Inflacja.

INFLACJA-zjawisko ogólnego wzrostu
poziomu cen dóbr w pewnym okresie
(w pewnych przedziałach czasowych).
Przeciwieństwem inflacji jest
DEFLACJA-zjawisko ogólnego spadku
cen w pewnym
czasie.
STAGNACJA-zjawisko ogólnego wzrostu
cen przy stagnacji gospodarczej(PKB nie
wzrasta i nie spada, a mimo to rosną ceny).
SLUMPFLACJA-stan, gdzie wzrastają ceny,
a PKB brutto maleje(spada tempo wzrostu
gospodarczego, społeczeństwo ubożeje).
Wywołana została gwałtownym wzrostem
ropy naftowej, co spowodowało wzrost cen
towarów.
Inflację charakteryzującą się wzrostem cen
uważamy jako inflację jawną.
Występuje również inflacja utajniona (ukryta,
tłumiona)-ceny nie wzrastają, ale produkty
znikają z rynku.
Powstaje luka inflacyjna(popyt wyższy od
podaży).Objawia się długimi kolejkami i
sprzedażą „spod lady”. Część towarów trafia
na tzw.” czarny rynek”, gdzie ceny
są wyższe(rynkowe).
Sytuacja ta powstała w socjalizmie, w
którym nastawiano się na przemysł ciężki.
Duża część społeczeństwa pracowała w
tych dziedzinach, a mniejsza produkowała
środki konsumpcyjne.Była to niedorozwinięta
część gospodarki. Ceny rosły i Mieliśmy do
czynienia z inflacją utajnioną. Z czasem
okazało się, że inflacja była ogromna i
nastąpiła hiperinflacja.
Zjawiska inflacyjne mogą przebiegać z
różnym nasileniem(gradacją):
- inflacja umiarkowana-wzrost cen do
10%w skali roku(wzrost 1-cyfrowy).
- inflacja galopująca-wzrost cen powyżej
10%do 2-i 3krotności(dwucyfrowy).
- hiperinflacja-wzrost cen powyżej 45%.
Inflacja powoduje wzrost kosztów
utrzymania.Siła nabywcza pieniądza
maleje (kupujemy mniej towarów).Tempo
inflacji mierzymy za pomocą nowej metody
liczenia kosztów utrzymania poprzez zmiany
cen dóbr konsumpcyjnych wchodzących w
skład tzw. koszyka. Aby łatwiej porównywać
ceny w czasie, przyjęto ograniczoną ilość
dóbr
konsumpcyjnych niezbędnych do przeżycia,
a będących odbiciem zmian w kwestii
spożycia.Stworzono 3 koszyki dla 3 różnych
gospodarstw domowych: 1)pracownicze
(najemne),2)rentowo-emeryckie, 3)rolne.
Jest jeszcze drugi sposób liczenia inflacji.
Jako miernik inflacji stosuje się delator
(przelicznik). Ma charakter bardziej ogólny.
Liczony najczęściej przez B.C., bo porównuje
się PKB w cenach nominalnych z PKB w
cenach realnych.
Przyczyny inflacji.
Zjawiska inflacyjne mogą mieć różne
przyczyny. Są ze sobą powiązane, dlatego
też trudno określić co jest przyczyną, a co
skutkiem. Kształtowanie się cen zależy od
oddziaływania czynników po stronie popytu
lub po stronie podaży.W związku z tym
wyróżniamy:
-inflację popytową, w której 1-szy impuls
wzrostu cen wystąpił po stronie popytu.
-inflację podażową(kosztową), w której
pierwotny impuls wzrostu cen wystąpił po
stronie podaży.
1)Inflacja popytowa:

d, s - popyt, cena

Wzrost popytu-przesunięcie się krzywej
popytu w prawo. Popyt wzrósł, przy
danej podaży cena wzrosła. W 1-szym
okresie nadwyżki popytu nad podażą
powstaje luka inflacyjna, wyrażająca się
przerwami w dostawach jakiś produktów.
Jeżeli w tym czasie nie zwiększy się podaż
to luka inflacyjna przekształci się w inflację.
Inflacja popytowa ma swoje pierwotne
źródła w niezrównoważonym budżecie
państwa (ma większe wydatki niż dochody).
Ten deficyt budżetowy może być
finansowany w dwojaki sposób:
-przez emisję dodatkowej ilości pieniądza
(dodruk gotówki),
-zwiększoną emisję obligacji skarbowych-to
posuwa inflację na dalsze terminy.
Inna przyczyna inflacji popytowej to
zadłużenie kraju za granicą(przychodzi
czas spłaty), a także zwiększony popyt z
zagranicy na produkty danego kraju.
2)Inflacja podażowa:

Wzrost podaży, zwiększają się koszty
wytwarzanych produktów.
Inflacja podażowa-zmiennie używana jest
nazwa inflacja kosztowa, ponieważ 1-szy
impuls inflacyjny leży po stronie kosztów
wytwarzania, ale nie tylko. Objawem tej
inflacji jest wzrost kosztów wytwarzania i
wzrost zysków powodujący w konsekwencji
wzrost cen na rynku. Na skutek wzrostu cen
surowców, materiałów, maszyn itp., a także
wzrost kosztów związanych z siłą roboczą
oraz daninami, które państwo płaci jest
uzasadnienie wzrostu cen.

Płace, tak jak i surowce są elementem
kosztów.
Wzrost kosztów powodują:
- najemnicy, którzy dążą do wzrostu płac,
- państwo dążące do wzrostu podatku
(w rezultacie do wzrostu cen),
- wzrost składek ubezpieczeniowych.
Dla przedsiębiorcy kosztem jest kredyt,
kiedy wzrasta oprocentowanie kredytów
-wzrasta koszt przedsiębiorstw.
Przedsiębiorcy dążą do tego, aby osiągnąć
jak największe zyski.
Gdy nie ma konkurencji przedsiębiorcy
mają możliwość ustalania dla siebie
wyższych zysków. Traci na tym klient-
odbiorca.Wyższe zyski można osiągnąć
w gospodarce zmonopolizowanej,
ponieważ w monopolu nie ma konkurentów.
Wzrost cen produktów o znaczeniu
strategicznym(energia, paliwo)rzutuje na
ceny innych produktów.
W krajach wysokorozwiniętych są
wprowadzane ustawy antymonopolowe.
Mają one na celu niedopuszczenie do
łamania pojawiającej się konkurencji w
tych dziedzinach, które były do tej pory
zmonopolizowane.
Ustawy te w naszym kraju nie są
egzekwowane, ponieważ korzyści skarbu
państwa hamują proces naładowania kar
na monopol(skarb państwa ma udział w
paliwach).
SPIRALA INFLACYJNA-wzrost 1-go
elementu pociąga za sobą wzrost drugiego.
Z 1-szą spiralą mamy do czynienia w
związku płac i cen.. Wzrastają ceny, koszty
utrzymania. W związku z tym pojawia się
żądanie podwyżek płac wyższych niż wzrost
cen. W rezultacie wzrastają koszty
przedsiębiorców i następuje kolejny wzrost
cen.Spirala nakręca się.Od niewielkiej inflacji
do hiperinflacji(dzieje się to w
społeczeństwach, gdzie istnieją silne związki
zawodowe).Spirala nakręcana poprzez
system międzynarodowego transferu inflacji
(jest to skutek globalizacji gospodarki).
Wzrost cen, głównie surowców powoduje
wzrost kosztów produkcji. Jeżeli są to
surowce importowane-inflacja przenosi się z
1-ej części świata do innej.Aby zrównoważyć
zwiększającą się wartość importu wyrażoną
w cenach trzeba więcej eksportować.
Istnieje konieczność zrównoważenia bilansu
płatniczego w stosunkach
międzynarodowych. Jeżeli się więcej
wywozi, mniej zostaje w kraju(mniejsza
podaż na rynku przy danym popycie)
powoduje to, że ceny rosną.

Mechanizm łagodzący skutki transferu inflacji
to mechanizm obniżania kursu własnej waluty.
Pojawia się osłabienie kursu własnej waluty.
Eksport równoważy się z importem.
Kiedy słabnie waluta, zmniejsza się zaufanie
do danej gospodarki. Zmniejsza się dopływ
kapitału zagranicznego.
Zagranica sprzedaje nam swoje towary po
cenach wyższych. Rośnie ryzyko oddania
długu.
INFLACJA STRUKTURALNA-występuje
wtedy, gdy producenci nie mogą sprawnie
zmieniać struktury produkcji w odpowiedzi
na zmiany struktury gospodarki(popytu na
produkty i technologii wytwarzania).
Powstaje przy gwałtownych zmianach polit.

Dotyczyć może podstawowych branż
gospodarki, których zmiana struktury
wymaga oprocentowanych kapitałów, a
kraj ich nie posiada.
Inflacja to zjawisko samosprawdzające się,
tzn. gdy powstaje odczucie, że sytuacja
obywateli pogorszy się to odczucia te
sprawdzają się. Wtedy jest ucieczka do
zrobienia zapasów(zwiększa się popyt).
Zapasy robią również przedsiębiorcy
skupując surowce, maszyny itd. Wtedy
w rzeczywistości wywołuje się inflacja,
rosną ceny.
SZKOŁA MONETARYSTYCZNA-szkoła
widząca przyczyny inflacji w nadmiernej
produkcji pieniądza(szkoła Fridmana).
W związku z tym uzasadnia się
konieczność ograniczenia podaży pieniądza
poprzez instrumenty, które ma w swoim ręku
B.C.
SZKOŁA MŁODSZA-ich idee opierają się na
poglądach, że inflacja ma podłoże kosztowe.
SKUTKI INFLACJI-Inflacje powoduje wiele
negatywnych skutków ekonom.,społ. i polit..
1)Zakłóca proces produkcji, podziału,
wymiany i konsumpcji.
Objawy tych zakłóceń:
- na inflacji tracą wierzyciele, zyskują
dłużnicy,
- zakłóca proces wymiany, rzutuje na
przedsiębiorców, wydłuża się termin spłaty.
2)Płace realne w czasie inflacji na ogół
spadają. Zmniejsza się siła nabywcza
pieniądza. Podwyżki płac odkładane są na
później. Na inflacji tracą emeryci i renciści
oraz inni pobierający świadczenia socjalne.
Waloryzacja tych dochodów następuje z
opóźnieniem.
3)Na wzroście cen środków produkcji tracą
przedsiębiorcy, ponieważ zgromadzone
środki nie wystarczają na zakup nowych
środków produkcji.
4)W wyniku progresji podatkowej, nawet,
jeśli wzrastają dochody osób fizycznych
czy prawnych łatwo jest przekroczyć
wyższy próg podatkowy(płacić wyższe
podatki)mimo, że realne dochody nie
zmieniły się.
5)Zmniejsza się skłonność do oszczędzania.
Konsumenci dokonują wzmożonych
zakupów towarów, pomnażając zapasy
produktów nie zawsze potrzebnych.
6)Inflacja uniemożliwia prowadzenie
prawidłowego rachunku ekonomicznego-
podejście od strony przedsiębiorców.
Wysoka inflacja jest nośnikiem złych
sygnałów. W chwili podjęcia decyzji
informacja jest inna, a w przyszłości
efekt tych decyzji może być zupełnie inny.
7)Inflacja powoduje ucieczkę krajowego
kapitału za granicę, ale może również
hamować dopływ obcego kapitału.

Teoria stworzona przez Philipsa, który
udowadnia, że istnieje związek między
inflacją a bezrobociem. Wg niego wzrost
inflacji sprzyja obniżce stopy bezrobocia.
Krzywa Philipsa to krzywa malejąca-Gdy
rośnie inflacja to spada bezrobocie.
W rzeczywistości badania rynków wykazały,
że takiego bezpośredniego przełożenia nie
ma. Jest możliwe, że umiarkowana inflacja
sprzyja zmniejszeniu bezrobocia przez
tworzenie nowych miejsc pracy, ale wielkości
tego wpływu nie zbadano.

Inflacja niewielka(kilku-procentowa)sprzyja
wzrostowi gospodarczemu, jeśli
wprowadzona dodatkowa ilość pieniądza
(kredyty)przeznaczy się na inwestycje.
Polityka przeciwdziałania inflacji.
I)Aby ograniczyć inflacje stosuje się różne
instrumenty ekonomiczne i administracyjne.
Ich wybór zależy od przyczyny inflacji(trzeba
hamować popyt lub podaż)
-INSTRUMENTY ADMINISTRACYJNE-
zmierzają do ograniczenia inflacji, polegają
na zakazie podnoszenia cen i płac. Zakaz
ten ogłasza rząd. Jednak taki zakaz może
działać tylko w krótkim czasie. Musi też być
wynikiem negocjacji związków zawodowych
i pracodawców. Na te administracyjne
poczynanie musi być zgoda całego
społeczeństwa. Ten sposób to krótkotrwałe
tłumienie spirali inflacyjnej.
-INSTRUMENTY EKONOMICZNE-to takie,
które stosują B.C. Są to poczynania
zapobiegające inflacji poprzez podnoszenie
cen(oprocentowanie)kredytów. Kiedy
wzrasta oprocentowanie wypływa na rynek
mniej pieniądza. Jest tłumiony popyt
konsumpcyjny. Są to elementy „schładzania”
gospodarki.
II)Przeciwdziałanie deficytowi budżetowemu.
1)Działanie zmierzające do zmniejszenia
wydatków budżetu państwa a zwiększenia
dochodów(czyli ograniczenie wydatków
socjalnych). Te działania wprowadzają
sytuację, że społeczeństwo konfliktuje się
Nie mogą być wprowadzane zmiany
(podniesienie podatków)w sposób
rewolucyjny, tylko stopniowo.
Obecnie zauważamy odwrotną tendencje-
kraje obniżają podatki, aby gospodarka
była bardziej konkurencyjna.
2)Działanie rządu i przedsiębiorców w
kierunku zmniejszenia dynamiki wzrostu
płac, przede wszystkim w sektorze
publicznym.
To działanie ma na celu obniżyć koszty
wytwarzania.
3)USTAWY ANTYMONOPOLOWE-
przeciwdziałają praktykom
monopolistycznym. Przepisy tych ustaw
powinny być przestrzegane. Powinny być
stosowane warunki dla rozwoju małych i
średnich przedsiębiorstw jako przeciwwaga
monopolu.
4)Zwiększanie poziomu zaufania dla polityki
rządu.
5)Działanie rządu zmierzające do
zmniejszenia eksportu, a zwiększenia
importu. Są to jednak działania
krótkookresowe.
SYSTEM BANKOWY.
Banki to instytucje systemu pieniężno-
kredytowego pośredniczące w obiegu
pieniądza. Pieniądz powinien wpłynąć
tam, gdzie jest potrzebny.
W krajach wysokorozwiniętych istnieje
2-stopniowy system bankowy.
1˚ (bank banków) Bank Centralny-
2˚- Banki handlowe (komercyjne)

2-gi stopień systemu bankowego obejmuje:
1)Banki handlowe(zwane depozytowo-
kredytowe)-zajmują się one prowadzeniem
rachunków, rozliczeń swoich klientów z
innymi bankami, udzielają kredytów krótko-
i średnioterminowych(banki detaliczne).
2)Banki inwestycyjne i hipoteczne-udzielają
kredytów długoterminowych na inwestycje i
pod zastaw hipoteczny, prowadzą emisje
akcji i obligacji.
3)Banki specjalne-obejmują swoim
działaniem różne branże lub dziedziny
gospodarki, np.Bank Handlu Zagranicznego,
Bank Ochrony Środowiska, BGŻ.
4)Kasy oszczędnościowo-pożyczkowe-
przyjmują lokaty, udzielają niewielkich
kredytów, np.SKOK

Oprócz inwestycji bankowych funkcjonują
instytucje parabankowe:-zajmują się
udzielaniem kredytów ratalnych(domy
dyskontowe i domy brokerskie).
Oprócz banków i parabanków funkcjonują
inne instytucje: Towarzystwa
Ubezpieczeniowe, Fundusze Emerytalne,
Fundusze Inwestycyjne, które zajmują dużą
część rynku pieniężnego.
We współczesnym świecie B.C. realizują
politykę pieniężno-kredytową swoich krajów.
Ilość pieniądza w obiegu ma wpływ na cenę,
koniunkturę gospodarczą.
Wyróżniamy 2 cele formułowane przez
teoretyków, które są wzajemnie
konkurencyjne(sprzeczne):
1)Cel strategicznyB.C.-dążenie banku do
utrzymania wysokiej koniunktury
gospodarczej i zwiększania zatrudnienia
poprzez dodatkową emisję pieniądza, który
zwiększa popyt globalny.
2)Celem B.C. powinno być ograniczenie
inflacji lub też ustabilizowanie cen poprzez
ograniczenie podaży pieniądza na rynek
(szkoła monetarystów).
W gospodarce większa część pieniądza to
pieniądz bezgotówkowy. Faktem istotnym
jest wielkość gotówki w obiegu.
Przy B.C. funkcjonuje Rada Polityki
Pieniężnej, której zadaniem jest
prowadzenie polityki pieniężnej B.C. , a w
szczególności formułowanie instrumentów
jakimi posługuje się B.C. ingerując w system
pieniężny.
INSTRUMENTY POLITYKI PIENIĘŻNO-
KREDYTOWEJ B.C.:
1)Zmiany stóp rezerw obowiązkowych(
instrument nakazowy).
2)Zmiany stóp kredytów refinansowych.
3)Operacje otwartego rynku.
4)Polityka kursowa, zarządzanie rezerwą
walutową.
Ad.1.-Rezerwy obowiązkowe-są to środki
pieniężne, które z mocy prawa nie mogą
być wykorzystane do kreacji pieniądza.
Chroni się przez to klientów
oszczędzających pieniądze w rachunkach
bankowych, żeby w stosownym momencie
bank mógł wypłacić oszczędności. Z rachunku
bankowego.
Stopa rezerw obowiązkowych to minimalny
udział procentowy rezerw w gotówce
gromadzonych na rachunku B.C. -określony
prawem bankowym.
Zablokowanych pieniędzy banki komercyjne
nie mogą wykorzystać na akcje kredytowe.
Im większe rezerwy, tym większe straty dla
banku, bo pieniądze są zablokowane i nie
pracują na siebie.
Jeżeli B.C. podniesie %rezerw
obowiązkowych to będzie mniej pieniędzy
w obiegu w postaci kredytów. Powodem tego
są mniejsze kredyty dla gospodarstw
domowych na cele konsumpcyjne,
zmniejszenie kredytów inwestycyjnych dla
przedsiębiorstw-przez co ograniczy się
popyt na artykuły konsumpcyjne i
inwestycyjne.Jeżeli B.C. obniży stopę-to
będzie więcej pieniądza w obiegu.
Zwiększenie stopy powoduje hamowanie
wzrostu gospodarczego.
Ad.2.-Kredyty refinansowe to kredyty:
lombardowy i redyskontowy.
Kredyt lombardowy-kredyt udzielany przez
B.C. bankom komercyjnym pod zastaw
różnych wartości przede wszystkim pod
zastaw papierów wartościowych,
nieruchomości, kosztowności.
Kredyt redyskontowy-kredyt udzielany
przez B.C. bankom komercyjnym pod
zastaw weksli klientów banków
komercyjnych. Kredyt ten jest udzielany
wtedy, kiedy banki komercyjne mają za
mało własnych środków na udzielanie
kredytów.
Kredyt lombardowy jest wyżej
oprocentowany niż kredyt redyskontowy,
czyli jest droższy.Im niższe oprocentowanie
ustali B.C. tym więcej kredytów mogą
udzielać banki komercyjne. Zwiększa się
wypływ pieniądza na rynek, a to jest
przyczyną wzrostu popytu globalnego.
W wysokorozwiniętych krajach systemy
bankowe posiadają nadmiar środków
pieniężnych i nie muszą pożyczać od B.C.
Jest to tzw. nadpłynność środków
pieniężnych. Jeżeli jakiś bank ma za mało
środków pieniężnych to stara się pożyczać
w innych bankach. Powstaje tzw. rynek
bankowy. Jeżeli B.C. obniża oprocentowanie
kredytów to jest to sygnał dla
przedsiębiorstw i gospodarstw domowych, iż
istnieje możliwość wzrostu gospodarczego.
Jeżeli B.C. podnosi te stopy to nadchodzi
czas hamowania gosp., trzeba zmniejszyć
tempo wzrostu, bo grozi kryzys.
Ad.3-Operacje otwartego rynku to transakcje
kupna i sprzedaży skarbowych papierów
wartościowych. Istnieją papiery wartościowe
różnych emitentów, zarówno instytucje
publiczne(Skarb Państwa, samorządy
terytorialne), jak i prywatne(firmy z
osobowością prawną).
B.C. może być emitentem papierów
wartościowych .B.C. emituje bony skarbowe,
czyli specyficzny papier, który funkcjonuje
wewnątrz systemu bankowego.
B.C. oferuje bankom komercyjnym(B.K.)
bony oprocentowane z określonym
terminem wykupu.
B.K. udzielają kredytów B.C. również
oprocentowanych(kredyt interwencyjny lub
referencyjny)-wymiana dwustronna. Jeżeli
jest atrakcyjna stopa %kredytu to B.K. wolą
kupić bony sklepowe, niż pożyczyć swoje
pieniądze klientom-jest wtedy mniejsze
ryzyko.B.C. nie może , ten kredyt
(system obiegu bonów)ma największy na
ilość pieniądza w obiegu.
Ad.4-Kurs walutowy to stosunek naszej
waluty do waluty obcej. Od 1999r., B.C.
nie interweniował w kurs złotówki. Rezerwa
z lat 90-tych znajduje się na zagranicznych
kontach. Istnieje rezerwa walutowa jako
zabezpieczenie przed wahaniami,
osłabieniem kursu złotego. Niektórzy
twierdzą, że te rezerwy są za wysokie
i można przeznaczyć je na spłatę długu.