Zanieczyszczenia wody

1) Zanieczyszczenia wody

Zanieczyszczenie wód jest spowodowane głównie substancjami chemicznymi, bakteriami i innymi mikroorganizmami, obecnymi w wodach naturalnych w zwiększonej ilości. Substancje chemiczne organiczne i nieorganiczne (mineralne) występują w postaci roztworów, roztworów koloidalnych i zawiesin. Skład chemiczny zanieczyszczeń jest kształtowany czynnikami naturalnymi, np. rozkładaniem substancji z gleb i skał, rozwojem i obumieraniem organizmów wodnych oraz czynnikami antropogenicznymi.
Do najczęściej występujących antropogenicznych zanieczyszczeń wód powierzchniowych należą pestycydy, substancje powierzchniowo czynne, węglowodory ropopochodne, fenole, chlorowe pochodne bifenylu oraz metale ciężkie, głównie ołów, miedź, chrom, kadm, rtęć i cynk, a także wody podgrzane (zanieczyszczenie termiczne), które są szczególnie niebezpieczne dla wód powierzchniowych o małym przepływie lub wód stojących. Większość antropogenicznych zanieczyszczeń wód działa toksycznie na organizmy wodne. Zanieczyszczenia bardzo trwałe w środowisku wodnym i bardzo trudno ulegające chemicznymi biochemicznym procesom nazywa się substancjami refakcyjnymi. Najwięcej zanieczyszczeń trafia do wód razem ze ściekami. Innymi Źródłami zanieczyszczeń wód są transport wodny i lądowy, stosowanie pestycydów i nawozów sztucznych oraz odpady komunalne i przemysłowe. Rozróżnia się zanieczyszczenia punktowe? Dostające się do wód w jednym punkcie ( głównie ścieki), i zanieczyszczenia obszarowe, dostające się do wód powierzchniowych i podziemnych na terenie dużego obszaru, np. środki stosowane w rolnictwie. Wody ulegają zanieczyszczeniu także w wyniku eutrofizacji.


2) Zanieczyszczenia rzek

Badania jakości wód rzecznych prowadzone są w trzystopniowym układzie poprzez:
– sieć krajową
– sieci regionalne
– sieci lokalne.
Sieć krajowa obejmuje badania wykonywane w: – reperowej sieci monitoringu, którą tworzy 20 przekrojów pomiarowo-kontrolnych zamykających obszary dorzeczy o szczególnym znaczeniu gospodarczym i zlokalizowane powyżej ujść głównych rzek do Bałtyku (12 przekrojów), – podstawowej sieci monitoringu, która umożliwia: kontrolę i gromadzenie informacji o jakości i ilości wód rzecznych, porównywanie zmian jakości wód rzecznych w wieloleciu oraz analizę porównawczą stopnia zanieczyszczenia wód w Polsce i Europie. W 1995 roku ocenę jakości wód rzecznych uzyskano na podstawie pomiarów w sieci podstawowej, wykonanych w 321 przekrojach pomiarowo-kontrolnych zlokalizowanych na 20 rzekach o łącznej długości ponad 6,7 tys. km. W oparciu o ocenę miarodajną parametrów obligatoryjnych (stężenie rozpuszczonego tlenu, (stężenie rozpuszczonego tlenu, BZT5*, ChZT-Mn **,zawartości fenoli, chlorków, siarczków, substancji rozpuszczonych i zawiesin), stanowiących podstawę porównań zmian jakości wód w okresach wieloletnich, stwierdzono, że w 22,4 % badanych odcinków rzek występowały wody spełniające kryteria wymagane dla klasy I, a tylko w 12,6% badanych odcinków rzek wody pozaklasowe. Znacznie mniej korzystnie przedstawia się ocena jakości wód płynących na podstawie pełnej listy cech fizykochemicznych i biologicznych, a porównanie oceny jakości wód rzecznych w 1995 roku i wcześniejszych, w oparciu o te kryteria wskazuje, że mimo spadku obciążenia rzek ściekami w latach 1990–1995, w odniesieniu do roku 1985, stan ich czystości utrzymuje się na stałym, niezadowalającym poziomie. Istotne znaczenie dla jakości wód w rzekach Polski ma fakt, że rejony koncentracji przemysłu i główne źródła niebezpiecznych zanieczyszczeń są zlokalizowane w górnych częściach ich dorzeczy, oddziaływując następnie na całą rzekę poniżej.


3)Znaczenie wody w przyrodzie

Woda jest jednym z najbardziej rozpowszechnionych związków chemicznych na Ziemi.
Stanowi ¾ powierzchni Kuli Ziemskiej i decyduje o życiu organizmów żywych.
Wchodzi w skład : organizmów żywych, stanowi środowisko ich życia, jest składnikiem pożywienia, jest dobrym rozpuszczalnikiem, umożliwia przemianę materii. Umożliwia rozwój rolnictwa, przemysłu i gospodarki komunalnej.


4)Zasoby wody na Ziemi i w Polsce

Całkowita ilość wody w przyrodzie jest stała . Woda dzięki możliwości zmiany stanu skupienia podlega stałemu krążeniu w przyrodzie. Globalny ekosystem lądowy uzależniony jest od zasobów wód słodkich , stanowiących niewielki procent wszystkich wód. Problemy z zaopatrzeniem w wodę występują najdotkliwiej w krajach zwrotnikowych i podzwrotnikowych obfitujących w obszary pustynne. Zasoby wodne Polski cechuje duża zmienność sezonowa i nierównomierność rozmieszczenia terytorialnego . Polska należy do najuboższych w zasoby wodne krajów Europy. Średni odpływ wód powierzchniowych wynosi 60 km.3 co daje 1,6 tys. m3 na mieszkańca .Jest to 3-krotnie mniej niż średnio w Europie i 5-razy mniej niż na świecie. Wody naturalne można podzielić na wody morskie-słone i wody śródlądowe-słodkie. W zależności od pochodzenia dzielimy je na wody: opadowe ( atmosferyczne), powierzchniowe i podziemne.


5)Wskaźniki jakości wód

Wskaźniki jakości wody służą do określania przydatności wody do określonych celów. O możliwości użycia wody do zaspokojenia różnorodnych potrzeb decydują rodzaj i ilość zawartych w niej substancji. Podstawowymi grupami wskaźników, stanowiącymi o przydatności wody są:
a) wskaźniki fizyczne - temperatura, barwa, zapach, mętność, smak;
b) wskaźniki chemiczne - odczyn pH, utlenialność, BZT5 - biochemiczne 5-cio dobowe zużycie tlenu, ChZT - chemiczne zużycie tlenu, twardość (ogólna, węglanowa, niewęglanowa, przemijająca), zasadowość oraz zawartości: związków azotu, chlorków, siarczanów, żelaza, manganu, fluoru, gazów rozpuszczonych w wodzie, pierwiastków śladowych, substancji trujących oraz sucha pozostałość i strata po prażeniu,
c) wskaźniki biologiczne - zawartość bakterii w objętości próbki wody.


6)Rodzaje i pochodzenie zanieczyszczeń wód

Głównym źródłem zaopatrzenia ludzi w wodę są wody powierzchniowe, przede wszystkim zaś wody płynące, oraz wody podziemne, zalegające w płytkich warstwach geologicznych. Prawie cała ilość pobieranych przez człowieka wód wraca do wód powierzchniowych w postaci wód zużytych, obciążonych różnymi substancjami mineralnymi i organicznymi. Ładunki zanieczyszczeń wprowadzane do wód powierzchniowych płynących, które są głównym odbiornikiem ścieków pochodzenia antropogenicznego, przyczyniają się do problemów przy dalszym ich użytkowaniu. Zanieczyszczenia wód można podzielić na zanieczyszczenia pochodzenia komunalnego, przemysłowego i rolniczego.
Specyfika funkcjonowania sił zbrojnych, jako organizacji mającej istotny udział w życiu społecznym, powoduje powstawanie określonych rodzajów uciążliwości dla środowiska naturalnego, w tym również dla środowiska wodnego, narażonego na uciążliwości związane z wprowadzaniem ze ściekami określonych ładunków zanieczyszczeń.

7)Zasady ochrony wód

Najskuteczniejszym sposobem ochrony czystości wód jest niedopuszczenie do ich zanieczyszczenia, a najlepszym sposobem zachowania równowagi wodnej jest oszczędne gospodarowanie zasobami wód. Prawie każde wykorzystanie wody powoduje jej zanieczyszczenie, co w konsekwencji prowadzi do powstania problemu ścieków. Poprawie oszczędności zużycia wody służy mierzenie jej zużycia, co przy regulacjach ekonomicznych w zakresie opłat za wodę, przyczynia się do zmniejszenia zużycia. Celowi temu służy również stosowanie zamkniętych obiegów technologicznych z użyciem wody.

8)Ochrona wód

Najskuteczniejszą formą ochrony wód powierzchniowych przed zanieczyszczeniem jest oczyszczanie ścieków. Prawo wodne ustala maksymalną wartości wskaźników zanieczyszczenia ścieków o- czyszczonych, odprowadzanych do wód lub do ziemi. Spełnienie tego warunku nie wystarcza do uzyskania pozwolenia na odprowadzanie ścieków wtedy, gdy ich ilość jest duża i w związku z tym duży jest ładunek odprowadzanych zanieczyszczeń lub istnieją warunki techniczne do lepszego oczyszczania ścieków. Stopień oczyszczenia ścieków oraz ich jakość ustala się tak, by woda odbiornika po przyjęciu zanieczyszczeń zachowała założoną klasę czystości. Na zakłady przemysłowe odprowadzające nadmierne ilości zanieczyszczeń nakładane są kary pieniężne. Organem uprawnionym do kontroli w tym zakresie jest Państwowa Inspekcja Ochrony Środowiska.
Zanieczyszczenia organicznie nietoksyczne stanowią dla wód mniejsze zagrożenie, gdyż ulegają biochemicznemu rozkładowi. Proces ten, zwany samooczyszczaniem wód, powoduje spadek stężenia tlenu w wodzie; jest on stopniowo kompensowany naturalnym procesem reaeracji. Ilość zanieczyszczeń doprowadzana ze ściekami do wody nie może spowodować deficytu tlenowego, tj. spadku stężenia tlenu poniżej 4 mg/dm3, gdyż w tych warunkach następuje obumieranie i rozkład (gnicie) organizmów wodnych, prowadzące do dalszego zanieczyszczenia wody. Ustalenie dopuszczalnego obciążenia odbiornika ściekami lub określenie zdolności samooczyszczania się wody odbywa się na podstawie bilansu tlenowego sporządzanego dla odbiornika po ustaleniu zależności między zawartością tlenu a czasem trwania samooczyszczania na danym odcinku rzeki. Proces samooczyszczania można wspomagać sztucznym napowietrzaniem w tzw. oczyszczalni rzecznej.


9)Jak odbija się to na człowieku
On także cierpi na tym, gdy jeziora i rzeki, niegdyś kipiące życiem, umierają z powodu zakwaszenia. Co więcej naukowcy norwescy na podstawie badań doszli do wniosku, że wskutek wzrostu kwasowości zarówno woda z jezior, jak i z gleby rozpuszcza aluminium. Stwarza to poważne niebezpieczeństwo dla zdrowia, zauważono bowiem wyraźny związek pomiędzy wyższą umieralnością a zwiększeniem zawartości aluminium w wodzie. Nieustający niepokój budzi też możliwość istnienia zależności między aluminium a chorobą Alzheimera i innymi dolegliwościami podeszłego wieku. Oprócz tego około dwóch i pół miliarda ludzi, czyli prawie połowa ludności świata, cierpi, co roku wskutek chorób wywołanych niedoborem wody lub jej zanieczyszczenie oraz brakiem higieny. Na pogorszenie stanu zdrowia wielu osób wpływają też według WHO takie niepokojące zjawiska ostatnich lat, jak kwaśne deszcze, przerzedzenie warstwy ozonowej i ocieplenie klimatu ziemi. Ogólnie rzecz biorąc, z raportu WHO wynika, że ponad dwa miliardy ludzi żyje w warunkach grożących utratą zdrowia lub śmiercią.