Budowa ściany komórki bakteryjnej

Wszystkie organizmy żywe możemy podzielić na dwie grupy: organizmy, które nie mają wykształconego jądra komórkowego (Prokariota) oraz organizmy mające wykształcone jądro komórkowe (Eukariota). Bakterie są jednokomórkowymi organizmami prokariotycznymi tzn. nie mają typowego jądra komórkowego, które zostało zastąpione kolistą dwuniciową cząsteczką DNA poskręcaną i przyczepioną do białkowo-rybonukleinowego rdzenia, znajdującą się w części cytoplazmy zwanej obszarem jądrowym, czyli nukleoidem.

Ściana kom bakterii składa się z podstawowej mureny której nie ma w innych kom.

Skład mureiny:
• Nacetyloglukozamina
• Kwas nacetylomuraminowy

Te związki tworzą łańcuchy w których występują na zmianę. Połączone są między sobą wiązaniami glukozydowymi. W skład wiązań wchodzą:
• Aminokwasy - które znajdują się w konfiguracji b dzięki czemu ściana kom nie jest niszczona przez enzymy protoneityczne
Budowa ścian różni się u bakterii gram+ i gram- ze względu na sposób barwienia się: mureina w gram+ 80%, 20% gram-

Gram+ prócz mureiny w ścianie kom znajduje się teichojowe kwasy, białka, i inne elementy.

Gram- prócz mureiny jest gruba warstwa lipopolisacharydu- jest to ważny element odpowiedzialny jest za występowanie u ludzi stanu zapalnego, gorączki. Prowadzi do ogólnego osłabienia, wstrząsu.

Mureina u gram+ tworzy siatkę dwuprzestrzenną
Funkcje ściany:
• Nadaje kształt kom bakteryjnej przed zmianami ciśnienia osmotycznego
• Ochrona przed urazami z wewnątrz
• Ochrona przed czynnikami fizycznymi
• Przez ścianę kom przenoszone są składniki odżywcze a wydzielane niepotrzebne składniki przemiany materii

W wyniku działania różnych substancji może dojść do syntezy mureiny, gdzie powstają formy pozbawione ściany kom te formy to L-postacie które egzystują w organizmie żywym powodując zmiany chorobowe. Tych L-postaci nie można hodować poza organizmem żywym. Są one groźne ponieważ nie można ich wykryć. Mogą powstawać w wyniku działania niektórych antybiotyków (β-laktamowe, penicylina, wankomycyna, cykloseryna) barwniki (fiolet krystaliczny)
L-postacie można podzielić:
• Protoplasty - L-postacie powstałe z gram+
• Sferoplasty L-postacie powstałe z gram-

Mikrootoczki i otoczki przylegają do ściany kom
MIKROOTOCZKI - występują u bakterii które nie mają otoczek. Jest to cienka warstwa zewnętrzna która można wykryć przy użyciu mikroskopu elektronowego, metody serologiczne. Są jednym z czynników chorobotwórczości bakterii.

OTOCZKI występują u niektórych bakterii pełnią funkcję ochronną, bronią kom przed wysychaniem, przed zdziałaniem związków chemicznych, enzymów, bakteriofagi (wirusy bakteryjne). Dzięki nim bakterie są bardziej chorobotwórcze oraz trudniej jest wyleczyć tę chorobę którą spowodowały.

Otoczki są mniejsze niż komórka
Wykrywamy je różnymi metodami- mikroskop elektronowy:
• Specjalne metody barwienia
• Obserwacja wyglądu na podłożach stałych (poza ustrojem żywym)
• Wykrywanie związków chemicznych które tworzą tą otoczkę
• Metody biologiczne (zakażenia zwierząt laboratoryjnych)
• Metody serologiczne w których wykrywamy antygeny występujące w otoczce (musimy mieć znane p-ciała)

RZĘSKI - rodzaje ruchów:
• Bierne Brauna
• Czynne (przy użyciu rzęsek)
Są zbudowane z białek- FLAGELINY ułożone są we włókna które mają zdolność do kurczenia się, dzięki czemu kom się porusza. U bakterii może występować 1,2 lub więcej rzęsek. Szybkość poruszania się kom nie zależy od liczby rzęsek.
Ze względu na liczbę rzęsek bakterie dzielimy:
• 1 rzęska- jednorzędne (monotricha)
• 2 rzęski (po przeciwnych biegunach)- dwurzęse Ditricha
• Czuborzęse (kilka rzęsek w jednym z biegunów)
• dokoła kom –wkołorzęse
• Bez rzęs- atricha
Rzęski można wykryć:
• Mikroskop elektronowy
• Specjalne metody barwienia
• Użycie metod serologicznych
• Tzw kropla wisząca
• Obserwując wzrost bakterii na podłożu
• -U- rurka (rysunek znajduje się w załączniku)!!!

FIMBRIE (PILE) – są to sztywne niezbyt długie wypustki które występują w niektórych bakterii szczególnie gram(-) są cieńsze i krótsze od rzęsek. Obecność Fimbrii powoduje iż bakterie są bardziej chorobotwórcze. Występują 2 typy Fimbrii:
• Zwykłe- są narządem przylegania, dzięki nim kom bakteryjne łatwiej i mocniej przyczepiają się do kom gospodarza dzięki czemu trudniej jest je usunąć mechanizmom ochronnym organizmu człowieka
• Płciowe- służą do przekazywania materiału genetycznego z kom dawcy do kom biorcy. To przekazywanie fimbrii nie ma nic wspólnego z rozmnażaniem. Przez te Fimbrie mogą wnikać do wnętrza kom bakteriofagi (wirusy bakteryjne)
Fimbrie zbudowane są z białek –pibiny (są antygenem). W kom bakteryjnej może występować jedna Fimbria lub kilkanaście jednocześnie.

ŚLUZ niektóre bakterie wytwarzają substancję śluzowa która jest również czynnikiem zwiększającym chorobotwórczość tych bakterii. Dzięki śluzowi bakterie SA chronione przed działaniem czynników zewnętrznych a także mogą się łatwiej namnażać.