Transport czynny (aktywny)

Punktem wyjścia do studiów nad transportem czynnym stał się fakt poznania gradientu stężenia jonów sodowych w poprzek błony, tzn. duże stężenie w przestrzeni zewnątrzkomórkowej, a małe stężenie w komórce. Ta asymetria utrzymuje się wbrew działaniu sił elektrycznych i wynika z tego, iż musi istnieć pewien mechanizm stałego wyrzutu jonów sodowych z komórki, wbrew gradientowi stężeń i dążności do napływu jonów sodowych do wnętrza komórki.
Mechanizm ten został nazwany "pompą sodowo-potasową". Mechanizm pompy sodowo-potasowej jest procesem aktywnym, przebiegającym z użyciem energii metabolicznej organizmu.

Cechy, które charakteryzują ten mechanizm:
1. obecność jonów magnezowych dla prawidłowego działania pompy;
2. hamujące działanie jonów wapniowych;
3. proproporcjonalność aktywności pompy do wewnątrzkomórkowego stężenia jonów sodowych i zewnątrzkomórkowego stężenia jonów potasowych;
4. asymetria polegająca na preferencji usuwania jonów sodowych z komórki w stosunku do pobierania jonów potasowych z obszaru zewnątrzkomórkowego;
5. wymóg istnienia ATP jako źródło energii;
6. zaburzenie lub całkowite zahamowanie działalności pompy przez:
a) niedotlenienie spowodowane brakiem tlenu lub działaniem inhibitorów oddychania tkankowego;
b) działanie wybiorczych inhibitorów pompy jonowej (glikozydy nasercowe);
c) spadek temperatury;