Średniowiecze - odrodzenie (analiza porównawcza)

Średniowiecze wzięło swój początek wraz z datą upadku Cesarstwa Rzymskiego (476 r. n.e.). Po nim nastąpiło odrodzenie (albo renesans). Miejscem rozwoju kultur obu tych epok była głównie Europa, jednakże zachodziło między nimi wiele różnic.

Ludzie żyjący w średniowieczu byli bardzo religijni, starali się postępować zgodnie z przykazaniami. W odrodzeniu najważniejsze miejsce zajmował sam człowiek i jego dobro materialne, a dążenie do uzyskania władzy czy też sławy stało się celem wielu osób (epokę tą można porównywać do czasów starożytnej Grecji i Rzymu).

Podróże i ciekawość świata opanowały ludność dopiero w epoce renesansu, gdyż wcześniej nie interesowało jej to, co działo się poza granicami wsi, miast, państw. Świadczy o tym także fakt, iż w tym okresie dokonano wielu odkryć, w szczególności geograficznych, jak m.in. odkrycie Ameryki przez Kolumba.

Najczęstszym powodem średniowiecznych walk była chęć otrzymania władzy nad określonym terenem. Państwa w większości dopiero się tworzyły, dlatego każde z nich pragnęło uzyskać jak największy majątek ziemski. Zaś wojny renesansu toczono już o ziemie, które należały do innych narodów, a więc w pewien sposób kontynuowano próby poszerzania terytoriów rozpoczęte przez przodków z poprzedniej epoki. Słynne wojny XVII-wieczne (najczęściej religijne) są doskonałym dowodem na to, że ludzie żyjący między XIV a XVII w. mieli bardzo niespokojne życie, ponieważ według obliczeń historyków zaledwie ok. 27 lat upłynęło podczas nich w zupełnym pokoju.

Miecze, szable, tarcze – to tylko niektóre z wielu części zbroi średniowiecznego rycerza, ale jakże różniące go od renesansowego wojownika. Ci bowiem wyposażeni byli w broń palną (armaty, karabiny…) oraz lepiej przygotowani do bitew. Jednak problem stwarzało niezainteresowanie obywateli wstąpieniem do armii, toteż zaczęto tworzyć tzw. wojska najemne, których członkowie pobierali ze skarbu państwa pieniądze w zamian za udział w różnego rodzaju walkach.

Polityka wewnętrzna w średniowiecznych krajach nie podlegała większym zmianom. Zazwyczaj nie przekształcano ustaw ani nie wprowadzano do prawa nowych. Państwami rządzili najczęściej królowie, carowie, książęta itp. sprawując władzę absolutną. System, jakim się posługiwano w następnej epoce uległ znacznym zmianom. Nowe reformy stały się nieodłącznym elementem prac nad ulepszaniem prawa. Pomimo, iż królów (lub carów, książąt…) uznawano za najwyższych władców, mieli oni niewielkie możliwości w stosunku do rządów tworzonych w odrodzeniu, toteż można by uznać, że władza przejęta została przez poddanych. Bowiem szlachta tworząca rząd decydowała poprzez głosowanie o losach swej ojczyzny.

We wcześniejszej z tych dwóch wymienionych epok nie istniało zbyt wiele możliwości do kształcenia się. Uniwersytety były wówczas rzadkością. Uczyć się mogli jedynie ludzie zamożni, najczęściej robiąc to w celu późniejszego uzyskania zawodu wysokiego urzędnika państwowego bądź kronikarza. Całkiem kontrastującą formę przyjęła edukacja w odrodzeniu. Zaczęto zwracać uwagę na to, jak wielką wagę stanowi wykształcenie i wiedza. Warunki ku ich zdobywaniu stawały się coraz lepsze – budowano nowe szkoły i uniwersytety. Szansę poprawienia stanu swego umysłu miał już prawie każdy. Przykładem jest tu np. rozkwit literatury w Polsce, zapoczątkowany przez Mikołaja Reja.

Można powiedzieć, że moda w średniowieczu jeszcze nie istniała – każdy ubierał się tak, aby było mu jak najwygodniej. W późniejszej epoce ludzie zaczęli się bardziej interesować tym, co na siebie wkładają oraz dokonywać zmian w swym wyglądzie. W modzie były np. peruki noszone najczęściej przez wysokich władców.

Architektoniczne style: romański i gotycki kojarzą się ze średniowieczem. Kościoły, kolegiaty, klasztory itp. były najczęstszymi budowlami wznoszonymi na ich wzór. Romańskie kamienne budynki miały półokrągłe okienka przepuszczające niewiele światła. Gotyckie charakteryzuje strzelistość oraz zakończone ostrym łukiem, wypełnione witrażami okna, a główny materiał na ich wykonanie to cegła. Na niektórych kościołach widnieją do dziś figury przedstawiające często sceny z życia świętych, ludzkie cnoty itp. (najważniejsze sceny z życia św. Wojciecha pokazano na drzwiach katedry w Gnieźnie). Natomiast renesans to epoka, w której powstało wiele budowli w stylu nazwanym podobnie – renesansowym. W późniejszym czasie rozwinęło się budownictwo w stylu barokowym, odznaczającym się ogromnymi kopułami, a w kościołach pojawiły się organy.

Dzieła malarskie i rzeźbiarskie wykonane przez średniowiecznych artystów wyglądają jak rysunki małego dziecka. Są niekształtne, a postaci ludzkie pozbawione elementów przypominających ich realny wygląd. Zaś sztuka odrodzenia precyzyjnie i dokładnie przedstawia zarówno osobę człowieka, jak i krajobrazy, przedmioty, martwą naturę itd. Podobnie jak starożytni, artyści tej epoki pokazywali w swych pracach wiele odkrytego ciała.

W czasach związanych ściśle z religią powstało najwięcej pieśni maryjnych i ku czci Jezusa, które cechują się prostym, jednogłosowym wykonaniem oraz rzadkim występowaniem instrumentów. Renesansowe utwory muzyczne odznaczają się wesołymi dźwiękami, często przeznaczone są do tańca. Ich wielogłosowemu wykonaniu wtórują brzmienia licznych instrumentów.

Kultura średniowiecza i odrodzenia rozwijała się głównie na terenach Europy. Mimo tego zachodziły między nimi ogromne zmiany, a niektóre z nich odczuwamy do dnia dzisiejszego.