Choroby neurologiczne - powody powstawania i przykładowe choroby.

Ze względu na szczególną rolę tego układu, mogą mieć i nierzadko mają wyjątkowo dramatyczny przebieg, zwłaszcza przy ostro przebiegających schorzeniach mózgowia dotykających ośrodków kontrolujących podstawowe funkcje życiowe organizmu.
Dotyczy to przede wszystkim ostro przebiegających schorzeń mózgowia (udarów, zapaleń mózgu i urazów, zatruć egzogennych i endogennych), szczególnie zaś dotykających ośrodków kontrolujących podstawowe funkcje życiowe organizmu (krążenie i oddech), zlokalizowanych w pniu mózgu
Choroby układu nerwowego mogą się rozwijać jako schorzenia pierwotne lub zajmować układ nerwowy wtórnie jako powikłanie innego schorzenia, którego pierwotne ognisko mieści się poza tym układem. Układ nerwowy - obok innych - może być też wciągany przez chorobę ogólnoustrojową, tj. taką, w której zajmowane są różne narządy i układy, w tym układ nerwowy (np. przez miażdżycę). Chorobą metaboliczną, która niejednokrotnie i w bardzo różny sposób obejmuje układ nerwowy, jest cukrzyca. Niedocukrzenie spowodowane nadmierną dawką insuliny może się dramatycznie odbić na funkcjonowaniu mózgu, np. wywołać głęboką śpiączkę; przeciwnie - w przebiegu niedostatecznie leczonej cukrzycy typu 1 może dojść do ciężkiej śpiączki hiperglikemicznej z kwasicą.
Choroby układu nerwowego mogą dotyczyć jego części ośrodkowej (urazy, guzy, udary, padaczka, zespoły otępienne, neuroinfekcje, wady rozwojowe) lub obwodowej (uszkodzenia, zapalenia nerwów, zespoły korzeniowe, polineuropatie). Są też takie schorzenia neurologiczne, w których dochodzi jednocześnie do uszkodzeń części ośrodkowej i do zmian "na obwodzie". Tak się dzieje w chorobach demielinizacyjnych, np. w stwardnieniu rozsianym. Są wreszcie schorzenia, które wybiórczo dotyczą rdzenia kręgowego.
Do schorzeń neurologicznych zaliczają się także rozmaite choroby mięśni (np. miastenia czy dystrofie mięśniowe), w których występują zaburzenia w zakresie transmisji nerwowo-mięśniowej.
Choroby psychiczne nie są zaliczane do schorzeń neurologicznych, choć ich pierwotne siedlisko znajduje się w korze mózgu. Są jednak liczne przypadłości traktowane jako "neurologiczne", w których na pierwszy plan czasem mogą się wybić zaburzenia psychiczne. Chorobami "z pogranicza" są przede wszystkim rozmaite zespoły otępienne, zwłaszcza zaś choroba Alzheimera, oraz rozmaite encefalopatie: metaboliczne, pourazowe czy niedokrwienne. Zdarza się, że w klasycznej chorobie neurologicznej, jaką jest padaczka, mogą, zwłaszcza w późnym jej okresie, występować objawy psychiczne wynikające z licznych mikrouszkodzeń ośrodkowego układu nerwowego.
Przyczyny powstawania
Przyczyny (etiologia) chorób neurologicznych są bardzo zróżnicowane. Mogą to być wady rozwojowe (genetycznie uwarunkowane czy następstwa patologicznej ciąży lub zaburzeń okołoporodowych), od najcięższych - częściowego bezmózgowia czy małogłowia z niedorozwojem mózgu - po różnego stopnia upośledzenia umysłowe. Przedłużający się, a zwłaszcza powikłany poród może być przyczyną porażenia mózgowego dziecięcego, w którym dochodzi do rozlanych spastycznych (skurczowych) niedowładów oraz rozmaitych objawów móżdżkowych. Charakterystyczna dla tego schorzenia jest nieobecność cech upośledzenia umysłowego.Zaburzenia rozwojowe mogą spowodować wystąpienie tzw. fakomatoz, które cechują się obecnością znamion na skórze (grec. Phakos- znamię) i zmian narządowych. Układ nerwowy jest często atakowany przez drobnoustroje powodujące tzw. neuroinfekcje. Wśród nich najczęściej zdarzają się zapalenia opon rdzeniowo-mózgowych, ostro przebiegające bakteryjne schorzenia, poddające się antybiotykoterapii.
Układ nerwowy starzeje się. W wyniku tego nieuchronnego procesu dochodzi do wystąpienia zespołów otępiennych, do których zalicza się chorobę Alzheimera oraz otępienie starcze. Najczęstszą jednak przyczyną postępującego otępienia są ciągle jeszcze choroby naczyń, przede wszystkim miażdżyca i źle leczone nadciśnienie tętnicze.
Diagnostyka chorób układu nerwowego
Diagnostyka chorób układu nerwowego oparta jest na wywiadach i bardzo szczegółowym badaniu przedmiotowym, które na ogół wystarczają do postawienia prawidłowego rozpoznania.
Diagnostyka laboratoryjna tych chorób jest zbliżona do diagnostyki schorzeń innych układów. Oprócz badań krwi i moczu dodatkowo bada się też płyn rdzeniowo-mózgowy, pobierany za pomocą nakłucia lędźwiowego. Płyn poddawany jest analizie morfologicznej, biochemicznej, wykonuje się jego posiewy oraz badania cytologiczne i immunologiczne.
Ważną rolę w diagnostyce neurologicznej mają badania encefalograficzne, szczególnie przydatne w padaczce, oraz elektromiograficzne - w patologiach neurotransmisji w mięśniach.
Do diagnostyki naczyniowej służy przede wszystkim ultrasonografia dopplerowska.
Guzy ośrodkowego układu nerwowego wykrywane są dzięki tomografii komputerowej lub/i jądrowemu rezonansowi magnetycznemu. Tomografia komputerowa jest bardzo przydatna w wykrywaniu udarów mózgu, krwotoków podpajęczynówkowych i wewnątrzmózgowych. Metody obrazujące są też wykorzystywane do rozpoznania choroby Alzheimera oraz stwardnienia rozsianego. Dzięki wprowadzonym metodom obrazowania zwykłe zdjęcia rentgenowskie tracą na wartości w diagnostyce neurologicznej.
Leczenie chorób neurologicznychLeczenie chorób neurologicznych także jest bardzo różnorodne, choć często - objawowe. Skuteczne leczenie przyczynowe dotyczy zakażeń bakteryjnych i niektórych wirusowych (zakażenia herpetyczne i HIV). Wprowadzenie nowych leków przeciwpadaczkowych spowodowało znaczny postęp w zmniejszeniu częstości napadów u osób dotkniętych tą chorobą. Zastosowanie beta-interferonu do leczenia stwardnienia rozsianego spowodowało dalszy postęp w opanowywaniu tego ciężkiego schorzenia.
Guzy mózgu leczy się chirurgicznie i za pomocą radioterapii. Nie ma postępu w leczeniu udarów mózgu. Jak dotychczas jest objawowe. Próba ograniczenia obszaru zniszczenia tkanki mózgowej za pomocą leków trombolitycznych, rozpuszczających skrzeplinę zatykającą tętnicę mózgową, jest obarczone dużym ryzykiem krwotoków.
Duże nadzieje wiąże się ze stosowaniem terapii genetycznych w chorobach zanikowych mięśni. Jest to jednak przyszłość, a nie teraźniejszość terapii tych śmiertelnych schorzeń. Nie ma leczenia przyczynowego chorób prionowych. Wszczepienie do obszarów uszkodzonych komórek zarodkowych wielopotencjalnych może przynieść znaczącą poprawę w leczeniu chorób zwyrodnieniowych, szczególnie choroby Parkinsona. Także wprowadzenie do terapii odpowiednich czynników wzrostowych może spowodować przełom w regeneracji trwale uszkodzonych nerwów i dróg nerwowych.
Bardzo ważnym składnikiem terapii wielu schorzeń neurologicznych jest leczenie bodźcowe i rehabilitacja bierna i czynna.
Choroby:
Stwardnienie rozsiane - choroba, u której podłoża leży demielinizacja włókien nerwowych w obrębie mózgu i rdzenia kręgowego (powstawanie tzw. blaszek - plaque). Choroba pojawia się najczęściej między 2 a 3 dekadą życia. Choroba przebiega rzutami, pomiędzy którymi następuje remisja (z całkowitym lub prawie całkowitym ustąpieniem objawów). Czas trwania remisji jest uwarunkowany osobniczo. Każdy następny rzut choroby wiąże się z narastaniem objawów neurologicznych. Choroba może mieć postać rzutową - kolejno rzuty i remisje,albo pierwotnie postępującą - od początku przebiega bez rzutów,albo wtórnie postępującą - po okresie rzutów i remisji przybiera postać postępującą.
Objawy:
• oczopląs
• drżenie zamiarowe
• mowa skandowana - te trzy objawy stanowią tzw. triadę Charcota
• pozagałkowe zapalenie nerwu wzrokowego, zanik nerwu, skroniowe zblednięcie tarczy nerwu wzrokowego
• porażenie nerwów okoruchowych, często o charakterze tzw. porażenia międzyjądrowego
• brak odruchów brzusznych
• kurczowy niedowład kończyn dolnych - objaw rokujący niekorzystnie
• zaburzenie czynności zwieraczy (nietrzymanie lub zatrzymanie moczu)
Inne objawy zależne są od umiejscowienia ognisk demielinizacyjnych - niedowład połowiczy, objawy opuszkowe, padaczka, impotencja, nerwoból nerwu trójdzielnego, układowe zawroty głowy.
Zespół Korsakowa - neuropsychiatryczne zaburzenie na podłożu organicznym. Bardzo często występujące u alkoholików, pojawia się także w następstwie urazów, powikłań kiły, zatrucia tlenkiem węgla. Niektórzy z badaczy zespół ten wiążą także z brakiem witamin z grupy B. Zespół ten występuje także w przypadkach dwustronnego uszkodzenia środkowych części płatów skroniowych, górnej części pnia mózgu, ciał suteczkowatych, hipokampa i niektórych jąder wzgórza.
Objawy:
• otępienia,
• zaburzenia pamięci bieżącej (przy zachowaniu wspomnień sprzed choroby)
• luki pamięciowe wypełniane konfabulacjami zwykle o treści wielkościowej.
Zespół Westa występuje u niemowląt i małych dzieci.
Objawy:
• napadamy, których objawem osiowym jest skłon ku przodowi
Rozwój psychoruchowy dzieci zostaje zahamowany. Napady zgięciowe występują ok. 4 roku życia, ale przeważnie dołączają się inne napady.

Migrena – powtarzający się, pulsujący ból głowy, pojawiający się przeważnie w okresie dojrzewania, częściej u kobiet. Wg najbardziej rozpowszechnionej teorii za fazę aury odpowiada skurcz naczyń mózgowych, który w dalszym etapie przechodzi w nadmierne ich rozszerzenie ze zwiększoną przepuszczalnością ścian, doprowadzając do napadu bólowego. Jest to dolegliwość dziedziczna.

Objawy:
• ból głowy (różne nasilenie, czasem trwania i częstotliwością występowania)
• Bóle nasilają się pod wpływem emocji lub wysiłku fizycznego.
• Światłowstręt
• nadmierna wrażliwość na dźwięki i zapachy
• występują też nudności i wymioty.
• ubytków w polu widzenia, pojawienia się mroczków, niedowładu.
Rodzaje migreny
• Oczna (klasyczna)
• Okoporaźna
• Porażenna.
Klasterowy ból głowy
Objawy:
• rzuty (klastery) szczególnie silnych jednostronnych bólów głowy,
• tożstronnymi objawami autonomicznymi

Udar mózgu to nagłe wystąpienie mniej lub bardziej nasilonych objawów uszkodzenia mózgu w wyniku zaburzeń krążenia mózgowego.
Udar mózgu możemy podzielić na:
• udar krwotoczny (zwany potocznie wylewem krwi do mózgu)
• udar niedokrwienny (zawał mózgu)
Udar krwotoczny
Polega na nagłym wylewie krwi z pękniętego naczynia, który niszczy utkanie mózgu. Najczestszą przyczyną jest nadciśnienie krwionośne. Stanowi ok. 15-20% wszystkich udarów.
Objawy
• nagły, bardzo silny ból głowy
• utrata przytomności
• niedowład lub paraliż po stronie przeciwnej do uszkodzonej pólkuli mózgu
• osłabienie lub zniesienie czucia po jednej stronie ciała,
• zaburzenia mowy
• zaburzenia widzenia
Udar niedokrwienny
Spowodowany gwałtownym zatrzymaniem dopływu krwi do mózgu jako wynik zwężenia lub całkowitego zamknięcia światła naczyń tętniczych. Stanowi 85-90% wszystkich udarów.
Objawy
• wkrótce po wstawaniu z łóżka, czasem chory budzi się z niedowładem lub paraliżem
• przytomność zachowana
• osłabienie lub zniesienie czucia po stronie ciała zgodnej z miejscem zawału
• brak odczuwania bólu
• w przypadku zakrzepu - brak drgawek
• w przypadku zatoru - nagłe drgawki
Schizofrenia to nazwa choroby uznawanej za najgłębsze zaburzenie psychiczne. Znajduje się w grupie psychoz endogennych. Słowo "schizofrenia" dosłownie oznacza "rozszczepienie umysłu", ale nie w sensie posiadania więcej niż jednej osobowości, jest to rozszczepienie pomiędzy myśleniem i czuciem. Pierwsze objawy ujawniają się zwykle w okresie dojrzewania, a więc wtedy gdy dopiero kształtuje się struktura osobowości. Najpóźniej ujawnia się postać paranoidalna. Najczęściej występuje między 15/16 a 30 rokiem życia. Można sądzić, że dziedziczona jest predyspozycja do schizofrenii, która daje efekt w postaci choroby dopiero w połączeniu ze środowiskowymi czynnikami ryzyka.
Początek choroby nagły
W tym przypadku uderza nagła zmiana w sposobie zachowywania się. Może być to atak szału – silne podniecenie z dominującym uczuciem lęku, ostry stan zmącenia, osłupienie, dziwaczność, rozkojarzenie, omamy, ucieczka, próby samobójstwa czy samookaleczania najczęściej zadawane ostrymi narzędziami tj. żyletki etc.
Początek choroby powolny
W tym przypadku fasada jest zachowana, chory pozornie się nie zmienił, zachowuje formy towarzyskie, pracuje. Zmianę raczej się wyczuwa niż zauważa. Chory czuje jak by był z innego świata. Zmiany mogą być bardzo nieznaczne jak częstsze wybuchy śmiechu, szukanie samotnosci, zaniedbywania podstawowych czynności jak higiena, nadmierna pobożność, porzucenie dawnych zainteresowań itd. Zmiana bywa czasem tak dyskretna, iż epizod schizofreniczny mija niepostrzeżony i dopiero nawrót choroby w zaostrzonej formie po kilku miesiącach czy nawet latach przypomina otoczeniu, że chory kiedyś zachowywał się dziwnie.
Początek choroby nerwicowyIstnieją "pseudonerwicowe" formy schizofrenii, w których na pierwszy plan wysuwają się objawy hipochondryczne, neurasteniczne, anankastyczne czy histeryczne. W takim wypadku ciężko odróżnić schizofrenię od nerwicy. Jedynym objawem różniącym te choroby moze być poczucie inności i obcości.
Paragnomen: Zdarza się, że wybuch choroby jest na kilka tygodni lub miesięcy poprzedzony krótkim epizodem niezwykłego zachowania się, niezgodnego z charakterem i dotychczasową linią życiową chorego. Może być to czyn niespodziewany, pozbawiony motywu.
• pozytywnych (inaczej "wytwórczych"), czyli dodatkowych w stosunku do normalnego funkcjonowania):
o halucynacji
o urojeń
o dziwacznych zachowań
o trudności w komunikacji
• negatywnych (zmniejszających zdolności normalnego zachowania):
o ubóstwa mowy
o anhedonii – niezdolność do spontanicznego przeżywania pozytywnych uczuć (np. radości, zadowolenia i optymizmu w ogóle)
o apatii
o nieuwagi
o otępienia
o zahamowania ekspresji twarzy
o trudności prowadzenia aktywności społecznej (rodzinnej, małżeńskiej, zawodowej, czynności samoobsługowych).
Rodzaje schizofrenii
•
o rezydualna
o paranoidalna
o zdezorganizowana, daw. hebefreniczna
o katatoniczna
• schizofrenia niezróżnicowana
Rodzaje schizofrenii wg.T.Crow
Przedstawił on ciekawą koncepcję typologiczną schizofrenii, uważaną za jedną z ważniejszych i potwierdzoną przez innych badaczy:
SCHIZOFRENIA TYPU I: przeważają w niej objawy wytwórcze tzw. pozytywne (urojenia, omamy, zaburzenia w tresci myslenia np. myslenie magiczne) w ośrodkowym układzie nerwowym nie obserwuje się zmian anatomicznych – prawdopodobnie podłozem tych objawów jest nieprawidłowe przekaźnictwo synaptyczne neuronów.
SCHIZOFRENIA TYPU II: przeważają w niej objawy negatywne (np. zaburzenia ruchowe, agolia – niezdolność mówienia itp.) obserwuje sie zmniany w ośrodkowym ukladzie nerwowym np. poszerzenie komór bocznych mózgu.
Jeżeli chodzi o rokowania to zdecydowanie są lepsze w przypadku schizofrenii typu I – pacjenci reagują dobrze na leczenie farmakologiczne itd. W przypadku typu II wystepuja znaczne usposledzenia w funkcjonowaniu jednostki i są gorsze prognozy lecznicze