Konspekt lekcji: "Dom zawsze ustępować powinien krajowi" - Julian Ursyn Niemcewicz "Powrót posła"

Konspekt lekcji do realizacji w klasie Ih Liceum Ogólnokształcącego im. Cypriana Kamila Norwida w Częstochowie.

I. HASŁO PROGRAMOWE: „Powrót posła” jako komedia polityczna

II. CELE LEKCJI:
Uczeń:
- Zna biografie Juliana Ursyna Niemcewicza
- Wytłumaczyć pojęcie komedii.
- Wie jakie są cechy komedii.
- Wyjaśnić genezę komedii „Powrót posła”
- Potrafi utworzyć definicje słowa „konstytucja”
- Omówić bohaterów komedii
- Ocenić i czyny i postępowanie.
- Wymienić kto należał do poszczególnych obozów.

III. ŚRODKI DYDAKTYCZNE:
- konstytucja
- obrazy
- ustawa o języku
- kartka z osiągnięciami Konstytucji
- kartki z biografią

IV. METODY PRACY:
- podająca
- poszukująca
- heureza

V. BIBLIOGRAFIA:
a) metodyczna
- Kazimierska. D, Wasilewska. B, Przewodnik po tematach maturalnych, język polski,Delta, Warszawa
- Ziętkiwicz. E, Ran.K, Jak aktywizować uczniów, Oficyna Wydawnicza, Poznań 2000r.
- Szyszykowski. W, Libera. Z, Metodyka nauczania języka polskiego w szkole średniej, Warszawa, 1968.
- Guzik. B, Zajęcia fakultatywne w kształceniu polonistycznym, Kraków, 1978.

b) merytoryczno – przedmiotowa:
- Balbus. S, Maciąg. M, Lektury Obowiązkowe , Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, Wrocław 1976r.
- Konstytucja, Volumen, Katowice 1995.

IV. ORGANIZACJA CZYNNOŚCI DYDAKTYCZNYCH:
1. Sprawdzenie obecności.
2. Zapisanie tematu lekcji na tablicy.

DOSTRZEŻENIE I SFORMUŁOWANIE PROBLEMU:
- przedstawienie sylwetki pisarza.
- biografia poety.

1. Rozdaje uczniom kartki z biografią pisarza - w formie ankiety ( załącznik nr1) oraz następnie proszę o głośne odczytanie ( załącznik nr1).
2. Fragment - dotyczący rezultatów swego pobytu w Korpusie : „...nadto nas wiele uczono, byśmy w czymkolwiek gruntownie uczonymi być mogli. Nie byłem ani między najgorsze ani między najlepszymi uczniami. Do matematyki najtwardszą miałem głowę. Wiele atoli kolegów moich znaczne w tej umiejętności poszyniło postępy. [...]. Nie byłem uczony, lecz obeznany z literaturą i językami; nabrałem smaku do czytania i pisania nie odstępowała mnie przez całe moje życie...”

ROZWIĄZANIE PROBLEMU:
- „Powrót posła” a Konstytucja 3 Maja

3. Co to jest konstytucja - próba definicji.
Konstytucja - ustawa regulująca ustrój prawny.

Konstytucja 3 maja (właściwie Ustawa Rządowa z dnia 3 maja) – uchwalona 3 maja 1791 roku ustawa regulująca ustrój prawny Rzeczpospolitej Obojga Narodów. Ponieważ trudno konkretnie stwierdzić, co jest konstytucją a co nią nie jest, istnieją sprzeczne informacje nt. kolejności ich powstawania. Powszechnie przyjmuje się, że Konstytucja 3 maja była pierwszą w Europie i drugą na świecie (po konstytucji amerykańskiej z 1787 r.) nowoczesną, spisaną konstytucją. Inne stanowiska uznają konstytucję korsykańską z 1755 r. za pierwszą na świecie, a tym samym amerykańską za drugą i polsko-litewską za trzecią.

Geneza
Pracę nad ustawą rządową rozpoczął król Stanisław August Poniatowski wraz z kilkoma parlamentarzystami i intelektualistami, podczas Sejmu Czteroletniego w 1788 r.
W pracach brali udział między innymi:
• Stanisław Małachowski
• Ignacy Potocki
• Hugo Kołłątaj
• Stanisław Staszic
• Scipione Piattoli

Konstytucję 3 maja uchwalono w najbardziej sprzyjających dla uchwalenia pierwszych dniach maja, gdyż większość posłów opozycji, sprzeciwiających się konstytucji, była jeszcze na urlopie wielkanocnym. Aby nic nie przeszkodziło w uchwaleniu ustawy, zdecydowano się złamać obowiązujący w Sejmie zwyczaj, który nakazywał wcześniejsze ogłoszenie projektu. Zlekceważono też konieczność przebywania na sali obrad minimum połowy posłów. Po siedmiogodzinnych obradach, ignorując protesty opozycji (m. in. posła Jana Suchorzewskiego, który groził, że zabije własnego syna, jeśli konstytucja zostanie uchwalona), konstytucję przyjął Sejm, a następnie podpisał król Stanisław August Poniatowski.

4. Rozdaje uczniom kartkę- co uchwalono na Konstytucji ( załącznik nr 2):

5. Uczniowie odczytują preambułe o Konstytucji 3 Maja.
Preambuła- z łac. iść wcześniej, wstęp do aktu prawnego / uczniowie notują na margiensie.

Preambuła do konstytucji.
„W imię Boga w Trójcy Świętej jedynego. Stanisław August z bożej łaski i woli narodu Król Polski, Wielki Książe Litewski, Ruski, Pruski, Mazowiecki, Żmudzki, Kijowski, Wołyński, Podolski, Podlaski, Inflancki, Smoleński, Siewierski i Czernichowski, wraz z Stanami Skonfederowanymi w liczbie podwójnej naród polski reprezentującymi.
Uznając, iż los nas wszystkich od ugruntowania i wydoskonalenia konstytucji narodowej jedynie zawisł, długim doświadczeniom poznawszy zadawnione rządu naszego wady, a chcąc korzystać z pory, w jakiej się Europa znajduje i z tej dogorywającej chwili, która nas samych sobie wróciła, wolni od hańbiących obcej przemocy nakazów, ceniąc drożej nad życie, nad szczęśliwość osobistą, egzystencję polityczną, niepodległość zewnętrzna i wolność wewnętrzną narodu, którego los w ręce nasze jest powierzony, chcąc oraz na błogosławieństwo, na wdzięczność współczesnych i przyszłych pokoleń zasłużyć, mimo przeszkód, które w nas namiętności sprawować mogą, dla dobra powszechnego, dla ugruntowania wolności, dla ocalenia Ojczyzny naszej i jej granic, z największą stałością ducha niniejszą konstytucję uchwalamy i tę całkowicie za świętą, za niewzruszoną deklarujemy, dopóki by naród w czasie prawem przepisanym wyraźna wolą swoją nie uznał potrzeby odmienienia w niej jakiego artykułu. Do której to konstytucji dalsze ustawy sejmu teraźniejszego we wszystkich stosować się mają”

6. Pokazuje:
a. obecną Konstytucje z 1952 roku
b. ustawę o języku ( załącznik nr3)
c. obrazy ( załącznik nr4)

7. Geneza „Powrotu posła” , i przyczyny jego powstania.:

„Powrót posła” Niemcewicza powstał w czasie obrad Sejmu Czteroletniego , a wystawiony został w przerwie między obradami. Niemcewicz wiązał z tym utworem nadzieję, że utwór ten zjedna zwolenników obozów. Utwór został napisany w ciągu kilkunastu tygodni października i listopada w 1790 roku.

Kompozycja komedii ma charakter klasyczny zachowuje jedność miejsca, akcji, czasu, brak scen zbiorowych. Autor posłużył się konwencjonalnym schematem intrygi miłosnej, który wykorzystał jako pretekst do skonfrontowania racji politycznych.

Czas i miejsce akcji : kilka godzin spędzonych w dworku Podkomorostwa,
Akcja: ma charakter mało dynamiczny sceny wypełniają głównie dyskusje.

SPRAWDZENIE TRAFNOŚCI ROZWIĄZAŃ:
Obóz konserwatystów( liberum veto, nicość moralna) Obóz patriotów( postęp, mądrość, rozwaga)
1. Starosta Gadulski: - dzierżawca królewszczyzny- sam chwali się swoim nieuctwem i ciasnotą poglądów- bojący się nowości- kompromitujący się swoimi poglądami dotyczącymi sojuszu Polski.2. Starościna:- zwolenniczka francuszczyzny- gardzi wszystkim co polskie- sentymentalna dama3. Szarmancki:- fircyk, cwaniak, cynik- pogardzający niższymi stanami - łowca posagu- goniący za uciechami życia dworskiego . 1. Podkomorzy:- przedstawiciel drobnej szlachty- oświecony patriota- zwolennik reform- opowiadający się za patriotycznym wychowaniem młodzieży.- najważniejsza wartość : ojczyzna, miłość do Teresy 2. Podkomorzyna:- zwolenniczka reform, zgodna z poglądami męża.- Oddana bez reszty rodzinie.4. Walery:- uczciwy, stały w uczuciach - patriota- potępia obóz wsteczny.

8. Praca domowa: Napiszę program dla dowolnego obozu konserwatywnego lub patriotycznego.
9. Najbardziej aktywne osoby:
a. Kosińska Ewelina
b. Cisowski Piotr