Biblia i mity (znaczenie, związki z literaturą późniejszych epok, kosmogonia, wizerunek człowieka).

Biblia dzieli się na Stary Testament - zbiór 46 ksiąg judaizmu, który powstawał od XIII w. p.n.e. oraz na Nowy Testament - 27 ksiąg chrześcijaństwa - od 51 do 96r. n.e. Dzieło cechuje trójjęzyczność - język hebrajski, aramejski i grecki. Pismo święte jest źródłem filozofii (Dekalogu), wzorów osobowych, wątków i motywów, symboliki, frazeologii (wieża Babel, jabłko Adama, manna z nieba) oraz stylizacji gatunkowych (przypowieść, list, kazanie, pieśń, hymn, dialog filozoficzny, psalm). Przykładem nawiązań jest utwór "Dies irae" Jan Kasprowicza. Opiera się on na wizji Sądu Ostatecznego. Ukazani są: Chrystus z cierniową koroną, Ewa, szatan, prorocy, aniołowie oraz tłum stojący przed Stwórcą. Motyw posłannictwa Chrystusa został wykorzystany w III cz. "Dziadów" A. Mickiewicza. Polska stała się Mesjaszem narodów. Przyczyniła się do rozwoju piśmiennictwa. Literatura staropolska dokonała 6 przekładów Biblii - katolickie: szaroszpatacka, Leopolity, Jakuba Wujka; innowiercze - brzeska, nieświeska, gdańska. Wcześniej istniały: Septuaginta (greka), Wulgata (łacina). W 1965r. ukazała się Biblia Tysiąclecia.

Kosmogonia biblijna zakłada, iż Bóg wykreował świat dzięki swej władzy, intelektowi i woli. Czynnikami sprawczymi stały się słowo i myśl. Cechami kosmogonii są: monoteizm, kreacjonizm, woluntaryzm i antropocentryzm. Bóg gwarantuje porządek świata, przekazuje panowanie nad przyrodą człowiekowi - "Psalm VIII". "Księga Rodzaju" określa człowieka jako najdoskonalsze stworzenie Boga, ukształtowane na jego podobieństwo. Obdarzony on jest miłością Stwórcy i winien być mu posłuszny. Hiob prezentuje heroizm etyczny. Przeżywa niezawinione cierpienie, ale pozostaje w wierze. Bóg, nagradzając jego wierność, umożliwia przeżycie radości. Emocją człowieka jest także tęsknota. "Pieśń nad pieśniami" ujmuje związek obu płci - kochanków, którzy odnajdują się i gubią - jako alegorię miłości człowieka z Bogiem. "Psalm I" mówi, iż tylko człowiek sprawiedliwy, postępujący wg "Prawa Boga" może być szczęśliwy. Rozważania nad sensem życia podejmuje "Księga Koheleta", która zawiera refleksję, iż szczęścia nie zapewni bogactwo, rozkosz, ani mądrość. Człowiek jest poddany przemijaniu. Według św. Pawła sens istnienia to miłość.

Mit jest opowieścią, która przedstawia i organizuje wierzenia danej społeczności. Mit przedstawia emocje (lęk, radość, gniew). To, co niejasne zostaje przybliżone i wyjaśnione (zmienność pór roku - mit "Demeter I Kora"). Mity dla starożytnych pełniły funkcje poznawcze, światopoglądowe (podstawa wierzeń religijnych), sakralne (powiązanie z kultem bóstw i rytualnych obrzędów). Dzielimy je na teogoniczne, kosmogoniczne, antropogeniczne i genealogiczne. Literatura antyczna stanowi źródło nawiązań; bez jej znajomości nie można w pełni zrozumieć literatury późniejszych epok. Odwołania mogą być do twórców, gatunków, archetypów, toposów oraz filozofii (Demokryta z Abdery, Epikura, Arystotelesa). "Fraszki" J. Kochanowskiego nawiązują do hasła carpe diem, głoszą też, iż cnota jest dobrem najwyższym. Słowacki wspomina Homera jako piewcę czynów w utworze "Grób Agamemnona". "Ikar" St. Grochowiaka jest wyrazem dążenia człowieka do nowych odkryć. Dedal to symbol ojcostwa, Ikar - marzycielstwa.

Kosmogonia mityczna mówi, że świat zrodził się z Chaosu (istoty - mieszaniny wody, powie-trza, ziemi, ognia i nasienia boskiego). Z Chaosu wyłonił się Uranos (niebo) i Gaja (ziemia), którzy dali początek tytanom. Cechą tej kosmogonii jest politeizm i teocentryzm. Świat i człowiek powstają w wyniku walki bóstw. Mitologia przedstawia różnorodność przeżyć. Hefajstos stanowi przykład uczynnego i wytrwałego w pracy, miłość macierzyńską prezentuje Niobe, próżność to cechy Hery, Ateny i Afrodyty, waleczność i odwaga - Achillesa i Hektora.