Rak płuc - przyczyny i rokowania

RAK PŁUC - PRZYCZYNY I ROKOWANIA

Nowotwór nie jest jedna pojedynczą chorobą, ale nazwą używaną do określenia kilkuset chorób o tej samej charakterystyce ogólnej. Wiele jest przyczyn ich powstawania i sposobów leczenia. Wspólną cechą charakterystyczną nowotworów jest występowanie niekontrolowanego dzielenia się i rozprzestrzeniania nieprawidłowych typów komórek. Namnażanie się komórek jest prawidłowym i zasadniczym procesem zachodzącym w ustroju; w większości tkanek i narządów zachodzi stała wymiana komórkowa, podczas, której komórki stare i zużyte umierają i zastępowane są nowymi. Natomiast w przypadku nowotworów, z powodów nie w pełni zrozumiałych, komórka ulega transformacji i traci kontrolę, właściwą komórką normalnym, nad jej własnym funkcjonowaniem i namnażaniem się. Taki "renegat" – komórka rakowa-powoduje, że normalny nadzór nad wymiana komórkową przebiega na opak: namnażanie się komórek nie jest dłużej równoważone przez ich utratę z porównywalną szybkością. Zmienione nowotworowo komórki akumulują się i nie mogą sprawować funkcji komórki prawidłowej, z której wywodzą się.
Podobnie jak w raku innych narządów odróżnia się dwie postacie raka płuca. Może on być pierwotny, rozwijający się w tkance płucnej i w oskrzelach, lub wtórny, gdy zmiana pierwotna powstała w innym narządzie, a następnie doszło do przerzutów do płuc. Istnieją dwa główne typy pierwotnego raka płuc. Jeden to gruczolakorak, który rozwija się w oskrzelu, Rośnie on na ogół powoli i jest mało złośliwy. Drugi typ to rak oskrzelowo pochodny lud "rak palaczy", bardzo złośliwy, obserwowany coraz częściej. Jego główna przyczyną jest palenie tytoniu. Inne czynniki przyczynowe to zanieczyszczenie powietrza, zwłaszcza przez dym węglowy. Niektóre rodzaje pracy, jak praca przy azbeście i wydobywaniu niektórych rud, stanowią czynnik zwiększonego ryzyka zachorowania na raka.

Objawy zależne od guza pierwotnego, oraz od miejsca szerzenia się nowotworu charakteryzują się:

 kaszlem a szczególnie zmiana jego charakteru u osób palących,
 krwiopluciem,
 bólem w klatce piersiowej,
 nawrotami lub przedłużającymi się stanami zapalnymi miąższu płucnego,
 chrypką,
 dysfagią,
 bólami barku (guz Pancoast'a).

Objawy ogólne:

 osłabienie,
 ubytek wagi ciała,
 podwyższona ciepłota ciała,
 bóle stawowe,
 nawracające zakrzepowe zapalenie żył.

W badaniach podmiotowych szczególnie istotne są objawy:

 związane ze zwężeniem lub obturacją oskrzela (świsty, osłabienie szmeru pęcherzykowego),
 powiększenie węzłów chłonnych, szczególnie nadobojczykowych,
 płyn w jamie opłucnowej,
 objawy zespołu żyły głównej górnej (obrzęk szyi, poszerzenie żył szyjnych i ściany klatki piersiowej),
 powiększenie wątroby,
 zaburzenia ze strony ośrodkowego układu nerwowego.

W diagnostyce radiologicznej należy zwrócić szczególną uwagę na:
 cienie okrągłe w miąższu płucnym,
 zmiany zarysu wnęki,
 zmiany powietrzności płuc o charakterze rozedmowym jak i niedodmy,
 zmiany naciekowe.

Ryzyko zachorowania zwiększają:

 Palenie papierosów ;
 Narażenie zawodowe (kontakt z azbestem, związkami arsenu, chromu, niklu, rudami uranu i kobaltu, praca przy asfaltowaniu dróg i w rafineriach ropy naftowej);
 Przewlekłe spastyczne zapalenie oskrzeli.


Badania profilaktyczne:

 Co najmniej raz na 2 lata prześwietlenie klatki piersiowej;
 Palacze powinni wykonywać prześwietlenie klatki piersiowej każdorazowo przy stwierdzeniu zapalenia płuc.

Rak płuc jest jednym z najczęściej występujących nowotworów na świecie. W Polsce, gdzie wciąż wiele osób regularnie pali papierosy, to jedna z głównych przyczyn śmierci mężczyzn z powodu nowotworu.
Ryzyko wystąpienia tej choroby jest związane przede wszystkim z paleniem tytoniu. Już jedna paczka papierosów dziennie zwiększa prawdopodobieństwo zachorowania na ten typ nowotworu 20-krotnie.
Mówimy o raku płuc, a właściwie nazwa ta obejmuje szereg chorób, bowiem w płucach może rozwijać się około 20 typów nowotworów. Należą do nich między innymi: rak płaskonabłonkowy (rozwija się w oskrzelach, u mężczyzn i u palaczy tytoniu; dość dobrze się leczy, ponieważ rozprzestrzenia się wolno), raki drobnokomórkowe (agresywne, często występujące, dają bardzo szybko przerzuty, nawet zanim pojawią się pierwsze objawy, co jest bardzo niebezpieczne; przerzuty do wątroby, kości, mózgu) i raki wielkokomórkowe (wywodzą się z obwodowych części płuc, nie tak częste jak drobnokomórkowe).
W przypadku osób palących niebezpieczeństwo zachorowania zależy od tego, w jakim wieku zaczęło się palić, jak długo się pali, ile papierosów dziennie, jak głęboko się zaciąga.

W celu postawienia, a potem potwierdzenia diagnozy wystąpienia nowotworu płuc lekarz przeprowadza osłuchanie i opukanie klatki piersiowej i badanie węzłów chłonnych w okolicy szyi. Następnie wykonuje się badanie rentgenowskie płuc, cytologiczne badanie plwociny (badanie komórek pod mikroskopem) oraz badanie mikroskopowe pobranej tkanki płucnej (uzyskanej np. dzięki bronchoskopii lub punkcji cienkoigłowej). Ewentualność przerzutów diagnozuje się za pomocą tomografii komputerowej, rezonansu magnetycznego, mediastinoskopii (wziernikowania śródpiersia w znieczuleniu ogólnym) lub scyntygrafii kości.
Obrane metody leczenia zależą od typu nowotworu, jego umiejscowienia, zaawansowania oraz ogólnego stanu zdrowia pacjenta. Jedną z nich jest leczenie operacyjne. Po usunięcie nowotworu powrót do zdrowia następuje po kilku miesiącach.
Inną metodą jest radioterapia. Stosuje się ją do zmniejszania nowotworu przed operacją, zaś po zabiegu operacyjnym do zniszczenia pozostałych komórek nowotworu. W zaawansowanym stadium choroby radioterapia służy do łagodzenia jej skutków. Można zalecić radioterapię zewnętrzną, "normalną", lub wewnętrzną (brachyterapię), wówczas mały pojemnik z radioaktywnym materiałem umieszcza się blisko nowotworu.
Chemioterapia polega na podawaniu leków (tabletek), których zadaniem jest zniszczenie pozostałych po operacji komórek rakowych. Jest również zalecana w sytuacji, gdy nie można już pomóc operacyjnie.
Przy terapii fotodynamicznej do krwi chorego wstrzykuje się substancję, która "rozpoznaje" komórki nowotworowe i koncentruje się w nich. Dzięki temu można zniszczyć je promieniami lasera. Ten rodzaj terapii stosowany jest przy niewielkich zmianach lub w celu łagodzenia skutków nowotworów rozległych.
Immunoterapia to sposób leczenia polegający na zmianie naturalnego układu immunologicznego organizmu, by wzmóc jego walkę z nowotworem.
Ostatnio wiele nadziei budzi terapia genowa. Do guza wstrzykuje się obcy materiał genetyczny, który ma za zadanie zahamować rozwój nowotworu i jego rozprzestrzenianie.
Rak płuca (RP) jest obecnie jednym z najczęściej występujących nowotworów złośliwych, a skala zachorowań pozwala uznać RP za ważny problem społeczny.
W ciągu ostatnich 60 lat stwierdzono 30-krotny wzrost zachorowań na RP. W okresie jednego pokolenia obecnie praktykujących lekarzy nastąpił gwałtowny przyrost liczby chorych. Rocznie na świecie na około 6 000 000 zachorowań na nowotwory złośliwe, 100 000 przypadków przypada na RP.
Do krajów o najwyższym wskaźniku zachorowań należą Wielka Brytania, Finlandia i Holandia.
W Polsce tempo wzrostu zachorowań na RP należało w latach 70 i 80 do najwyższych na świecie.
W ostatnich latach w Stanach Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii zaobserwowano zahamowanie wzrostu wskaźników zachorowań na RP, szczególnie w populacji mężczyzn białej rasy. Obserwację tę można wiązać z szeroko zakrojoną i często skuteczną akcją przeciwnikotynową. Pośrednim dowodem takiej hipotezy jest stały wzrost ww. wskaźnika wśród ludzi innych ras, wśród których nałóg palenia jest wciąż powszechny. Podobnie jak w niektórych krajach zachodnich również w Polsce od połowy lat 90-tych obserwuje się zahamowanie tempa wzrostu zachorowań na RP, zwłaszcza wśród mężczyzn. Nie zmienia to ponurej statystyki, która wykazuje, że w roku 1996, z którego pochodzą ostatnie publikowane dane zanotowano 20 686 nowych zachorowań, co sprawia że wskaźnik zachorowań utrzymuje się na wyższym poziomie niż średnia światowa i wynosi dla mężczyzn 77,9 i dla kobiet 13,2 na 100 000 mieszkańców. Na liście zgonów na nowotwory złośliwe w Polsce RP znajduje się na pierwszym miejscu u mężczyzn a u kobiet na drugim. W ostatnich latach obserwujemy istotny wzrost zachorowań na RP wśród kobiet. Przyrost zachorowań u kobiet jest tak wyraźny, że jeśli utrzymają się takie tendencje to już około 2010 roku RP będzie częstszy u kobiet niż u mężczyzn. Obserwujemy także zmianę proporcji w częstości występowania poszczególnych typów RP. Częściej niż w latach poprzednich dochodzi do rozwoju raka gruczołowego i tzw. "drobnokomórkowego" RP.