Aktualne zagadnienia do matury 2007

Socjalizacja to proces nabywania przez jednostkę systemu wartości, norm oraz wzorów zachowań, obowiązujących w danej zbiorowości. Socjalizacja trwa przez całe życie tej jednostki, lecz w największym nasileniu występuje, gdy dziecko zaczyna stawać się istotą społeczną.

Determinacja stanowczość, zdecydowanie;

Demokratyzacja jest to proces "dochodzenia" do demokracji. Zwykle zachodzi w krajach rozwijających się lub przechodzących transformację systemową. Wyraża się w rzeczywistym uznaniu praw politycznych i obywatelskich.

Dewiacja społeczna (patologia społeczna - odchylenie od reguł działania społecznego, postępowanie niezgodne z przyjętymi normami lub wartościami. Ogólnie są to wszelkie przejawy zachowania innego niż konformistyczne.

Grupa społeczna – w psychologii społecznej i socjologii zaliczany do zbiorowości społecznej zbiór co najmniej trzech osób najszerszym rozumieniu jest to zbiór jednostek, między którymi zachodzą istotne stosunki społeczne.

Status społeczny – pozycja, jaką jednostka zajmuje w grupie społecznej. Pozycja ta może mieć charakter przypisany, lub osiągnięty. O pozycji przypisanej mówimy wtedy, gdy jednostka nie ma wyboru, co do jej zajmowania. Pozycja osiągana to taka, którą jednostka zyskuje poprzez swoje działania.

Rola społeczna – jest to zespół oczekiwań wobec jednostki związany z posiadaniem określonego statusu społecznego. Jest to zespół praw i obowiązków wynikających z zajmowania pozycji społecznej. Każda rola posiada swoje nakazy, zakazy i wyznacza margines swobody.

Patriotyzm – postawa szacunku, umiłowania i oddania własnej ojczyźnie oraz chęć ponoszenia dla niej ofiar. Charakteryzuje się też przedkładaniem celów ważnych dla ojczyzny nad osobistymi, a często także gotowością do poświęcenia własnego zdrowia lub życia. Patriotyzm to również umiłowanie i pielęgnowanie narodowej tradycji, kultury czy języka

Nacjonalizm to postawa społeczno-polityczna uznająca interes własnego narodu za nadrzędny wobec interesu grup społecznych, społeczności regionalnych czy wyznań religijnych. Ideologia ta uznaje państwo narodowe za najwłaściwszą formę organizacji społeczności złączonej wspólnotą pochodzenia, języka, historii i kultury.

Ksenofobia - fobiczny lęk, niechęć, strach, wrogość w stosunku do obcych lub innych. Ksenofobia może być przyczyną agresji np. przeciwko innowiercom, homoseksualistom, obcokrajowcom i wszystkiemu, co z nimi związane. Dawniej ksenofobia była niechęcią do tradycji czy kultury innych narodów.

Wyż demograficzny - wzrost udziału młodej grupy wiekowej w ogólnej liczbie ludności wywołany zwiększeniem przyrostu naturalnego lub zmniejszeniem śmiertelności w tejże grupie wiekowej.

Wiek produkcyjny - ludność wykonująca pracę przynoszącą dochód oraz zarejestrowani bezrobotni; przedział wiekowy przyjęty w statystyce dla potrzeb ekonomii. Według metodologii Głównego Urzędu Statystycznego w wieku produkcyjnym znajdują się:
mężczyźni pomiędzy 18. a 64. rokiem życia,
kobiety pomiędzy 18. a 59. rokiem życia.

Rodzina jest wspólnotą osób, która jest podstawową formą życia indywidualnego i społecznego. Jest pierwotną i najpowszechniejszą grupą społeczną, której członkiem był i jest prawie każdy z nas. To, czego uczymy się w rodzinie, pozostaje w nas na całe życie

Społeczeństwo obywatelskie - społeczeństwo charakteryzujące się aktywnością i zdolnością do samoorganizacji oraz określania i osiągania wyznaczonych celów bez impulsu ze strony władzy państwowej.

„Elitą nazywamy małą grupę znajdującą się na szczycie hierarchii politycznej, ekonomicznej czy społecznej, która wyodrębniła się wewnątrz dużej grupy społecznej.

Fakt w rozumieniu potocznym jest to zdarzenie, które miało miejsce w określonym miejscu i czasie.

Opinia publiczna (opinia społeczna) to ogół poglądów członków społeczeństwa lub jego znaczniejszych odłamów na sprawy stanowiące w danym momencie przedmiot ogólnego zainteresowania. Badaniem opinii publicznej zajmuje się socjologia za pomocą metod statystycznych, zwłaszcza sondaży.

Republika to ustrój polityczny, w którym władza jest sprawowana przez organ wyłoniony w wyniku wyborów.

Monarchia konstytucyjna - forma ustroju politycznego, w którym głową państwa jest monarcha, którego kompetencje są ograniczone przez konstytucję. Konstytucja jest to najważniejszy dokument w państwie, określający jego ustrój. Przykładem monarchii konstytucyjnej jest Hiszpania.

Monarchia parlamentarna - forma ustroju politycznego, w którym głową państwa jest monarcha, którego kompetencje są ograniczone do funkcji reprezentacyjnych, a realną władzę sprawuje parlament i rząd, na którego czele stoi premier. Obowiązuje zasada "rex regant, sed non gubernat" — czyli król panuje, ale nie rządzi. Ustrój ten ukształtował się w Anglii

Monarchia absolutna, absolutyzm - forma rządów występująca przede wszystkim we wczesno nowożytnej oraz starożytnej (przykładem starożytnej monarchii absolutnej może być ustrój Cesarstwa Rzymskiego) monarchii oraz mające ją uzasadnić doktryny polityczne. W systemie absolutystycznym monarcha skupia w swoim ręku władzę sądowniczą, ustawodawczą i wykonawczą

Zgromadzenie reprezentatywne jest to inaczej zebranie sie reprezentantów danego ugrupowania politycznego.

Elektorat - to ogół osób posiadających prawo do głosowania. W zależności od ustroju politycznego elektorat stanowi pewna część populacji.

Władza ustawodawcza (legislatywa, władza prawodawcza) – jeden z elementów trójpodziału władzy Monteskiusza, polegający przede wszystkim na stanowieniu obowiązującego prawa.

Władza wykonawcza (egzekutywa) jest władzą bezpośrednio zarządzającą sprawami państwa.
W Polsce organami egzekutywy są Prezydent Rzeczypospolitej, Rada Ministrów, zwana popularnie rządem, Premier (Prezes Rady Ministrów) oraz organy administracji rządowej.

Sąd we współczesnych demokratycznych systemach prawnych to niezawisły organ państwowy powołany do stosowania prawa w zakresie rozstrzygania sporów między podmiotami pozostającymi w sporze, a także decydowania o przysługujących uprawnieniach oraz dokonywania innych czynności określonych w ustawach lub umowach międzynarodowych.

Jurysdykcja – posiadane przez dany podmiot (organ) uprawnienie (kompetencja) do rozpoznawania i rozstrzygania danych spraw. Mianem jurysdykcji określa się także zasięg terytorialny, rzeczowy lub osobowy danych uprawnień.


Wotum zaufania w Polsce oznacza udzielenie rządowi albo poszczególnym jego członkom aprobaty Sejmu, większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów (art. 160-162. Konstytucji RP). Rząd albo minister, który wotum zaufania nie uzyskał musi się podać do dymisji, choć np. premier może zostać jeszcze raz zgłoszony i jeszcze raz ubiegać się o poparcie parlamentu w tzw. "trzecim kroku konstytucyjnym".

Wiec - masowe zgromadzenie ludności w celu przedyskutowania aktualnych wydarzeń politycznych.

legislatywa [fr. < łac.], organ władzy ustawodawczej; nazwa nadawana parlamentowi (np. we Francji), w przeciwieństwie do egzekutywy (władzy wykonawczej) rządu.

Pikieta przest. straż czujka wojsk.; żołnierz oddziałek wojska (zazw. kawalerii) na czatach (zawiad; ubezpieczenie); grupa robotników obnosząca afisze strajkowe przed zakładem pracy a. nie dopuszczająca do niego łamistrajków; grupa osób obnosząca plakaty protestancyjne w sprawie a. polit., pikietująca.

Sądownictwo wojskowe jest jednym z rodzajów sądownictwa szczególnego, czyli sądów wyłączonych z sądownictwa powszechnego ze względu na szczególne kategorie podmiotowe (sprawcy) lub przedmiotowe (określone sprawy).

Sądy powszechne to sądy rejonowe, okręgowe i apelacyjne. Sądy powszechne rozstrzygają wszelkie sprawy z zakresu prawa karnego, cywilnego, rodzinnego i opiekuńczego oraz prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, które nie są zastrzeżone dla innych sądów.

Sąd administracyjny to organ państwowy powołany do sprawowania kontroli działalności administracji publicznej oraz rozstrzygania sporów o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego i między samorządowymi kolegiami odwoławczymi oraz sporów kompetencyjnych pomiędzy organami tych jednostek a organami administracji rządowej. Sądami administracyjnymi są obecnie: wojewódzkie sądy administracyjne i Naczelny Sąd Administracyjny.

Sąd Najwyższy jest naczelnym organem władzy sądowniczej w danym kraju.

Kodeks karny (skrót: KK, kk, k.k.) – akt normatywny stanowiący zbiór przepisów regulujących odpowiedzialność karną obywateli danego państwa.

Domniemanie niewinności (łac. praesumptio boni viri) – zasada według której każdy człowiek jest niewinny przedstawianych mu zarzutów, dopóki jego wina zostanie udowodniona. Zasada domniemania niewinności sięga swymi korzeniami prawa rzymskiego. Konstytucji stanowi, że „każdego uważa się za niewinnego, dopóki jego wina nie zostanie stwierdzona prawomocnym wyrokiem sądu”.

Prawa człowieka to pojęcie reprezentujące koncepcję, według której każdemu człowiekowi przysługują pewne prawa, wynikające z godności człowieka, które są niezbywalne (nie można się ich zrzec) i nienaruszalne (istnieją niezależnie od władzy i nie mogą być przez nią regulowane). Państwu przypisuje się rolę instytucji, której zadaniem jest ochrona owych praw. Poszanowanie praw człowieka i godności ludzkiej bywa uznawane za podstawę sprawiedliwości i pokoju na świecie.


ONZ Organizacja Narodów Zjednoczonych stawia sobie za cel zapewnienie pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego, rozwój współpracy między narodami oraz popieranie przestrzegania praw człowieka.

Suwerenność – zdolność do samodzielnego, niezależnego od innych podmiotów, sprawowania władzy politycznej nad określonym terytorium, grupą osób lub samym sobą.

Pluralizm polityczny - w państwach demokratycznych jedna z zasad funkcjonowania parlamentarnych systemów partyjnych, polegająca na istnieniu dwu lub więcej partii politycznych reprezentujacych różne programy i orientacje, walczących o zdobycie władzy w państwie. Oznacza wolność funkcjonowania wielu organizacji w państwie. Istotnym wskaźnikiem pluralizmu jest zatem legalność i swoboda działania opozycji politycznej.

Porozumienie genewskie, czyli plan pokojowych działań pokojowych Izrael- Palestyna

Praworządność - zasada przestrzegania prawa przez organy państwa.

Klasa społeczna, jeden z podstawowych terminów służących do określania stratyfikacji społeczeństwa. Termin ten wprowadzony został przez Hegla, który wyróżniał klasy: rolniczą, przemysłową i myślącą.

Kategoria społeczna to zbiór społeczny, w którym nie występują trwałe interakcje, więzi społeczne, struktura społeczna, normy ani cele, wyodrębniona jednak na podstawie danej cechy członków tego zbioru np. nauczyciele, więźniowie, bezdomni, lekarze itp.

UNESCO (ang. United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization; Organizacja Narodów Zjednoczonych do Spraw Oświaty, Nauki i Kultury)

FAO, Organizacja Narodów Zjednoczonych do Spraw Wyżywienia i Rolnictwa

ILO Międzynarodowa Organizacja Pracy - International Labour Organization

WHO --Światowej Organizacji Zdrowia

JOHN LOCKE (1632 – 1704) urodził się w tym samym roku, co Spinoza, niemniej jednak należał już do innego okresu filozofii. Jego główne dzieło: „Essay Concerning Human Understanding”, wydane w r. 1690, było pierwszym w europejskiej literaturze dziełem specjalnie poświęconym analizie poznania i traktującym rzecz w sposób obszerny, szczegółowy i systematyczny.

charles de montesguieu napisał dzieło o duchu praw Monteskiusz w Listach perskich (1721) poddał krytyce porządek panujący we Francji przed rewolucją, traktując ustrój państwowy Anglii jako wzorzec do naśladowania.
Urodził się w Londynie. Jego ojciec James Mill był jednym z twórców utylitaryzmu Jego najważniejsze dzieło tego okresu to "System of Logic, Ratiocinative and Inductive", w którym sprecyzował i przystosował koncepcję empirycznej teorii poznania do zastosowania w ramach utylitaryzmu.

Jean-Jacques Rousseau, Jan Jakub Rousseau (czyt. żā żak ruso) (ur. 28 czerwca 1712 w Genewie, zm. 2 lipca 1778 w Ermenonville), szwajcarski pisarz, filozof i pedagog, twórca koncepcji swobodnego wychowania. Rozprawa o nowej muzyce (1743)
Rozprawa o naukach i umiejętnościach (1749)
List o muzyce francuskiej (1753)
Rozprawa o pochodzeniu i podstawach nierówności(1755)
Nowa Heloiza (1761)
Umowa społeczna (1762)
Emil, czyli o wychowaniu (1762)
Uwagi o rządzie polskim (1772)
Wyznania (1770, opublikowane po śmierci w 1782)


John Stuart Mill - ur. 20 maja 1806, zm. 8 maja 1873, angielski filozof, politolog i ekonomista. W filozofii był pierwotnie kontynuatorem tradycji utylitaryzmu, by później przejść na pozycje naturalistyczne. W politologii i ekonomii był teoretykiem i piewcą liberalizmu. Uważany jest za twórcę liberalizmu demokratycznego.

Karol Marks (niem. Karl Heinrich Marx) (ur. 5 maja 1818 r. w Trewirze, w Prusach, zm. 14 marca 1883 r. w Londynie) - filozof i ekonomista niemiecki. Twórca marksizmu i materializmu dialektycznego.

Edmund Burke polityk, twórca konserwatyzmu, krytyk rewolucji francuskiej.

Charles Maurras- twórca konserwatyzmu

Jan 23- chrześcijańska demokracja (chadecja)

Leon 13- chrześcijańska demokracja (chadecja)

Ferdinand Lassalle (ur. 11 kwietnia 1825 we Wrocławiu jako Ferdinand Lassal, zm. 31 sierpnia 1864 w Carouge koło Genewy, na skutek rany odniesionej w wyniku postrzału) – polityk niemiecki pochodzenia żydowskiego, myśliciel polityczny, działacz socjalistyczny i pisarz. Był założycielem pierwszej partii robotniczej w historii, nazywała się Powszechny Niemiecki Związek Robotniczy.

Harold Joseph Laski (ur. 30 czerwca 1893, Manchester – zm. 24 marca 1950, Londyn) - angielski politolog, ekonomista, profesor London School of Economics, sekretarz w latach 1945-1946 brytyjskiej Partii Pracy.

Michał Aleksandrowicz Bakunin rosyjski myśliciel, rewolucjonista. Uznawany za jednego z ojców anarchizmu, a ściślej - jego kolektywistycznej wersji.

Piotr Aleksejewicz Kropotkin, Пётр Алексеевич Кропоткин (urodzony 9 grudnia 1842 w Moskwie - zmarł 8 lutego 1921 roku w Dmitrowie) - rosyjski uczony i rewolucjonista, z racji arystokratycznego pochodzenia i znaczenia dla ruchu anarchistycznego przełomu wieków, zwany anarchistycznym

Hans Kelsen (ur. 11 października 1881 w Pradze, zm. 19 kwietnia 1973 w Berkeley) – austriacki prawnik i filozof prawa, przedstawiciel normatywizmu, twórca koncepcji "czystej nauki prawa" (Reine Rechtslehre)

Friedrich August von Hayek (ur. 8 maja 1899, zm. 23 marca 1992), ekonomista austriacki, laureat Nagrody Nobla 1974.
W czasie I wojny światowej służył w armii Austro-Węgier na froncie włoskim, nad rzeką Piawą.

Europejska Wspólnota Gospodarcza, EWG -Członkowie założyciele: Belgia, Francja, Holandia, Luksemburg, RFN (od 1990 zjednoczone Niemcy), Włochy. W 1973 do EWG przystąpiły: Dania, Irlandia, Wielka Brytania; w 1981 Grecja; w 1986 Hiszpania i Portugalia. W 1995 członkami Wspólnoty Europejskiej zostały: Austria, Finlandia, Szwecja.
Główne cele EWG to: równomierny rozwój gospodarczy państw członkowskich, spójność ekonomiczna, wzrost stopy życiowej oraz zacieśnianie stosunków między krajami EWG.

Rada Europy (ang. Council of Europe, fr. Conseil de l'Europe), międzyrządowa organizacja skupiająca prawie wszystkie państwa Europy, zajmująca się przede wszystkim ochroną praw człowieka, ochroną demokracji i współpracą państw członkowskich w dziedzinie kultury.

Rady Europy - skład
Komitet Ministrów,
Sekretarz Generalny
Zgromadzenie Parlamentarne,
Kongres Władz Lokalnych i Regionalnych Europy - organ doradczy

Rada Unii Europejskiej, Radę Europejską tworzą szefowie rządów państw członkowskich i prezydenci Francji i Finlandii (choć zwykle towarzyszą im też premierzy) oraz przewodniczący Komisji Europejskiej. W obradach biorą też udział ministrowie spraw zagranicznych państw członkowskich, a także jeden z członków Komisji


Filary Unii Europejskiej Unia Europejska opiera się na trzech filarach:
1 Zakres działania dwóch Wspólnot Europejskich (głównie sprawy gospodarcze, w tym Unia Gospodarczo-Walutowa). W 2002 roku wygasł zawarty na 50 lat traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Węgla i Stali. Obecnie obowiązujące traktaty to: Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską oraz Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Energii Atomowej
2 Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa
3 Współpraca policyjna i sądowa w sprawach karnych - do 1999 r. współpraca w zakresie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych.

Parlament Europejski jest jednoizbowy i reprezentuje obywateli państw należących do Unii. Oficjalną siedzibą Parlamentu jest Strasburg, choć komisje parlamentarne i władze klubów mieszczą się w Brukseli
Najważniejsze uprawnienia Parlamentu to:
-współudział w tworzeniu prawa poprzez:
-konsultacje;
-współpracę;
-współdecydowanie;
-akceptację (zgodę) - uprawnienie to dotyczy tylko niektórych dziedzin polityki wspólnotowej, co do wielu pozostałych dziedzin wyłączne kompetencje prawodawcze ma Rada Unii Europejskiej;
-uprawnienia budżetowe - Parlament zatwierdza corocznie budżet i udziela Komisji absolutorium z jego wykonania;
-uprawnienia kontrolne;
-zatwierdzanie Komisji i jej przewodniczącego;
-prawo uchwalenia wotum nieufności wobec Komisji (większością 2/3 głosów);
-prawo zadawania pytań Komisarzom;
-zwyczajowa możliwość zadawania pytań Radzie;
-powoływanie Rzecznika Praw Obywatelskich.

Rada Unii Europejskiej, dawniej zwana Radą Ministrów lub Radą Ministrów Unii Europejskiej, jest głównym organem decyzyjnym Wspólnot Europejskich.

Komisja Europejska, oficjalnie Komisja Wspólnot Europejskich, to rodzaj rządu Unii Europejskiej, odpowiedzialnego za bieżącą politykę Unii, nadzorującą prace wszystkich jej agencji i zarządzającej funduszami Unii. Siedzibą Komisji jest Bruksela.

Trybunał Sprawiedliwości
Zobacz więcej w osobnym artykule: Trybunał Sprawiedliwości.

Trybunał Sprawiedliwości jest sądem międzynarodowym, konstytucyjnym i administracyjnym. Powstał na mocy traktatu o EWWIS, a na mocy umowy o wspólnych instytucjach z 25 marca 1957 roku oraz Protokołu o statucie Trybunału Sprawiedliwości, objął jurysdykcją sprawy wszystkich trzech Wspólnot. W jego skład wchodzi 25 sędziów mianowanych przez każde państwo członkowskie oraz 8 rzeczników generalnych (adwokatów) obsadzanych na sześcioletnią kadencję na zasadzie rotacji. Orzeczenia Trybunału mają charakter ostateczny. Siedzibą Trybunału jest Luksemburg.

Europejski Bank Centralny.
EBC jest bankiem centralnym Unii Europejskiej i w tym charakterze odpowiada za:
nadzorowanie systemów bankowych w krajach Unii;
zbieranie danych statystycznych potrzebnych dla prowadzenia polityki monetarnej;
funkcjonowanie systemów płatniczych (zwłaszcza systemu TARGET);
zapobieganie fałszerstwom banknotów;
współpracę z innymi organami w zakresie regulacji rynków finansowych.


Kraje stowarzyszone i kandydujące
Bułgaria - przystąpienie 1 stycznia 2007 r.
Rumunia - przystąpienie 1 stycznia 2007 r.
Chorwacja - oficjalny kandydat od czerwca 2004
Turcja - oficjalny kandydat od 1999 roku.
Macedonia - oficjalny kandydat od grudnia 2005.
-Kraje kandydujące, które nie rozpoczęły negocjacji:
Norwegia - odmówiła wejścia w referendum w 1994 jak również w 1972.
Szwajcaria - złożyła wniosek w 1992, w referendum obywatele zawiesili negocjacje
-Inne kraje chcące zostać członkiem Unii:
Maroko - złożyło wniosek w 1987 uważając, że jest demokratycznym krajem organicznie połączonym z Europą. Odmówiono mu szans na członkostwo.
Ukraina
Gruzja
Bośnia i Hercegowina
Czarnogóra
Serbia - UE 3 V 2006 r. zawiesiła rozmowy
Albania

Historia europejskiej integracji
Trzy wspólnoty europejskie miały zawsze identyczny zestaw krajów członkowskich i podobne struktury instytucjonalne. Pierwotnie dzieliły Trybunał Sprawiedliwości i Parlament, mając odrębne rady i komisje (nazwane High Authority w przypadku Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali). Jednak traktat o połączeniu z lipca 1967 r. złączył poszczególne rady i komisje w jednolitą Radę i Komisję. W 1968 r. została utworzona unia celna.

W 1987 r. podpisano Jednolity Akt Europejski, który był pierwszym krokiem do ujednoliconego rynku europejskiego. Tym samym formalnie został wprowadzony koncept europejskiej współpracy politycznej.

W 1992 r. podpisano traktat z Maastricht, który zmodyfikował Traktaty Rzymskie. Ustanowił on Unię Europejską, zmieniając w UE tzw. pierwszy filar wspólnotowy i dodając dwa dalsze filary - Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa oraz Sprawiedliwość i Sprawy Wewnętrzne. Traktat wszedł w życie w 1993 r.

W 1994 r. został ustanowiony Europejski Obszar Gospodarczy, aby umożliwić krajom EFTA uczestniczenie w jednolitym rynku bez konieczności wstępowania do Unii Europejskiej.

W 1997 r. podpisano traktat amsterdamski, który zaktualizował traktat z Maastricht, i którego celem była dalsza demokratyzacja UE.

1 stycznia 1999 jedenaście krajów Unii zgodziło się przystąpić do strefy euro i zrezygnować z własnych walut. 1 stycznia 2002 r. monety i banknoty euro weszły formalnie do obiegu.

Historia rozszerzania
Rozszerzenie w 1973 r.
1973: 9 krajów. Przystąpienie Wielkiej Brytanii, Danii i Irlandii.

Wielka Brytania, obawiając się wstąpienia do Wspólnoty z powodu ryzyka zaszkodzenia jej handlowi z Wspólnotą Narodów, ustanowiła w 1960 r. alternatywną organizację, Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu, (European Free Trade Association). Był to jedynie obszar wolnego handlu, a nie unia celna. Do EFTA weszły też w tym czasie Austria, Dania, Norwegia, Portugalia, Szwecja i Szwajcaria, a Islandia przystąpiła w 1970 r.

Ponieważ handel z Wspólnotą Narodów malał, a rósł udział handlu europejskiego, Wielka Brytania zdecydowała się przystąpić do wspólnoty, oczekując korzyści ekonomicznych. Irlandia i Dania, zależne w dużej mierze od handlu z Brytyjczykami, poszły w ślad za Zjednoczonym Królestwem. Pierwsza próba przystąpienia, jeszcze za rządów konserwatywnego premiera Harolda Macmillana, został zawetowana przez prezydenta de Gaulle'a w 1967 r.. Kolejny rząd, kierowany przez labourzystowskiego premiera Harolda Wilsona, zgłosił akces, zawetowany jednak ponownie przez de Gaulle'a. Dopiero rząd, na którego czele stał Edward Heath, zdołał wprowadzić kraj 1 stycznia 1973 r.. W 1972 Irlanda, Dania i Norwegia przeprowadziły referenda akcesyjne, w których padły następujące wyniki:
Irlandia - 83,1% za (10 maja)
Norwegia - 46,5% za (25 września)
Dania - 63,3% za (2 października)

Społeczeństwo Norwegii odrzuciło więc propozycję rządu (53,3% przeciw) i Norwegia nie weszła do Unii - podobnie stało się 20 lat później, gdy rząd norweski zaproponował wejście do Unii razem z Austrią, Szwecją i Finlandią.


Rozszerzenie w latach 80.
1981: 10 krajów. Wstąpienie Grecji.
1986: 12 krajów. Wstąpienie Hiszpanii i Portugalii.
Grecja przystąpiła 1 stycznia 1981, pod przywództwem Constantine Caramanlisa.

W 1986 do Wspólnoty weszły:
Hiszpania
Portugalia

Rozszerzenie w 1995 r.
1990: Zjednoczenie Niemiec.
1995: 15 krajów. Przystąpienie Austrii, Finlandii i Szwecji.

W referendach w 1994 uzyskano następujące wyniki:
Austria - 66,6% za (12 czerwca)
Finlandia - 56,9% za (16 października)
Szwecja - 52,8% za (13 listopada)
Norwegia - 43,1% za (28 listopada)

Austria, Szwecja i Finlandia zostały przyjęte 1 stycznia 1995. Natomiast w referendum w Norwegii 52,2% głosujących było przeciw.

Wraz z przyjęciem Austrii, Szwecji i Finlandii do UE, tylko Norwegia, Islandia, Szwajcaria i Liechtenstein pozostały członkami EFTA.

Rozszerzenie w 2004 r.
2004: 25 krajów. Estonia, Łotwa, Litwa, Polska, Czechy, Węgry, Słowacja, Słowenia, Malta i Cypr.

1 maja 2004 roku do wspólnoty UE wstąpiło 10 nowych państw:
Estonia
Łotwa
Litwa
Polska
Czechy
Węgry
Słowacja
Słowenia
Malta
Cypr

Rozszerzenie w 2007 r.
2007: 27 krajów. Przystąpienie Rumunii i Bułgarii
Bułgaria i Rumunia zakończyły negocjacje w 2004 i wejdą do Unii 1 stycznia 2007. Traktat akcesyjny Bułgarii i Rumunii został podpisany 25 kwietnia 2005 w Luksemburgu.