Budowa i funkcja układu oddechowego.

W skład układu oddechowego wchodzą:
1. górne drogi oddechowe-
• jama nosowa,
• gardło,
• krtań
2. dolne drogi oddechowe-
• tchawica,
• oskrzela,
• płuca
Narządami pomocniczymi biorącymi udział w ruchach oddechowych są mięśnie: głównie przepona oraz mięśnie międzyżebrowe.

Górne drogi oddechowe


Jama nosowa
- to pierwszy odcinek dróg oddechowych:
• podzielona jest na dwie połowy przegrodą nosa zbudowaną z kości oraz chrząstki;
• wokół jamy nosowej znajdują się przestrzenie wypełnione powietrzem tzw. zatoki oboczne nosa- często występują stany zapalne tych zatok;
• od tyłu jama nosowa łączy się poprzez nozdrza tylne z jamą gładką;
• wewnątrz wysłana jest silnie unaczynioną błoną śluzową pokrytą licznymi rzęskami – migawkami, w przedniej części błonę śluzową jamy nosowej pokrywają grube, krótkie włoski;
• możemy w niej wyróżnić okolicę węchową, w błonie śluzowej tej okolicy znajdują się zakończenia nerwów węchowych
Powietrze, które przechodzi przez jamę nosową zostaje:
• oczyszczone z kurzu dzięki śluzowi, rzęskom i włoskom pokrywającym tę jamę;
• ogrzanie
• nawilżone (nasycone parą wodną)

Gardło
• odcinek. W którym krzyżują się drogi oddechowe i pokarmowe.
Jama gardła dzieli się na 3 części:
• górną-nosową, która łączy się z jamą nosową; w bocznej ścianie części nosowej gardła znajdują się otwory- ujścia trąbek słuchowych
• środkową-ustną, leżącą bezpośrednio za jamą ustną
• dolną-krtaniową, w której znajduje się wejście do krtani

Krtań
• narząd położony między gardłem a tchawicą
zbudowany jest z 9 chrząstek, połączonych za sobą wiązadłami i mięśniami, które służą do unoszenia i opuszczania krtani. Jedna z chrząstek – nagłośnia- zamyka wejście do krtani w czasie połykanie pokarmu. Zabezpiecza to drogi oddechowe przed niepożądanym wniknięciem do nich cząsteczek pokarmowych.
Wnętrze krtani wysłane jest nabłonkiem nabłonkiem ruchomymi rzęskami. Rzęski poruszają się w kierunku gardła usuwając pyły lub inne zanieczyszczenia, dostające się do krtani wraz z wdychanym powietrzem.
Krtań jest narządem głosotwórczym. Wewnątrz krtani pomiędzy chrząstkami rozpięte są tzw. fałdy głosowe.
Ograniczają one przestrzeń zwaną głośnią. Jest to właściwy aparat głosowy. Dolne fałdy głosowe zwane są strunami głosowymi. Fałdy głosowe mogą się przemieszcza względem siebie dzięki odpowiednim mięśniom, powodującym powiększenie lub wycieśnianie szpary głośni.
Szpara głośni może być szeroka, w tedy przechodzące przez nią powietrze nie powoduje powstawania żadnego dźwięku przy wąskiej, wyciśnionej szparze głosowej, przechodzące przez nią powietrze wywołuje drgania strun głosowych i powstawanie dźwięku.

Dolne drogi oddechowe


Tchawica
• ma kształt rury o dużej sprężystości, długości około 10-13cm
• od góry połączona jest z krtanią, u dołu przechodzi w dwa oskrzela.
• Ściana tchawicy zbudowana jest z połączonych ze sobą za pomocą wiązadeł chrzęstnych pierścieni(16-20). Każda z chrząstek ma kształt podkowy
• Wewnątrz wysłana jest błona śluzową pokrytą nabłonkiem nabłonkiem rzęskami.
Śluz wydzielany przez gruczoły śluzowe oraz falujące ruchy rzęsek ułatwiają wychwytywanie drobin pyłu wdychanych wraz z powietrzem, które usuwanie są z dróg oddechowych oddechowych czasie odruchu kaszlu.

Oskrzela
Są naturalnym przedłużaniem tchawicy.
Zbudowane podobnie jak tchawica z podkowiastych chrząstek, połączonych ze sobą więzadłami, wysłane nabłonkiem nabłonkiem ruchomymi rzęskami.
Oskrzela górne rozgałęziają się na oskrzela i mniejszej średnicy, które dają początek jeszcze węższym oskrzelikom. Najdrobniejsze z oskrzelików zakończone są pęcherzykami płucnymi.
W ścianach oskrzelików nie występują chrząstki.
System rozgałęzień każdego z oskrzelików głównych tworzy tzw. Drzewo oskrzelowe doprowadzające powietrze do każdego z płuc
Podstawowe zadanie tchawic i oskrzli:
• Transport powietrza do płuc
• Ogrzewanie i nawilżanie tego powietrza
• Oczyszczanie powietrza z ciał obcych.


Płuca
Są narządem parzystym o gąbczastej strukturze;
• Leżą wewnątrz klatki pierzowej;
• Mają kształt zbliżony do spłaszczonych stożków.

Płuco lewe jest nieco mniejsze od prawego w związku z ułożeniem serca.
• Pokryte są cienką, błyszczącą błoną tzw. Opłucną, której wilgotna powierzchnia ułatwia ruch płuc w czasie oddechu, nie pozwalając na tarcie ścian;
• Zbudowane są z milionów pęcherzyków płucnych, z których każdy opleciony jest gęstą siecią naczyń krwionośnych włosowatych. W pęcherzykach płucnych odbywa się wymiana gazowa między wypełniającym je powietrzem a krwią.
Przenikanie gazów przez ściany pęcherzyków płucnych jest możliwe, gdyż składają się one z pojedynczej warstwy komórek.