Bolesław Śmiały

Kazimierz Odnowiciel miał czterech synów; Bolesława, Władysława Hermana, Mieszka i Ottona. Dwaj ostatni wcześnie zmarli i nie odegrali żadnej roli w dziejach. Władysław Herman otrzymał w zarząd dzielnicę, przypuszczalnie Mazowsze. Władzę nad całym krajem objął pierworodny, Bolesław, zwany później Śmiałym lub Szczodrym. Można w nim podziwiać męstwo, energię i wielki talent. Ale gniew jego nie znał końca, a pycha granic, lecz gdy doszło do rozdawania nagród nie szczędził ich nikomu (prawdopodobnie stąd wywodzi się przydomek \"Szczodry\"). Jeśli patrzeć na główną linię polityki, umieszczając ją na tle zagadnień europejskich - wolno uznać Bolesława za umysł genialny. Ale wykonanie szczegółów godne bywało szaleńca i ostatecznie wszystko popsuło .
Zaraz na początku swego panowania Bolesław zorganizował zbrojną wyprawę na Czechy i obległ Hradec. Bolesław oprócz własnej drużyny ściągnął też posiłki pomorskie. Wszystko mogło być pomyśli gdyby nie \"lekkomyślność i niedbalstwo\" samego Bolesława, który wpadł w zasadzki czeskie i ledwie z nich uszedł. Niepowodzenie na Czechach było poważne w skutkach. Wykorzystując osłabienie Krakowa, Pomorze Zachodnie usamodzielniło się a zajęty gdzie indziej Bolesław nie mógł przywrócić go do uległości.
Śmiały dwukrotnie wyprawiał się do Kijowa i zajmował go, wprowadzając na tron tamtejszy swego wuja, księcia Izysława. Bolesław podobnie jak Chrobry ani myślał o podboju i zaborze stolicy Rysi. Brał stamtąd tylko bogate łupy, \"co w owych czasach robili absolutnie wszyscy, gdzie, kiedy i jak się tylko dało\", wzmacniał swe wpływy u sąsiada, ale o zniszczeniu państwowości ruskiej nie myślał, skoro popierał najstarszego z dynastii kijowskiej, przedstawiciela tradycji, jedności tamtejszego księstwa.
Za panowania Śmiałego rozgrywała się wielka próba sił między cesarstwem a papiestwem, zakończone zwycięstwem tego ostatniego. Nie żył już Henryk II, który w roku 1046 po prostu mianował uległego sobie papieża Klemensa II, a zdetronizowanego jego poprzednika uwięził w Niemczech. Dziedzicem korony niemieckiej został sześcioletni Henryk IV, co wystarczająco ułatwiło kurii rzymskiej walką o wyzwolenie spod wszech mocy cesarskiej. Jawnej pomocy w ty dziele papiestwu udzielił Bolesław Śmiały.
Bolesław znajdował w stałym sporze z cesarstwem i Czechami, natomiast był przyjacielem Węgier. Popierał tam Belę I, potem jego synów a w szczególności Gejzę, a w roku 1077 osobiście wprowadził na tron Budzie Władysława, o którym Gall pisze, że \"od dzieciństwa chowany był w Polsce i pod względem obyczajów i życia był Polakiem\"..
Stosunki z czechami były fatalne, Bolesław odmówił płacenia im czynszu z Śląska wił przeciw nim wyprawy zbrojne w czasie, których korzystał z posiłków ruskich. Śmiały poparł zbuntowanych Sasów, zajmując w ten sposób niedwuznaczne stanowisko w wielkim sporze politycznym ówczesnej Europy. Wystąpił jako jeden z głównych sprzymierzeńców papieża, a w roku 1075 zaprosił legatów papieskich do Polski. Prawdopodobnie założyli oni biskupstwo w Płocku.
W roku 1076 Bolesław ukoronował się na króla polski. Śmiały przywrócił mocną pozycję Polski na scenie politycznej Eurotyp. Miał sprzymierzeńca w jednych znaj potężniejszych potęg zachodniej europy. Wszystko to przepaść miało przez zatarg króla z polskimi możnowładcami. Wzmocnienie siły aparatu władzy królewskiej nie spodobało się możnowładcom, którzy pod wodzom krakowskiego biskupa Stanisława uknuli spisek przeciw Śmiałemu. Bolesław uznał biskupa za zdrajcę narodowego i skazał go na śmierć przez poćwiartowanie. Wyrok został wykonany natychmiast. Ten postępek tak przeraził możnych, którzy teraz modli się skończyć tak samo jak, zdrajca biskup krakowski. Wysunęli oni do władzy uległego i słabowitego Władysława Hermana a Śmiałego wygnali. Król polski, Bolesław Śmiały schronił się na Węgrzech, gdzie w niewyjaśnionych okolicznościach wkrótce zginął.