Sport w Grecji

Grecki ideał wychowawczy wykrystalizował się w haśle „ kolos k^agatkos", czyli piękny i dobry. Pojęcie piękna oznaczało sprawność fizyczną, urodę i harmonię ciał, natomiast dobro wiązało się z cechami moralnymi i umysłowymi. Dlatego też, było ono ideałem przyświecającym wychowaniu całej młodzieży greckiej, lecz był to ideał elitarny, bo dotyczył tylko Greków, którzy korzystali z pełni praw politycznych.
Zarówno w Atenach jak i Sparcie dzieci pozostawały do siódmego roku życia pod opieką rodziców, później, w okresie od ósmego do czternastego roku życia rozpoczynało się wychowanie na boisku sportowym. System wychowawczy w Atenach w przeciwieństwie do militarnego wychowania w Sparcie, miał na celu przygotowanie młodzieńca do życia publicznego i obywatelskiego. Od osiemnastego roku życia Ateńczyk odbywał tzw. Efebię, był to rodzaj służby obywatelsko-wojskowej. W jej ramach uczono młodych musztry wojskowej, jazdy konnej, żeglarstwa, władania bronią. Rozwijano ogólną sprawność fizyczną w ramach ćwiczeń pięcioboju ,do którego zaliczano: biegi, skoki, rzut dyskiem, rzut dzidą, zapasy.
Jednym ze szczególnych zjawisk w kulturze Starożytnej Grecji były igrzyska. W usportowionej Grecji każde większe miasto miało własne boiska, stadiony, gdzie odbywały się lokalne zawody. Pierwszym organizatorem igrzysk, był Herakles z Krety. Przybył on do Olimpii ze swoimi czterema braćmi i zaproponował im zawody w biegach , a zwycięzców obdarował gałązkami z drzewka oliwki Pierwsze igrzyska w Olimpii odbyły się w 776 roku p.n.e..
Starogreckie igrzyska olimpijskie miały przede wszystkim program sportowy, lecz były połączone , również z obrzędami religijnymi, a niekiedy ze współzawodnictwem artystycznym. Oprócz zawodów sportowych w trakcje olimpiad urządzano konkursy literackie, muzyczne, dramatyczne, z udziałem twórców i aktorów, oraz konkursy piękności zarówno dla kobiet jak i dla mężczyzn. Konkurowano również w ilości wypitego wina.
Podstawą ich rozwoju stały się zawody regionalne, a nie które z nich zyskały sobie
rangę ogólnonarodową. Taką sławę i autorytet miały przede wszystkim te, które odbywały
się na Peloponezie, w Olimpii. Ponadto ogólnonarodowym mianem cieszyły się igrzyska
pytyjskie w Delfach, oraz igrzyska pod Koryntem.
Igrzyska pytyjkie odbywały się na cześć boga Apolina, co cztery lata, w trzecim roku olimpiady, w konkurencjach sportowych i artystycznych.
Igrzyska w Nemei odbywały się co dwa lata. W drugim i czwartym roku olimpiady w
konkurencjach zarówno sportowych, jak i artystycznych. Zwycięzców dekorowano wieńcem
z selera. Igrzyska w Istmie odbywały się co cztery lata. Na ich program składały się
konkurencje hippiczne, wioślarskie, żeglarskie, gimnastyczne i muzyczne. Tymi zawodami
opiekował się władca mórz - Posejdon.
Obowiązek przygotowania igrzysk spadał na specjalnych urzędników, których wybierano drogą losowania, oni czuwali też nad właściwym przebiegiem zawodów, zgodnie z tradycją i prawem. Również decydowali o przydzieleniu zawodników do poszczególnych grup wiekowych i wymierzali kary nie przestrzegającym dyscypliny.
Zawody sportowe podczas igrzysk rozgrywano na stadionie. .Przybyła publiczność obserwowała zawody stojąc. Miejsca siedzące posiadali sędziowie i najdostojniejsi goście. Zmagania sportowców oglądało w trakcje igrzysk około 50 tysięcy widzów.
Zawodnicy wybraną dyscyplinę ćwiczyli przez dziesięć miesięcy, poprzedzających igrzyska w Olimpii. Zawodnicy musieli przybyć na igrzyska miesiąc przed ich rozpoczęciem i tam nadal trenowali, z tym, że byli obserwowani przez sędziów. Igrzyska rozpoczynały się w miesiącu Parteninos, czyli na przełomie sierpnia i września. Trwały pięć dni.
Uczestników odpowiednio przygotowywano do zawodów. Ciała walczących smarowano oliwą i posypywano piaskiem. Miało to ich chronić przed słońcem. Zawodnicy walczyli nago, choć czasami zakładali przepaski na biodra. Grecy nie wstydzili się swych nagich ciał i chętnie je pokazywali.
Były to zawody dostępne tylko dla mężczyzn, kobiety nie miały na nie wstępu. . Miejscowości w których odbywały się igrzyska miały dwa rodzaje zabudowań: budowle sakralne i obiekty sportowe. Odpowiadały one dwóm funkcjom tych zawodów: obrzędowej i sportowo - kulturowej. Najważniejszą budowlą sakralną była świątynia Zeusa, natomiast stadion miał wymiary 192,28 m na 30 m, osobny teren przeznaczony był na zawody konne. Zawodnicy przygotowujący się do zawodów trenowali w gimnazjach i palestrach.
Pierwszego dnia igrzysk zawodnicy składali przysięgę olimpijską przy ołtarzu Zeusa. Przysięgali, że o zwycięstwo będą walczyć bez uciekania się do nie sportowych zasad. Tego dnia , przed południem, odbywały się zawody chłopców w wieku 17-20 lat. Startowali oni w trzech dyscyplinach:
-biegi, zawodnicy biegali nago i boso. Często , po biegu mieli stopy poranione do krwi. Startowali z pozycji stojącej, po usłyszeniu komendy "ruszajcie", lub na sygnał trąbki. Jednym z rodzajów biegów był bieg w zbroi. Biegi rozgrywano na dystansach od jednego stadionu (200 metrów ) do 24 stadionów (około 5 kilometrów), -zapasy , miejsce zawodów przed walkami przekopywano i wyrównywano. Było dozwolone podcinanie nóg rywalowi i chwytanie poniżej pasa. Zawodnik trzykrotnie powalony przegrywał. Walki odbywały się w systemie turniejowym. Losowano pary zawodników. Zwycięzca awansował do następnej rundy, jednak zwycięzca był tylko jeden, -boks, walczono bez przerwy, póki jeden z zawodników nie pokonał drugiego. Walki odbywały się na wolnym powietrzu, dłonie i przedramiona bokserów owijano rzemieniami. Ciosy można było zadawać tylko w ramiona i głowę. W drugim dniu rano odbywały się zawody, mężczyzn, w powożeniu zaprzęgami konnymi, po południu rywalizowali pięcioboiści. W zawodach jeździeckich brali udział ludzie bogaci , bo tylko ich było stać na kupno i utrzymanie koni i wozów. W zawodach startowało często kilkudziesięciu zawodników. Zdarzało się, że wozy zderzały się ze sobą. Rozgrywano również zawody w wyścigach wierzchowców. Natomiast zwycięzcy pięcioboju cieszyli się największą sławą. Jego uczestnicy musieli wykazać się sprawnością aż w pięciu dyscyplinach sportowych. W skład pięcioboju wchodziły: bieg na 200 metrów, skok w dal, rzut dyskiem, rzut oszczepem i zapasy. Trzeciego dnia odbywały się biegi, czwartego zapasy, boks, oraz pankration, czyli połączenie zapasów i boksu. W tej konkurencji zawodnicy walczyli ze sobą na wszystkie możliwe sposoby
Zwycięzcom, po zakończeniu zmagań zakładano opaski z czerwonej wełny i wręczano gałązki palmy. Jednak uroczyste udekorowanie wszystkich zwycięzców odbywało się w piątym, ostatnim dniu igrzysk. Zwycięzców nagradzano wówczas wieńcami z gałązek oliwki. Igrzyska kończyła uczta z udziałem zwycięzców i zaproszonych gości. W trakcie igrzysk rozgrywanych w innych miejscowościach greckich zwycięzcom wręczano wieńce z liści laurowych, oraz z suszonych lub świeżych liści selera. Nagrodami były również dzbany wypełnione oliwą, płaszcze wełniane, tarcze trójnogi. Podczas igrzysk nie było miejsca na konkurencje grupowe, odbywały się tylko zawody indywidualne. Wyników nie odnotowywano tak jak dziś. Działo się tak dlatego, że nie istniały przyrządy pomiarowe , a biegaczom greckim nie zależało na rekordach, lecz na zwycięstwie.
Zwycięzcy olimpijscy po powrocie do rodzinnych miast stawali się bohaterami wierszy i sztuk teatralnych, stawiano im pomniki, a niejednokrotnie wręczano im pieniądze.
Igrzyska sprawiały, że przybywający na nie zawodnicy i kibice z całej Grecji „ wzmacniali poczucie swej jedności „. Niezależnie skąd pochodzili, mogli stwierdzić, że łączy ich uwielbienie dla igrzysk sportowych, ponieważ na okres ich trwania przerywano wojny , panował święty pokój.
Igrzyska starogreckie stanowiły wyraz kalokagatii, czyli dążenia do idealnej sprawności fizycznej i artystycznej. Rozwój nauki i kultury greckiej wprowadził istotne zmiany, zaczęły tworzyć się instytucje w których realizowano programy racjonalnego kształcenia młodzieży przypominające dzisiejsze szkoły , czyli kształcenie wszechstronne. W miarę rozwoju nauki tworzenia się nowych ośrodków życia społecznego i kulturalnego, w sposób oczywisty ograniczona została dawna funkcja igrzysk jako dominującego ośrodka jednoczącego państwo greckie. Wpłynęły na to również przeobrażenia polityczne. Wtedy też, igrzyska straciły swą znaczącą rolę w Grecji.

Praca sprawdzona przez nauczyciela historii i oceniona na ocene celującą.