Broń masowego rażenia

A) BROŃ JĄDROWA I JEJ RODZAJE
Broń wykorzystująca energię wydzielaną podczas łańcuchowej reakcji rozpadu izotopów uranu 233U lub 235U, plutonu 239Pu lub 241Pu (broń atomowa) albo podczas syntezy jąder izotopów wodoru (broń termojądrowa o sile wybuchu znacznie większej niż broni atomowej); broń jądrowa może być użyta jako bomby lotnicze (atomowe lub termojądrowe), pociski artyleryjskie i rakietowe, torpedy; czynniki rażenia broni jądrowej to fala uderzeniowa o wielkiej sile burzącej, promieniowanie cieplne wzniecające pożary, promieniowanie jonizujące i promieniotwórcze skażenie terenu.


1) ZJAWISKO REAKCJI ATOMOWEJ
Jest to proces fizyczny, w którym na skutek zderzenia się 2 jąder atomowych (atom) lub jądra atomowego i cząstki subjądrowej, np. neutronu, powstają inne jądra lub jądra i cząstki; np. w wyniku bombardowania jądra azotu ( 714N) cząstkami a (jądrami helu 24He) powstaje jądro tlenu ( 817O) i proton (11H); reakcja jądrowa łańcuchowa, wywołana neutronami reakcja rozszczepienia ciężkich jąder atomowych (np. uranu, plutonu), podczas której neutrony wyzwalające się w jednym akcie rozszczepienia wywołują następne akty rozszczepienia, przy czym wyzwala się bardzo duża ilość energii; zachodzi w sposób kontrolowany w reaktorach jądrowych, w sposób nie kontrolowany w bombach atomowych (bomba).

WYBUCH JĄDROWY
Gwałtowne wydzielenie ogromnej ilości energii w wyniku niekontrolowanej reakcji łańcuchowej rozszczepienia jąder pierwiastków ciężkich lub syntezy jąder pierwiastków lekkich, zachodzącej w ładunku jądrowym; skutkami wybuchu jądrowego są: fala uderzeniowa, powodująca zniszczenia obiektów, promieniowanie świetlne, wywołujące pożary i oparzenia, promieniowanie jonizujące, działające na organizmy żywe

2) ZJAWISKO REAKCJI TERMOJĄDROWEJ
Reakcja termonuklearna, synteza jądrowa, fuzja jąder, reakcja łączenia się lekkich jąder atomowych (atom) w jądro cięższe z wydzieleniem bardzo dużej ilości energii, np. łączenie się jąder deuteru 12D (deuteron) z jądrem trytu 13T w jądro helu 24He: 12D + 13T µ 24He + 10n + 17,6 MeV (n — neutron); reakcje termojądrowe są źródłem energii gwiazd; na Ziemi zachodzą w sposób nie kontrolowany podczas wybuchu bomb termojądrowych (bomba); prowadzi się prace nad przeprowadzeniem reakcji termojądrowych w sposób kontrolowany.

BOMBA LOTNICZA,
Pocisk zrzucany z samolotu, wypełniony materiałem wybuchowym, rozróżnia się bomby burzące, chemiczne, biologiczne, zapalające, jądrowe (zawierające ładunek jądrowy); bomby jądrowe dzielą się na: bomby atomowe (tego rodzaju bombę zrzucono z amerykańskich samolotów bombowych VIII 1945 na japońskie miasta Hiroszimę i Nagasaki), bomby termojądrowe (wodorowe) oraz bomby neutronowe, emitujące po wybuchu strumień neutronów.

3) CZAS I DZIAŁANIE POSZCZEGÓLNYCH CZYNNIKÓW RAŻENIA
Do podstawowych czynników rażenia zalicza się: promieniowanie cieplne, falę uderzeniową, promieniowanie przenikliwe, promieniotwórcze skażenie terenu i impuls elektromagnetyczny.
a) Promieniowanie cieplne
W czasie wybuchu jądrowego, cały ładunek jądrowy zamienia się w gazy o temperaturze około miliona stopni Celsjusza. Ogrzane do wysokiej temperatury pary i gazy tworzą świecącą sferę zwaną kulą ognistą. Czas świecenia się kuli zależy od mocy wybuchu – im moc większa, tym kula świeci dłużej i intensywniej. Promieniowanie to, stanowi aż 35% energii wybuchu jądrowego. Rozprzestrzenia się we wszystkie strony z prędkością światła – 300tys. km/s, powodując pożary lasów, zabudowań i sprzętu. Powoduje również oparzenia i oślepienia ludzi i zwierząt. Zmniejsza się wraz z odległością.
b) Fala uderzeniowa
fala spiętrzeniowa, powstająca podczas wybuchów, detonacji, opływów naddźwiękowych (samolotów, rakiet, pocisków) i in., przemieszczająca się powierzchnia, na której następuje skokowa zmiana ciśnienia, temperatury, gęstości, prędkości płynu (cieczy, gazów); fala uderzeniowa wraz z towarzyszącą jej falą rozrzedzeniową mogą wywoływać dokuczliwy hałas, podobny do grzmotu lub wystrzału, pękanie szyb w oknach, a nawet uszkodzenie ścian budynków. Jest głównym czynnikiem rażenia wybuchu jądrowego. Przypada na nią około 50% całkowitej energii wybuchu jądrowego, dlatego wpływa ona znacząco na rozmiary zniszczeń. Pośrednie działanie fali uderzeniowej na ludzi obejmuje obrażenia wtórne, wywołane przez walące się budynki, odłamki szkła, gruzu, kamienie i inne przedmioty.

c) Promieniowanie przenikliwe
Jest niewidzialne i nieodczuwalne przez zmysły. Przypada na nie 5% energii. Są to promienie gamma i strumienie neuronów. Jest ono emitowana z prędkością światła i trwa 10-15 sekund. Ma ono zmienną zdolność przenikania przez różne przedmioty, powodując zmianę ich właściwości. Wywiera szkodliwy wpływ na organizm człowieka, zwierząt i roślin.

d) Promieniotwórcze skażenie terenu
Zanieczyszczenie wody, terenu i powietrza substancjami promieniotwórczymi, wydzielającymi promieniowanie alfa, beta i gamma. Szczególnie silne występuje po wybuchu naziemnym. Unoszący się pył tworzy obłok. Teren wzdłuż przesuwania się obłoku, na który opadają promieniotwórcze cząsteczki, nazywamy śladem obłoku promieniotwórczego. Może on mieć długość i szerokość, sięgającą nawet do kilkuset kilometrów.

e) Impuls elektromagnetyczny
Wywołuje nadmierne napięcie w przewodach, kablach, obwodach odbiorników. Powoduje liczne zakłócenia pracy lub uszkadza te urządzenia.

Charakterystyka I, II i III strefy zniszczeń po naziemnym wybuchu jądrowym.
4) OBRONA PRZED POSZCZEGÓLNYMI CZYNNIKAMI RAŻENIA
Najszybszym sposobem ochrony przed skutkami wybuchu jądrowego jest położenie się twarzą do ziemi, zakrycie rękoma twarzy i otwarcie ust, jednocześnie pamiętając, że możemy wykorzystać ukształtowanie terenu (wzniesienia, doły) oraz niskie zabudowania (mury, ruiny budowli) w celu zmniejszenia niekorzystnego działania poszczególnych czynników rażenia, możemy również, gdy zostaliśmy wcześniej poinformowani o możliwości ataku nuklearnego udać się do schronu przeciwatomowego, lub piwnicy gdzie w miarę bezpiecznie możemy przeczekać moment wybuchu

5) ZASADY ZACHOWANIA SIĘ W TERENIE SKAŻONYM PROMIENIOTWÓRCZO
Jako pierwsze do działania bezpośrednio po wybuchu jądrowym przystępują służby O.C. Osoby, które ukryły się w budowlach ochronnych nie powinny wychodzić na otwartą przestrzeń, do czasu otrzymania zezwolenia po odwołaniu alarmu. W razie zniszczenia schronu powinny one zastosować posiadane środki ochrony dróg oddechowych np. chustki, szmaty, ubrania, starać się wydostać z rejonu porażenia i przejść do miejsca wskazanego przez oddziały O.C. Pokonując skażony teren powinny, jednak zachować wszelkie środki ostrożności tzn. Nie pić wody, nie spożywać pokarmu, nie palić tytoniu, nie wzniecać kurzu, nie dotykać przedmiotów.
Pomocą, jaką ludność może okazać służbom O.C. może być: informacja o rozmieszczeniu ukryć, dojściach do zawalonych budowli ochronnych, pomoc w poszukiwaniach poszkodowanych, pomoc jednostkom pożarniczym, pomoc w odgruzowywaniu budowli i dróg oraz w obsłudze urządzeń do dezaktywacji.

6) CIEKAWOSTKI I NOWOŚCI W TEJ DZIEDZINIE
· Broń termojądrowa o największej mocy, stanowiącej ekwiwalent 57 megaton trójnitrotoluenu – trotylu (w skrócie TNT) została zdetonowana przez ZSRR na terenie Nowej Ziemi w październiku 1961 roku. Fala uderzeniowa 3 razy okrążyła Ziemię, a pierwsze okrążenie trwało 36 godzin 27 minut. Niektórzy oceniają moc bomby na 62-90 megaton.
· Największą liczbę ofiar bomby, spowodowała bomba atomowa, zrzucona na Hiroszimę w Japonii przez USA 6 sierpnia 1945 roku. Zabiła na miejscu ponad 100 000 ludzi. Dalsze 55 000 zmarło w wyniku napromieniowania w ciągu roku.
· Najwyższa temperatura wytworzona przez człowieka to temperatura epicentrum wybuchu termojądrowego, która osiąga aż 300 – 400 milionów stopni.
· Pierwszą próbę z bronią jądrową przeprowadzono w USA 16 lipca 1945 roku.
W 1949 wypróbowano broń jądrową w ZSRR, w 1952 w Anglii, w 1960 we Francji, w 1964 w Chińskiej Republice Ludowej a w 1974 w Indiach. W 1963 mocarstwa atomowe USA, ZSRR i W. Brytania zawarły porozumienie zakazujące przeprowadzania wybuchu jądrowego w atmosferze ze względu na ich największą szkodliwość. W 1993 broń jądrową posiadały: Chińska Republika Ludowa, Francja, Wielka Brytania, USA, Rosja (jako prawno - międzynarodowy sukcesor ZSRR), czasowo Białoruś i Kazachstan, Ukraina a ponadto państwa, które osiągnęły próg nuklearny i są zdolne wyprodukować broń jądrową: Izrael, Indie, Korea Północna.




B) BROŃ BIOLOGICZNA
Broń wykorzystująca chorobotwórcze bakterie, toksyny i wirusy do wywoływania epidemii chorób zakaźnych; do przenoszenia broni biologicznej mogą być używane np. pociski, bomby lotnicze, pojemniki z zakażonymi owadami.

1) KTÓRE DROBNOUSTROJE MOGĄ BYĆ BRANE POD UWAGĘ W BRONI BIOLOGICZNEJ I JAKIE CHOROBY WYWOŁUJĄ
W broni biologicznej wykorzystywane są drobnoustroje chorobotwórcze, oraz toksyny wytwarzane przez bakterie. Drobnoustroje chorobotwórcze to: bakterie, wirusy, riketsje, grzybki oraz jady. Najbardziej niebezpieczne choroby wywołana przez środki biologiczne to: cholera, dur brzuszny i plamisty, kleszczowe zapalenie opon mózgowych, czerwonka bakteryjna, ospa, grypa, żółta febra, dżuma, wąglik i choroba papuzia.

2) OZNAKI ZASTOSOWANIA BRONI BIOLOGICZNEJ
Oznakami użycia tego właśnie rodzaju broni są „głuche” wybuchy bomb, krople cieczy i duże odłamki w miejscach wybuchu, pojawienie się większej ilości gryzoni, insektów, kleszczy lub organizmów wcześniej niespotykanych na danym terenie.

3) POSTĘPOWANIE W WARUNKACH EPIDEMII
W celu ochrony ludzi przed zakażeniami przeprowadza się szczepienia ochronne. Bardzo ważne jest rygorystyczne przestrzeganie zasad higieny osobistej i otoczenia. Po opuszczeniu terenu skażonego, należy przeprowadzić zabiegi sanitarne, dezynfekcję ubioru, obuwia i innych rzeczy. Wszelkie rany i zadrapania należy zabezpieczyć przed drobnoustrojami. Do czasu przeprowadzenia całkowitych zabiegów sanitarnych nie wolno jeść, pić i palić papierosów. Wodę można pić tylko po wcześniejszym trzydziestominutowym przegotowaniu. W przypadku zaobserwowania zmian chorobowych należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza. W celu uniknięcia epidemii w miejscach skażenia powinniśmy użyć maski przeciwgazowej typu wojskowego lub cywilnego. Są to indywidualne środki ochrony przed skażeniami. Istnieją jeszcze zbiorowe środki ochrony przed skażeniami. Zaliczamy do nich budowle ochronne takie jak schrony i ukrycia. Ostatecznością jest ewakuacja ludności w miejsca, gdzie broń biologiczna już nie sięga

4) CIEKAWOSTKI I NOWOŚCI W TEJ DZIEDZINIE
· Konwencja z dnia 26 marca 1975 roku, zakazuje prowadzenia badań, produkcji, gromadzenia zapasów broni biologicznej oraz nakazuje jej zniszczenie.
· Bojowe środki biologiczne mogą być rozprzestrzeniane następującymi sposobami: bomby lotnicze, pociski artyleryjskie, pakiety (worki, pudełka) zrzucane z samolotów, aerozol biologiczny i dywersję biologiczną.
· Mimo protokołu genewskiego, który zakazywał użycia broni biologicznej, została użyta po raz pierwszy przez Japończyków w wojnie z Mongolią w 1939.

C) BROŃ CHEMICZNA
Bronią chemiczną nazywamy bojowe środki trujące (BST) wraz ze środkami ich przenoszenia.

1) GRUPY BOJOWYCH ŚRODKÓW TRUJĄCYCH; JAK DZIAŁAJĄ NA ORGANIZM, JAK SIĘ PRZED NIMI BRONIĆ
Porażenie ludzi BST następuje przez wprowadzenie do organizmu przez drogi oddechowe lub skórę skażonego powietrza, spożycie skażonych produktów lub wody albo przez bezpośredni kontakt ze skażonymi przedmiotami.
Ze względu na trwałość BST dzielimy na:
Trwałe środki trujące – działanie rażące od kilku godzin do kilku dni, a nawet tygodni, bardzo powoli parują. Są to sarin, tabun, iperyt i luizyt. Nietrwałe środki trujące – od kilku do kilkudziesięciu minut. Są to: fosgen, dwufosgen, kwas pruski i chloropikryna.
Dymy trujące – wywołują łzawienie i kaszel. Zaliczamy do nich: chloroacetofenon, adamsyt i kamit.
Ze względu na działanie toksyczne i ochronę przed nimi dzielimy je na:
· Paralityczno-drgawkowe – powodują porażenia układu nerwowego (sarin, soman, tabun, V-gazy). Trucizny o zapachu owoców, bądź kamfory. Przedostają się przez skórę, drogi oddechowe i śluzówkę.
· Ogólnotrujące – ogólne zatrucie organizmu przez drogi oddechowe i śluzówkę (kwas pruski, arsenowodór). Zapach gorzkich migdałów lub czosnku.
· Parzące – porażają skórę, powodują powstawanie pęcherzy i owrzodzeń, trudno gojących się ran (iperyt, iperyt azotowy, luizyt) Mają zapach musztardy lub kwiatów.
· Duszące – działają rażąco na układ oddechowy, obrzęk płuc, prowadzący w konsekwencji do uduszenia (fosgen, dwufosgen). Bezbarwne ciecze o zapachu zgniłego siana lub gnijących jabłek.
· Drażniące i łzawiące – drażnią błony śluzowe oczu, nosa, jamy ustnej i skórę (adamsyt, chloroacetofenon). Krystaliczne substancje stałe.
· Psychochemiczne – związki o działaniu narkotycznym, powodują obezwładnienie oraz zaburzenia psychiczne i fizyczne funkcji organizmu (LSD-25, U-6056, sernyl). Są bezsmakowe i bezzapachowe. Dostają się drogą oddechową lub pokarmową.
Środki roślinobójcze – herbicydy, stymulują wzrost i dojrzewanie lub w nadmiarze całkowicie niszczą uprawy.

2) OZNAKI ZASTOSOWANIA BRONI CHEMICZNEJ
Oznaką zastosowania bojowych środków chemicznych, jest zmieniony, wyczuwalny zapach, zależny od tego, jaki środek został zastosowany. W powietrzu mogą pojawić się również obłoki przypominające dym, mgłę lub rozprzestrzeniający się gaz. Czasami bardzo trudno jest stwierdzić zastosowanie broni chemicznej, gdyż niektóre środki są całkowicie niewidoczne i niewyczuwalne. Ujawniają dopiero swoje szkodliwe działanie.

3) ZACHOWANIA SIĘ W TERENIE SKAŻONYM CHEMICZNIE
Wszelkie działania w terenie skażonym bronią chemiczną, możliwe są tylko przy użyciu środków ochrony przed skażeniami. Należy dążyć do obejścia lub wyjścia z tego terenu. Podczas działania w terenie skażonym trzeba unikać wzniecania kurzu, nie wolno siedzieć, kłaść się, przyjmować pokarmów, pić ani palić. Spożywać posiłki można tylko w specjalnie przygotowanych miejscach.

4) CIEKAWOSTKI I NOWOŚCI W TEJ DZIEDZINIE
· Broń chemiczną po raz pierwszy zastosowali Niemcy w czasie I wojny światowej w 1917 roku, pod belgijskim miastem Ypres. Wykorzystano wówczas gaz musztardowy, zwany od tej pory iperytem.
· Konwencja z dnia 26 marca 1975 roku, zakazuje prowadzenia badań, produkcji, gromadzenia zapasów broni chemicznej oraz nakazuje jej zniszczenie.
· Środki drażniące, łzawiące i psychochemiczne, należą do środków obezwładniających. Pozostałe uśmiercają!
· Najtragiczniejszy rezultat użycia broni chemicznej – dokładna liczba zabitych i rannych w wyniku użycia broni chemicznej pomiędzy styczniem 1915 r. i listopadem 1918 roku, podczas I wojny światowej, nie jest znana. Szacuję się, że 100 000 ludzi zginęło, a 900 000 było rannych. Armia rosyjska, wyposażona w niewłaściwe respiratory miała 56 000 ofiar śmiertelnych i 475 000 rannych.
· Najtragiczniejsza bitwa chemiczna – w lutym 1988 roku irackie lotnictwo używając gazu musztardowego, zbombardowało Halabjah, kurdyjskie miasteczko w północnym Iraku, chcąc w ten sposób zapobiec irańskiej okupacji. W rezultacie irańscy żołnierze wzięli uciekających Kurdów za Irakijczyków i zbombardowali ich pociskami z cyjankiem wodoru. 5 000 osób, które zginęły na miejscu i 15 000 ciężko rannych stanowili kurdyjscy cywile. Nic dziwnego, że żołnierze amerykańscy nosili specjalne przeciwchemiczne kombinezony podczas Operacji Pustynna Burza przeciw Irakowi.
· W 1993 została podpisana przez 127 państw konwencja o zakazie stosowania broni chemicznej. Pomimo tego zakazu w wielu krajach jest ona nadal produkowana oraz prowadzi się prace badawcze nad jej rozwojem.