Cytoplazma

Cytoplazma
I - część protoplazmy komórki eukariotycznej pozostająca poza jądrem komórkowym
I. - cała protoplazma komórki prokariotycznej (czyli nie posiadającej jądra komórkowego)

Dzieli się ją na cytoplazmę podstawową oraz retikulum endoplazmatyczne.

Cytoplazma + jądro komórkowe = protoplazma

Cytoplazma podstawowa - główna część protoplastu. W niej znajdują się pozostałe plazmatyczne składniki komórki i zachodzi większość procesów metabolicznych.

Cytoplazma jest półpłynną, żelowato-galaretowatą masą o jednolitej strukturze, wykazującą różnice konsystencji: od ciekłej do galaretowatej i odznacza się łatwością przechodzenia od stanu stałego (żelu) w ciało stałe (żelatynę) i odwrotnie.

Cytoplazmę przenikają układy błonowe, najbardziej zewnętrznym jest plazmalemma. Tworzy ona organiczną strukturę cytoplazmy, reguluje wymianę między komórkami a jej otoczeniem i warunkuje jej zdolność przystosowawczą do zmian środowiska.

W niektórych typach cytoplazmy (np. u pierwotniaków) można zaobserwować wyraźnie rozróżnienie na dwa obszary - przylegającą do błony komórkowej ektoplazmę "bardziej wewnętrzną" endoplazmę.

Skład cytoplazmy
Cytoplazma podstawowa jest substancją koloidalną, w jej skład wchodzą:
- związki organiczne (białko, tłuszczowce, węglowodany)
- związki nieorganiczne (wapń, magnez, potas, cynk, fosfor, bor, miedź, mangan)

Faza rozpraszająca: woda
organelle, np. mitochondria, chloroplast, lizosomy, peroksysomy, wakuole, cytoszkielet (retikulum endoplazmatyczne, Aparat Golgiego)

Cytoszkielet
Zasadniczym elementem strukturalnym cytoplazmy podstawowej są białka mające postać globularną lub fibrylarną np. mikrofilamenty i mikrotubule.

Mikrotubule
Mikrotubule - zbudowane z tubuliny rurki. Biorąc pod uwagę lokalizację mikrotubul w komórce oraz pełnione przez nie funkcje, wyróżniamy:
- mikrotubule cytoplazmatyczne stanowiące elementy cytoszkieletu i sterujące ruchami organelli komórkowych
- mikrotubule kinetochorowe odgrywające ważną rolę w czasie ruchu chromosomów i ogólnie przy podziale komórki