodowych.
Następną instytucją Unii Europejskiej jest Parlament Europejski. Wywodzi się on ze Zgromadzenia Parlamentarnego powołanego Traktatem o Europejskiej Wspólnocie Węgla i Stali. Od roku 1976 Rada Europejska podjęła decyzję, że euro deputowani będą wybierani w wyborach powszechnych i bezpośrednich na okres pięciu lat. Liczba miejsc w Parlamencie Europejskim zależy od liczebności społeczeństwa danego kraju. Po traktacie Nicejskim z 2000r liczba euro deputowanych wynosi 732 posłów. Posłowie nie reprezentują swoich krajów lecz podzieleni są na frakcje z czego najliczniejszą stanowi Partia Ludowa. Na czele Parlamentu Europejskiego stoi przewodniczący Parlamentu wybierany spośród deputowanych bezwzględną liczbą głosów na okres dwóch i pół roku. Przewodniczący reprezentuje parlament na spotkaniach oficjalnych i przewodniczy posiedzeniom. Sesje Parlamentu Europejskiego odbywają się raz w miesiącu w Strasburgu i trwają 5 dni. Deputowani biorą również udział w pracach Komisji Europejskiej. Przy Parlamencie Europejskim funkcjonuje szereg innych organowo pomocniczych jak Sekretariaty czy Komisje. Te z kolei swoje obradują w Brukseli. Parlament Europejski ma charakter opiniodawczo-doradczy. Zasięganie wszelkich porad ma tutaj charakter obowiązkowy. Parlament ma prawo powoływać tymczasowe komisje śledcze. Kompetencje Parlamentu Europejskiego można podzielić na trzy części. Jako pierwsze zaliczamy uprawnienia w procesie legislacyjnym. Polega ono na uczestnictwie w procesie stanowienia prawa. Kolejnym z uprawnień jest możliwości uczestnictwa w tworzeniu budżetu Unii Europejskiej. Ostatnią z kompetencji tej instytucji są uprawnienia kontrolne. Parlament Europejski Kontroluje głównie pracę Komisji Europejskiej.
Przy Parlamencie funkcjonuje rzecznik praw obywatelskich tzw. ombutsmen.
Komisja Europejska jest głównym organem wykonawczym Wspólnot Europejskich.
Po wejściu w życie Traktatu Nicejskiego członkami Komisji jest każdorazowo tyluż komisarzy, ile państw liczy Unia czyli obecnie 25. Każdy z komisarzy jest odpowiedzialny za określony dział pracy, są więc oni odpowiednikami ministrów w zwykłym rządzie. Ich wyznaczenia dokonuje jednak nie przewodniczący Komisji, lecz rządy poszczególnych państw. Członkowie komisji nie mogą czuć się związani żadnymi innymi instytucjami.
Komisja Europejska zajmuje się wszystkimi bieżącymi zagadnieniami dotyczącymi funkcjonowania Unii, a więc polityką rolną, gospodarczą, społeczną, obronnością i polityką międzynarodową itp. Oprócz tego Komisja jest instytucją zajmującą się konstruowaniem i przedstawianiem pod głosowanie Radzie Unii Europejskiej lub Parlamentowi Europejskiemu wszystkich aktów prawnych Unii. Komisja przygotowywuje też zazwyczaj propozycje traktatów i innych aktów prawa międzynarodowego, które są później dyskutowane na zebraniach Rady Europejskiej. Komisja Europejska nadzoruje też rządy państw członkowskich w sprawie wdrażania zmian prawa poszczególnych krajów wynikających z przystosowywania prawa krajowego do ustaleń unijnych. Komisja prowadzi też bieżące negocjacje z krajami kandydującymi do Unii. Komisja Europejska jako jedyny organ wspólnotowy ma prawo inicjatywy ustawodawczej.
Kolejną instytucją, niezbędną do prawidłowego funkcjonowania Unii Europejskiej jest
Trybunał Sprawiedliwości. Jego pełną nazwą jest Trybunał Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich. Jest on jednym z organów głównych Wspólnot Europejskich, pełniący funkcję sądu międzynarodowego, konstytucyjnego i administracyjnego. Powstał na mocy traktatu o EWWIS, a na mocy umowy o wspólnych instytucjach z 25 marca 1957 roku oraz Protokołu o statucie Trybunału Sprawiedliwości objął jurysdykcją sprawy wszystkich trzech Wspólnot. W jego skład wchodzi 25 sędziów mianowanych przez każde państwo członkowskie oraz 8 rzeczników generalnych (adwokatów) obsadzanych na sześcioletnią kadencję na zasadzie rotacji. Orzeczenia Trybunału mają charakter ostateczny. Siedzibą Trybunału jest Luksemburg.

Do głównych zadań Trybunału Sprawiedliwości należy orzekanie o legalności aktów prawnych wydawanych przez inne organy UE oraz ich zgodności z Traktatami. Trybunał dokonuje obowiązującej wykładni aktów prawnych. Na wniosek Komisji Europejskiej podejmuje decyzje wobec państw nie wypełniających zobowiązań traktatowych. Europejski Trybunał sprawiedliwości dokonuje również rewizji wyroków Sądu I Instancji oraz może też rozstrzygać skargi wniesione przez osoby fizyczne i prawne. Sędziowie Trybunału są z zasady przedstawicielami Unii Europejskiej i nie mogą orzekać w sprawach, których stroną jest państwo, które ich nominowało.
Ostatnim z głównych organów Unii Europejskiej jest Trybunał Obrachunkowy. Nazwany też Trybunałem Rewizyjnym, Trybunałem Audytorów lub Trybunałem Rewidentów Księgowych. Instytucja Unii Europejskiej, kontrolująca wykonanie budżetu oraz wpływy i wydatki Wspólnot Europejskich. Działa od 1977r. w Luxemburgu. Składa się z 25 rewidentów powoływanych na okres 6 lat przez Radę UE. Ponowne mianowanie jest możliwe. Członkowie ze swojego składu wybierają prezesa Trybunału Obrachunkowego na okres 3 lat .Trybunał Obrachunkowy kontroluje rachunki wszystkich ciał Wspólnot. Trybunał przekłada Parlamentowi i Radzie oświadczenia o wiarygodności dokumentów księgowych, a także zgodność z prawem i prawidłowość wszelakich transakcji. Trybunał w każdej chwili może przedstawić uwagi w formie sprawozdań, ma również moc kontroli poszczególnych zrzeszonych członków. Jest stale działającą instytucją kolegialną. Prezes zwołuje i przewodniczy kolegiom, które odbywają się przy drzwiach zamkniętych.
Oprócz tych organów na terenie Unii Europejskiej funkcjonują tzw. organy pomocnicze Unii Europejskiej. Zaliczamy do nich cztery instytucje:
- Komitet Regionów
- Komitet Ekonomiczno-Społeczny
- Europejski Bank Centralny
- Europejski Bank Inwestycyjny
Komitet Regionów jest organem doradczy i opiniodawczy Unii Europejskiej. Powołany został do życia w 1994 roku na mocy Traktatu o Unii Europejskiej z Maastricht i reprezentujący interesy ponad 200 regionów, na które podzielona jest Unia Europejska.
Zgodnie z ustaleniami Traktatu Nicejskiego skład Komitetu nie powinien przekraczać liczby 350 członków. Obecnie w Komitecie zasiada 317 członków, na których wybierani są przedstawiciele organizacji samorządowych państw członkowskich. Kandydaci na członków Komitetu są wyznaczani przez rządy państw UE. Następnie Rada Unii Europejskiej zatwierdza mandaty członków na cztery lata z możliwością ponownego mianowania. Członkowie Komitetu są całkowicie niezależni politycznie w wykonywaniu swoich obowiązków. Zarówno Komisja jak i Rada są zobowiązane do zasięgania opinii Komitetu Regionów w sprawach, które bezpośrednio dotyczą władz lokalnych i regionalnych, ale mogą również porozumiewać się z Komitetem, gdy uznają to za stosowne. Komitet może również wyrażać opinie z własnej inicjatywy i przedkładać je Komisji, Radzie a także Parlamentowi Europejskiemu. Członkowie Komitetu Regionów zbierają się na sesjach plenarnych, podczas których Komitet określa swoją ogólną politykę i wydaje opinie. Z kolei
Komitet Ekonomiczno-Społeczny jest organem doradczy i opiniodawczy Unii Europejskiej, powołany do życia w 1957 roku na mocy Traktatu Rzymskiego. Reprezentuje na forum unijnym przedstawicieli szeroko rozumianego zorganizowanego społeczeństwa obywatelskiego, wywodzących się z różnych grup zajmujących się działalnością gospodarczą i społeczną. Głównym zadaniem Komitetu jest sprawowanie funkcji doradczej wobec Rady Unii Europejskiej, Parlamentu Europejskiego i Komisji Europejskiej w kwestiach dotyczących polityki gospodarczej i społecznej. Komitet obraduje na Zgromadzeniu Plenarnym. Debaty oraz projekty opinii są przygotowywane przez komisje zwane sekcjami, z których każda zajmuje się określonymi obszarami polityki. Obecnie istnieje sześć takich sekcji.


Europejski Bank Centralny to bank centralny Unii Europejskiej, a także bank emisyjny w odniesieniu do waluty euro, przyjętej przez 12 krajów Unii. Siedzibą EBC jest Frankfurt nad Menem. Europejski Bank Centralny jest bankiem centralnym Unii Europejskiej i w tym charakterze odpowiada za nadzorowanie systemów bankowych w krajach Unii, zbieranie danych statystycznych potrzebnych dla prowadzenia polityki monetarnej. W węższym zakresie, Europejski Bank Centralny jest bankiem emitującym wspólną walutę euro i prowadzącym politykę monetarną w strefie euro, m.in. poprzez ustalanie podstawowych bankowych stóp procentowych oraz operacje rynku otwartego. W tym zakresie EBC jest wspierany przez 12 banków centralnych krajów, które przyjęły walutę euro - tworzą one ściślej współpracującą grupę w ramach ESBC, zwaną Eurosystemem. Europejski Bank Centralny jest niezależny w zakresie prowadzonej przez siebie polityki monetarnej od jakichkolwiek władz krajowych lub wspólnotowych - jest on uznawany za najbardziej niezależny bank centralny na świecie. Niezależności tej nie ogranicza obowiązek składania sprawozdań z działalności banku przed Parlamentem Europejskim. Jako ostatnią z instytucji chciałbym krótko scharakteryzować Europejski Bank Inwestycyjny. Europejski Bank Inwestycyjny jest niezależny od budżetu Unii, posiada osobowość prawną i własne organy decyzyjne jak Rada Gubernatorów, Rada Dyrektorów i Komitet Zarządzający. Bank udziela kredytów lub je gwarantuje zarówno publicznym, jak i prywatnym podmiotom z państw akcjonariuszy, a nadrzędnym celem jego działań jest przyczynianie się do harmonijnego rozwoju Wspólnoty. Na tym chciałbym zakończyć charakterystykę instytucji europejskich. Mam nadzieje że udało mi się po części przybliżyć te organy . Uważam że każdy powinien wiedzieć jak najwięcej o tych instytucjach gdyż Unia Europejska to również my.


Bibliografia:
Serwisy internetowe o tematyce Unii Europejskiej
www.eca.eu.int
www.gery.europa
www.euro.pap.com.pl
www.ukie.gov.pl
www.europa.delpol.pl
Literatura
Wydawnictwo OPERON Podręcznik do Edukacji Europejskiej
Wydawnictwo EUROPA Encyklopedia Eureka 2005
Wydawnictwo PWN Mała Encyklopedia Powszechna PWN 2002
Broszury o tematyce Instytucji Europejskich